Alef (twarda)

, śmieje się, złości, lży, chwyta wszystko. / On sam jest filozofem, demonem, bohaterem, bogiem i wszystkim). s. 21: [33] Tanger - miasto w Maroku nad Cieśniną Gibraltarską, ważny ośrodek muzułmański za czasów dynastii Almohadów. [34] Harold II syn Godwina (1022-1066) - ostatni anglosaksoński król Anglii, który został pokonany i zabity przez Wilhelma Zdobywcę w bitwie pod Hastings. Harold uzyskał koronę po śmierci Edwarda Wyznawcy w 1066 r., choć starało się o nią dwóch innych pretendentów: Wilhelm Zdobywca, książę Normandii, oraz Harald Hardrada, król Norwegii, którego Harold II pokonał w 1066 r. pod Stamford Bridge, wioską nad rzeką Derwent, o osiem kilometrów od Yorku. Zob. Jorge Luis Borges, Dalsze dociekania, przeł. A. Sobol-Jurczykowski, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, esej Wstydliwość historii, s. 245-246. [35] Harald III Hardrada (1015-1066) - syn norweskiego wodza, który walczył przeciwko Duńczykom pod przywództwem norweskiego króla Olafa II. Po śmierci króla schronił się na Rusi, gdzie służył pod rozkazami księcia kijowskiego. Następnie zaciągnął się do armii bizantyjskiego cesarza Michała IV. Od 1047 r. król Norwegii, Harald, rozciągnął norweską dominację na Orkady, Szetlandy i Hebrydy i pretendował do tronu Anglii po śmierci Edwarda Wyznawcy w 1066 r., sprzymierzając się przeciwko nowemu królowi Anglii Haroldowi II z buntownikiem Tostigiem, jego przyrodnim bratem. Został pokonany i zabity 25 września 1066 r. pod Stamford Bridge. [36] Hidżra (arab. ,,wywędrowanie") - początek ery muzułmańskiej; przeniesienie się Mahometa z Mekki do Jasribu (Medyny) w 622 r. [37] Bulak (Bulaq) - przedmieście Kairu tworzące port na Nilu, słynne ze swych drukarń. Tu w 1835 r. zostały po raz pierwszy wydrukowane po arabsku opowieści Tysiąca i jednej nocy. [38] Siedem podróży Sindbada i historia o Mieście z Brązu to opowieści wchodzące w skład Księgi tysiąca i jednej nocy (odpowiednio noce 536-566 i 566-578). [39] Miasto z Brązu - w polskim przekładzie Księgi tysiąca i jednej nocy: Miedziane Miasto (zob. Księga tysiąca i jednej nocy, t. V: Opowieść o Miedzianym Mieście, przeł. Andrzej Czapkiewicz, PIW, Warszawa 1973; także hasło: Miedziane Miasto, przeł. Michał Kłobukowski, w: Alberto Manguel, Gianni Guadalupi, Słownik miejsc wyobrażonych, PIW, Warszawa 2019, s. 508-510). [40] Samarkanda - najstarsze miasto w śr. Azji, którego początki datowane są na czwarte tysiąclecie , obecnie w Uzbekistanie. Podbita przez Arabów i Turków Seldżuckich, Samarkanda osiągnęła największy rozwój w XV w. jako stolica islamskiego imperium mongolskiego, którego władcą był Tamerlan (Timur Lenk). [41] Kolozsvár - węgierska nazwa miejscowości Kluż, pierwotnie rzymskiej kolonii, później historycznej stolicy Transylwanii (Siedmiogrodu). [42] Aberdeen - miasto uniwersyteckie i port w Szkocji, założone ok. 700 r. [43] Giambattista - mowa o Giambattiście Vico (1668-1744). [44] ,,Patna" - tę nazwę statku zapożyczył Borges z powieści Lord Jim Josepha Conrada. [45] Erytrea - kraina na zach. wybrzeżu Morza Czerwonego, obecnie niezależne państwo. W I-VI w. było tu królestwo Aksum ze stolicą o tej samej nazwie. s. 23: [46] Katalog okrętów - zob. np. Homer, Iliada, przeł. Franciszek Ksawery Dmochowski, PIW, Warszawa 1990, pieśń II, w. 499-892, s. 111-121. Zob. też Umberto Eco, Szaleństwo katalogowania, Rebis, Poznań 2009. [47] ,,Potępienie, które było niemal wyrzutem sumienia" - nie jest to cytat z Homera, lecz omówienie wypowiedzi Heleny, zob. np. Homer, Iliada, przeł. Franciszek Ksawery Dmochowski, PIW, Warszawa 1990, ks. III, w. 431-438, s. 133 oraz Homer, Iliada, przeł. Kazimiera Jeżewska, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, pieśń III, w. 428-436, s. 74-75. s. 24: [48] Nikt, jak Odyseusz - w rozmowie z Polifemem Kiklopem (Homer, Odyseja, przeł. Jan Parandowski, Czytelnik, Warszawa 1956, pieśń IX, s. 150) Odyseusz mówi: ,,Na imię mi Nikt". [49] A Coat of Many Colours - tak w angielskim wydaniu Biblii z 1611 r. (zwanym King James Bible lub Authorized Version) brzmi przekład łacińskiego wyrażenia tunica polymita (Vulgata, Genesis, XXXVII 3). Wg Biblii Leopolity (1561) ,,sukienka mieniona". Wg Biblii Szymona Budnego (1572) ,,suknia szachowana". U księdza Jakuba Wujka (1599) ,,suknia wzorzysta". Wg Biblii Gdańskiej (1632) ,,suknia rozmaitych farb". W Biblii Izaaka Cylkowa (1895) ,,płaszcz strojny". W Biblii Tysiąclecia (1965) ,,długa szata z rękawami". Wg Pisma Świętego w Przekładzie Nowego Świata (1997) ,,długa, pasiasta szata podobna do koszuli". Borges przypisuje książkę o tytule A Coat of Many Colours fikcyjnemu autorowi Nahumowi Cordovero. W rzeczywistości istnieje kilkanaście książek pod tym tytułem autorstwa różnych pisarzy, zbiór esejów, którego autorem jest angielski poeta, eseista, krytyk i filozof sztuki sir Herbert Read (1893-1