Philip Roth (1933-2018) - amerykański pisarz i profesor żydowskiego pochodzenia, wielokrotny pretendent do nominacji do Nagrody Nobla, zwycięzca Nagrody Bookera i wielu innych prestiżowych nagród. Jego twórczość bogata jest w treści autobiograficzne i płynne łączenie fikcji z rzeczywistością. W narracji wykorzystuje podmiot sylleptyczny. W Polsce książki autora wydawane są wyłącznie przez Wydawnictwo Literackie.
Philip Roth – życie prywatne
Philip Roth urodził się 19 marca 1933 roku w Newark w stanie New Jersey, jako drugie dziecko agenta ubezpieczeniowego. Herman i Ness Roth, czyli rodzice Philipa należeli do drugiej generacji amerykanów żydowskiego pochodzenia.
Philiph Roth ukończył liceum Newark's Weequahic, gdzie w klasowej księdze pamiątkowej został zapamiętany jako szkolny dowcipniś, cechujący się inteligencją i zdrowym rozsądkiem. Przez rok uczęszczał na uniwersytet Rutgersa, by potem przenieść się na Uniwersytet Bucknell w Pensylwani, gdzie zdobył prestiżowe wyróżnienie, licencjat nauk humanistycznych i został wybrany na Phi Beta Kappa. Otrzymał też stypendium i kontynuował naukę na uniwersytecie w Chicago, zdobywając tam tytuł magistra na kierunku literatury angielskiej. W 1955 roku zaciągnął się dobrowolnie do wojska, jednak z powodu poważnej kondycji kręgosłupa, którą nabył podczas początkowych treningów, został zwolniony ze służby z powodów zdrowotnych. W 1956 roku poznał swoją przyszłą żonę Margaret Martinson, która zginęła tragicznie w wypadku samochodowym, co miało wpływ na twórczość Rotha. W 1966 powrócił do Chicago i tam kontynuował naukę przez jeden semestr, by porzucić ją na rzecz wykładania na zajęciach z Kreatywnego Pisania na Uniwersytecie Princeton i Iowa. Jego przygoda z nauczaniem trwała do 1991 roku. Od 1976 do 1980 r. pozostawał w związku małżeńskim z aktorką Claire Bloom. Roth rozliczył swój związek we wspomnieniu Leaving a Doll's House, w którym ukazał samego siebie jako mizogina i mężczyznę z obsesją kontroli.
Philip Roth umarł 22 maja 2018 roku w wieku 85 lat na niewydolność serca.
Philip Roth – twórczość literacka
Pierwsza książka Philipa Rotha
Goodbye, Columbus (1959) składa się z tytułowej opowieści i czterech krótkich opowiadań. Książka wygrała w 1960 roku National Book Award. Następnie w 1967 roku Roth wydał książkę inspirowaną postacią swojej żony Margaret Martinson Williams pod tytułem Kiedy była porządną dziewczyną, która jako jedyna w dorobku autora skupia się na losach żeńskiej bohaterki. Powieścią, która rozsławiła autora na arenie międzynarodowej jest Kompleks Portnoya. Książka w 2000 roku nominowana została do Modern Library 100 Best Novels of the Century. Narracja powieści przyjmuje formę sesji terapeutycznej. Kontrowersyjnie rozlicza się z przeszłością bohatera żydowskiego pochodzenia. W latach 70 XX wieku autor zaczął jeszcze bardziej eksperymentować z formą, czego pierwszymi owocami były: satyra polityczna Nasza Klika, groteskowa Pierś oraz Dyplom z Pożądania. W 1979 roku
Roth wykreował swoje literackie alter ego - Nathana Zuckermana. Do 2007 roku twórca napiasł dziewięć, inspirowanych sobą i swoimi doświadczeniami, książek. Całość tworzy cykl Historie Zuckermana i znajdują się w niej m.in. Cień pisarza (1979), Lekcja anatomii (1983) i
Amerykańska Sielanka (1997). Ostatni tytuł doczekał się
ekranizacji w reżyserii Ewana McGregora w 2017 roku (McGregor zagrał w filmie główną rolę, partnerowała mu Dakota Fanning). Dzięki Amerykańskiej sielance Roth zdobył prestiżową Nagrodę Pultizera w kategorii fikcja literacka. W 1995 wydał nagrodzoną National Book Award Sabbath's Theater ze szczególnie skandalizującą sylwetką protagonisty. Dwa lata później wydał pierwszą z przepełnionego erotyzmem i seksualnością cyklu o Davidzie Kepeshu, do którego ( kolejno w 1977 i 2001) dołączą Nauczyciel pożądania (lub Dyplom z Pożądania) i Konające zwierzę. Do jego ważnych i znaczących utworów poza cyklami należą również Operacja Shylock, którą napisał zmagając się ze skutkami ubocznymi po środku usypiającym przepisanym mu po operacji w 1980 roku, Everyman z 2006 i Upokorzenie z 2009. W 2020 r. HBO zapowiedziało premierę serialu na podstawie
ksiażki Philipa Rotha pt. Spisek przeciwko Ameryce.
