Bukareszt. Kurz i krew

­grze­ba­czem. Ile­ana, cór­ka Ele­ny, któ­ra uro­dzi­ła się tam­tej nocy 10 lu­te­go 1954 roku, po­wie­dzia­ła mi, że wła­śnie w tym ge­ście zdra­py­wa­nia lodu tkwi­ła cała siła jej mat­ki. W tej bez­na­dziej­nej, roz­pacz­li­wej czyn­no­ści, któ­ra po­zwa­la za­jąć umysł i ręce, zna­leźć na­dzie­ję w bez­na­dziei. Po­tem ro­ze­rwa­ły ją ostat­nie skur­cze. Ele­na za­czę­ła krzy­czeć i krzy­cza­ła tak dłu­go, aż w koń­cu przy­szła wię­zien­na aku­szer­ka i ode­bra­ła po­ród. Ele­na nie zdą­ży­ła po­li­czyć, ile pal­ców ma jej dziec­ko. Nie zdą­ży­ła spoj­rzeć, ja­kie ma oczy. Nie wie­dzia­ła na­wet, czy jej cór­ka jest zdro­wa. Sły­sza­ła tyl­ko krzyk nie­mow­lę­cia i cie­szy­ła się, że jej dziec­ko żyje. Zwró­ci­li jej nie­mow­lę po sze­ściu mie­sią­cach. Po paru mie­sią­cach - zno­wu za­bra­li. To była naj­gor­sza, naj­wy­myśl­niej­sza tor­tu­ra. Raz na ja­kiś czas po­ja­wia­li się lu­dzie z pli­kiem do­ku­men­tów, na­ma­wia­jąc, by od­da­ła cór­kę do ad­op­cji. Ale Ele­na wie­dzia­ła, że po­tem już jej nie od­zy­ska. Ad­op­to­wa­ne dzie­ci zni­ka­ły, je­dy­nym śla­dem, jaki po nich zo­sta­wał, był sfał­szo­wa­ny akt zgo­nu. Ele­na mia­ła szczę­ście, bo jej cór­ka mo­gła tra­fić do domu swo­je­go wuj­ka, jed­ne­go z nie­licz­nych człon­ków ro­dzi­ny, któ­ry nie zo­stał aresz­to­wa­ny, bo za­pi­sał się do par­tii. Przez wszyst­kie lata spę­dzo­ne w wię­zie­niu nie do­sta­ła żad­nej wia­do­mo­ści o swo­im dziec­ku. Mo­gła mieć tyl­ko na­dzie­ję, że jej cór­ka jest tam, gdzie po­win­na być, na dru­gim koń­cu Ru­mu­nii, w Ora­dei, ma­łym mie­ście przy gra­ni­cy z Wę­gra­mi, któ­re wła­śnie pró­bu­ją zrzu­cić ko­mu­ni­stycz­ne jarz­mo i wkrót­ce po­nio­są klę­skę. Za­py­ta­łam Ile­anę, jak to moż­li­we, że jej mat­ka prze­trwa­ła. Ile­ana Bu­di­mir uśmiech­nę­ła się. Jest pięk­ną star­szą ko­bie­tą o de­li­kat­nej twa­rzy i du­żych ustach pod­kre­ślo­nych szmin­ką. Ma w so­bie spo­kój i ła­god­ność. -Mama nig­dy o ni­kim nie mó­wi­ła nic złe­go - od­po­wie­dzia­ła. - Ani o bra­cie, ani o lu­dziach, któ­rzy ją mę­czy­li w wię­zie­niu. Nie było w niej żad­ne­go pra­gnie­nia ze­msty. Cza­sem tyl­ko wspo­mi­na­ła, że współ­czu­je straż­ni­kom, bo mu­sie­li ka­to­wać nie­win­nych. Nie­któ­rzy pew­nie o tym wie­dzie­li, ale nie mie­li wyj­ścia. ,,Wszy­scy by­li­śmy rów­nie bez­bron­ni wo­bec sys­te­mu" - mó­wi­ła Ele­na. Pew­ne­go razu tra­fi­ła do izo­lat­ki, bo więź­niar­ki do­nios­ły, że ma ołó­wek i coś tym ołów­kiem skro­bie. Izo­lat­ka na­zy­wa­ła się Czar­na, bo pa­no­wa­ła w niej kom­plet­na ciem­ność. Moż­na było tyl­ko stać, a ra­cje żyw­no­ścio­we zmniej­sza­no o po­ło­wę. Cela była wy­tłu­mio­na, nie do­cho­dził do niej ani nie wy­cho­dził z niej ża­den dźwięk. Zim­no, czerń i ci­sza, ból i głód. Ele­na sta­ła wy­pro­sto­wa­na jak stru­na i śpie­wa­ła. I raz straż­nicz­ka otwo­rzy­ła okien­ko i wrzu­ci­ła jej coś do celi. -Bierz - syk­nę­ła. Okien­ko zga­sło. Ele­na do­ty­ka­ła po omac­ku czer­ni, aż jej ręka na­tra­fi­ła na nad­gry­zio­ne jabł­ko. To był je­den je­dy­ny raz w cią­gu tych pię­ciu lat, kie­dy mia­ła w ustach coś słod­kie­go. Ten ka­wa­łek jabł­ka, wspo­mi­na­ła Ele­na, był ak­tem miło­sier­dzia. W wię­zie­niu nie­ustan­nie pi­sa­ła proś­by o amne­stię - dla sie­bie i in­nych, cią­gle spły­wa­ły z jej ko­lan po­to­ki pa­pie­ru. Ko­bie­ty bła­ga­ły ją o po­moc, bo więk­szość tra­fia­ła za kra­ty bez wy­ro­ku i do­sta­wa­ła po dzie­sięć, dwa­na­ście lat. Za co? Za nic - to też był po­wód. Ktoś do­niósł, że ta czy tam­ta coś ma, ktoś wtar­gnął, żeby coś zna­leźć, zdarł pod­ło­gę, tłukł mło­tem w ścia­ny i nic - za nie­zna­le­zie­nie ni­cze­go było pięć lat. WY­DAW­NIC­TWO CZAR­NE SP. Z ­ Se­kre­ta­riat: ul. Koł­łą­ta­ja 14, III p., 38-300 Gor­li­ce tel. +48 18 353 58 93, fax +48 18 352 04 75 e-mail: Re­dak­cja: Wo­ło­wiec 11, 38-307 Sę­ko­wa tel. +48 18 351 00 70 e-mail: Se­kre­tarz re­dak­cji: Dział pro­mo­cji: ul. An­der­sa 21/56, 00-159 War­sza­wa +48 22 621 10 48 e-mail: Dział mar­ke­tin­gu: Dział sprze­da­ży: tel. 504 564 092, 605 955 550 Skład: ul. Morsz­ty­now­ska 4/7, 31-029 Kra­ków, tel. +48 12 432 08 52 e-mail: Au­dio­bo­oki i ebo­oki: Iza­be­la Re­gól­ska, Wo­ło­wiec 2013 Wy­da­nie I