Armia rzymska na wojnie 100 p.n.e. - 200 n.e. (twarda)

Tytuł oryginału The Roman Army at War 100 BC-AD 200 (C) Copyright 1996 Adrian Keith Goldsworthy (C) All Rights Reserved The Roman Army at War 100 BC-AD 200, Revised Edition was originally published in English in 1996. This translation is published by arrangement with Oxford University Press. (C) Copyright for Polish Edition Wydawnictwo NapoleonV Oświęcim 2015 Wszelkie Prawa Zastrzeżone Tłumaczenie: Łukasz Różycki Redakcja techniczna: Dariusz Marszałek Strona internetowa wydawnictwa: Kontakt: Numer ISBN: 978-83-65855-79-4 Spis treści Wstęp do polskiego wydania Od autora Skróty Wstęp Rozdział I. Organizacja rzymskiej armii 60 Organizacja jednostek: teoria i praktyka Znaczenie organizacji jednostek Wnioski Rozdział II. Przeciwnicy Germanie Galowie Partowie Lokalne tradycje, rekrutacja wojsk pomocniczych Wnioski Rozdział III. Kampania wojenna Tłumienie buntów - wnioski Wyprawy karne Podboje Porządek marszu Obóz marszowy Wnioski Rozdział IV. Bitwa dowódcy Dowódca i jego sztab Zwiad i wywiad Formowanie szyku bitewnego Ceremoniał i teatr Wydając bitwę Klęska i tragedia Zwycięstwo Wnioski Rozdział V. Bitwa oddziału Formacje Walka podjazdowa i dystansowa Zwarty szyk piechoty Jazda przeciwko piechocie Jazda przeciwko jeździe Wnioski Rozdział VI. Bitwa Legionisty Motywując rzymskiego legionistę Ogólne wnioski Logistyka Bibliografia Polecamy Wszystkie rozdziały dostępne w pełnej wersji książki. WSTĘP DO POLSKIEGO WYDANIA Drogi Czytelniku, trzymasz w ręku niezwykłą książkę, napisaną przez humanistę analizę sposobów prowadzenia wojny w starożytnym Rzymie. Nie jest to kolejna praca opisująca struktury armii oraz jej relacje ze światem cywilnym, jest to książka, w której autor nie bał się napisać, że armia służyła do toczenia wojen, a co za tym idzie do zabijania. Goldsworthy swoje opus magnum napisał w duchu prac innego wybitnego historyka wojskowości - Keegana, jednego ze współtwórców i propagatorów nowej szkoły badawczej. Keegan w swoich pracach odszedł od badania taktyki i strategii jako samodzielnych, nieulegających zmianom, prawideł wojny i skoncentrował się na czynniku ludzkim, umieszczając go w przeróżnych kontekstach. W taki sam sposób postępuje Goldsworthy i choć nie dysponuje tak pokaźnym korpusem źródeł jak jego protoplasta, to udaje się autorowi stworzyć zupełnie nowe spojrzenie na wielokrotnie badane i omawiane zagadnienia związane z wojskowością rzymską. W świecie naukowym jego praca została niezwykle ciepło przyjęta i umocniła pozycję nowego nurtu w naukach o starożytności. Prace napisane w tym nowym duchu i przetłumaczone na język polski, można zliczyć na palcach dłoni, zwłaszcza w odniesieniu do nauk o starożytności. Tym bardziej należy polecić książkę Goldsworthyego każdemu miłośnikowi antyku oraz wojskowości. Wyłania się z niej zupełnie inny obraz armii rzymskiej, bardzo różny od obecnej w polskiej historiografii wizji niepokonanej machiny wojennej, w której legionista był zaledwie jednym z mniej znaczących i ubezwłasnowolnionych trybów. Pomimo pewnych usterek, napisane w duchu współczesnej humanistyki dzieło Goldsworthyego zasługuje na uwagę badaczy, pasjonatów i ludzi pragnących dowiedzieć się jak żył, walczył i umierał legionista rzymski, który odczuwał strach, kochał i nienawidził. Dzięki autorowi to znowu człowiek stanął w centrum uwagi, a taktyka, strategia i bronioznastwo zostały umieszczone w odpowiednim kontekście. dr Łukasz Różycki - tłumacz polskiego wydania OD AUTORA Historia wojskowości, a zwłaszcza rzymskiej, była moją pasją odkąd pamiętam. Jako dziecko pilnie szukałem wzmianek na jej temat w książkach, a zanim potrafiłem czytać oryginalne teksty zapoznałem się już z przekładami takich starożytnych autorów jak Tacyt, Cezar i Józef Flawiusz. Obraz odmalowany w tych źródłach różnił się od współczesnej wizji historyków. Na początku założyłem błąd starożytnych autorów: Tacyt nie był żołnierzem, Cezar i Józef Flawiusz byli propagandzistami. Było to również rozumowanie współczesnych badaczy. Powoli zacząłem zastanawiać się nad powyższym wywodem. Przecież jest logicznym, że starożytni autorzy byli bardziej dokładni niż badacze żyjący prawie dwa tysiące lat po opisywanych wydarzeniach. Autorzy antyczni byli bardziej zainteresowani morale i zachowaniem żołnierzy, a nie detalami technicznymi, tak zajmującymi dzisiejszy świat nauki. Wzmocniło to moją wiarę. Uważam, że wiem dużo więcej o wojnie dzięki rozmowom z prawdziwymi żołnierzami oraz lekturze pamiętników, niż z prac badawczych. Niniejsza praca jest dziełem cywila, nigdy nie byłem profesjonalnym żołnierzem, ani nie brałem udziału w bitwie. Nie jest to niczym niezwykłym w środowisku historyków, ale mam nadzieję, że swoimi komentarzami oraz uwagami nie obrażę żadnego weterana. Moje jedyne wykształcenie związane z armią pochodzi z akademickiego oficerskiego szkolenia wojskowego, które nauczyło mnie jak trudno manewrować znaczną ilością ludzi. Uważam także, że nauczyłem się czegoś o dumie. Pozostaję w przekonaniu, że dwie jednostki w których służyłem: Cambrai Platoon i Royal Artillery Troop są najlepsze w całej armii. To praktyczne doświadczenie wiele mnie nauczyło, ale pozostałem cywilem. Mam nadzieję, że cywilne spojrzenie może być cennym dodatkiem do niniejszej pracy. Książka jest oparta na mojej pracy doktorskiej, która powstała w Oxfordzie. Pragnę podziękować członkom personelu i studentom, którzy stworzyli mi odpowiednie warunki do pracy. Muszę również wspomnieć o moim opiekunie, Alanie Bowmanie, któremu wiele zawdzięczam. Pragnę podziękować również recenzentom mojego doktoratu Rogerowi Tomlinowi oraz Makkowi Hassallowi za krytykę i cenne uwagi. Dziękuję także Ianowi Haynesowi za wsparcie, zainteresowanie i przyjaźń. Uśmiechem losu był fakt, że obaj znaleźliśmy się w tym samym czasie w Oxfordzie, badając różne aspekty wojskowości rzymskiej. Pragnę także wyrazić wdzięczność mojej rodzinie i przyjaciołom, którzy bardzo mi pomogli. SKRÓTY ad Att. Cicero, Listy do Atticusa ad Fam. Cicero, Listy do przyjaciół AE LAnnée Epigraphique Ann. Tacitus, Annales Appian Romaica historie Appian, BC Bellum Civile ANRW H. Temporini, W. Haase (ed.), Aufstieg und Niedergang der römischen Welt (Berlin, 1972-) BC Caesar, De bello civili BG Caesar, De bello Gallico BJ Iosephus Flavius, De bello Iudaico CIL Corpus Inscriptionum Latinarum (Berlin, 1862-) Class. Phil. Classical Philology CQ Classical Quarterly Dio Cassius Dio, Historia Romana Diodorus Diodorus Siculus, Bibliotheca historica Ectaxis Arrian, Expeditio contra Alanos Gell, Aulus Gellius, Noctes Atticae Germ. Tacitus, De Origine et situ Germanorum Hist. Tacitus, Historiae IGLS L. Jalabert i R. Mouterde, Inscriptions grecques et latines de la Syrie (Paris, 1929-82). ILS H. Dessau, Inscriptiones Latinae Selectae (Berlin, 1892-1916) JRS Journal of Roman Studies Jug.