Amerykańska broń pancerna II wojny światowej

h za­mó­wio­nych u Chri­stie­go przy­dzie­lo­no pie­cho­cie US Army w celu prze­pro­wa­dze­nia od­po­wied­nich prób; eg­zem­pla­rze te były uzbro­jo­ne w ar­ma­tę 37 mm w wie­ży i współ­o­sio­wy ka­ra­bin ma­szy­no­wy 7,62 mm. Po­zo­sta­łe czte­ry, któ­re tra­fi­ły do jed­no­stek ame­ry­kań­skiej ka­wa­le­rii, mia­ły w wie­ży wkm ka­li­bru 12,7 mm za­miast dzia­ła 37 mm, i sprzę­żo­ny z nim km 7,62 mm. Na­wet w tym cza­sie wkm 12,7 mm uzna­wa­no w US Army za stan­dar­do­wą, sku­tecz­ną broń prze­ciw­pan­cer­ną. Kor­pus Czoł­gów US Army, utwo­rzo­ny w 1917 roku, zo­stał roz­wią­za­ny przez ame­ry­kań­ski Kon­gres w 1920 roku na mocy De­fen­ce Act, a od tego cza­su, aż do 1931 roku, peł­na od­po­wie­dzial­ność za roz­wój bro­ni pan­cer­nej spa­dła na pie­cho­tę; do­pie­ro w 1931 roku ka­wa­le­rii ze­zwo­lo­no na opra­co­wa­nie wła­snych ,,wo­zów bo­jo­wych" (tj. czoł­gów lek­kich). A po­nie­waż w la­tach 20. tyl­ko jed­nost­ki pie­cho­ty ar­mii ame­ry­kań­skiej mia­ły dys­po­no­wać czoł­ga­mi - co świad­czy­ło o ostrej ry­wa­li­za­cji mię­dzy po­szcze­gól­ny­mi ro­dza­ja­mi wojsk - to czoł­gi śred­nie Chri­stie­go prze­zna­czo­ne dla for­ma­cji ka­wa­le­ryj­skich osta­tecz­nie otrzy­ma­ły na­zwę wo­zów bo­jo­wych T1. Za­pro­jek­to­wa­ne przez Chri­stie­go czoł­gi śred­nie były na­pę­dza­ne do­star­czo­ny­mi przez rząd, gaź­ni­ko­wy­mi, chło­dzo­ny­mi cie­czą sil­ni­ka­mi Li­ber­ty, i, jak na swo­je cza­sy, od­zna­cza­ły się fe­no­me­nal­ną mo­bil­no­ścią; ich pręd­kość na ko­łach z gu­mo­wy­mi ban­da­ża­mi do­cho­dzi­ła do 70 km/h, a na gą­sie­ni­cach - do 40 km/h. Dla po­rów­na­nia, pręd­kość mak­sy­mal­na lek­kich i cięż­kich czoł­gów z cza­sów I woj­ny świa­to­wej, znaj­du­ją­cych się wów­czas w uzbro­je­niu ar­mii ame­ry­kań­skiej, le­d­wie prze­kra­cza­ła 15 km/h. Osią­gnię­cie tak znacz­nej szyb­ko­ści przez czoł­gi Chri­stie­go umoż­li­wi­ło opra­co­wa­ne przez tego kon­struk­to­ra no­wa­tor­skie za­wie­sze­nie, ze spi­ral­ny­mi sprę­ży­na­mi śru­bo­wy­mi po­łą­czo­ny­mi z du­ży­mi ko­ła­mi jezd­ny­mi. Ale czoł­gi śred­nie Chri­stie­go nie wszyst­kich wpra­wi­ły w za­chwyt. Ge­ne­rał ma­jor Sa­mu­el Hof, przy­szły szef uzbro­je­nia US Army, nie tyl­ko po­wąt­pie­wał w prak­tycz­ne za­le­ty mo­de­li ko­ło­wo-gą­sie­ni­co­wych, ale tak­że w nie­za­wod­ność ta­kie­go roz­wią­za­nia, twier­dząc, że nie zo­sta­ło ono do­sta­tecz­nie do­wie­dzio­ne. W lip­cu 1931 roku oświad­czył po­nad­to, że ,,zbyt duży na­cisk jest kła­dzio­ny na pręd­kość [czoł­gów], kosz­tem ich so­lid­no­ści i wa­lo­rów bo­jo­wych". W US Army mia­no i inne za­strze­że­nia do czoł­gów za­pro­jek­to­wa­nych przez Chri­stie­go, nie­za­leż­nie od ich szyb­ko­ści na gą­sie­ni­cach czy bez nich. Uwa­ża­no, że ich 2-oso­bo­wa za­ło­ga, ogra­ni­czo­na siła ognia i sła­be opan­ce­rze­nie są bar­dziej od­po­wied­nie dla czoł­gów lek­kich ani­że­li śred­nich. W związ­ku z tym zwró­co­no się do Chri­stie­go z proś­bą o opra­co­wa­nie ulep­szo­nej wer­sji czoł­gu śred­nie­go, le­piej od­po­wia­da­ją­cej sta­wia­nym wy­ma­ga­niom. Jed­nak obie stro­ny nie do­szły do po­ro­zu­mie­nia w tej kwe­stii i ze­rwa­ły współ­pra­cę. Czołg średni T2. Lufa działa 37 mm po prawej stronie z przodu kadłuba świadczy o tym, że to oryginalna wersja tego czołgu, gdyż z czasem armatę tę zastąpiono karabinem maszynowym 7,62 mm. (Ordnance Museum) Na tym zdjęciu, zrobionym na poligonie testowym w Aberdeen w stanie Maryland w czerwcu 1922 roku, widać zaprojektowany przez Waltera Christiego czołg średni M1921, z gąsienicami. Widoczna także tarcza działa 6-funtowego (57 mm) i współosiowego karabinu maszynowego 7,62 mm. (Ordnance Museum) W ekspozycji Muzeum Uzbrojenia dawnej US Army w Aberdeen znajduje się dobrze zachowany egzemplarz gąsienicowo-kołowego czołgu średniego T3, ze zdjętymi i zamocowanymi na błotnikach w górnej części kadłuba gąsienicami. T3 był uzbrojony w działo M1916 kal. 37 mm i sprzężony km 7,62 mm. Nowatorskie rozwiązanie, zastosowane w tym czołgu, to pochyły pancerz czołowy. (Michael Green) Rozdział 2 Czołgi średnie typu M4 Rozdział 3 Czołgi lekkie Rozdział 4 Czołgi ciężkie Rozdział 5 Niszczyciele czołgów Rozdział 6 Samochody pancerne Rozdział 7 Opancerzone transportery półgąsienicowe ROZDZIAŁ 8 Działa samobieżne Rozdział 9 Gąsienicowe amfibie desantowe Zakończenie Wybrana bibliografia