Co się stało? (twarda)

"Co się stało?"
Karolina i Hans Lijkema

Świat widziany oczami dziecka różni się od tego co zauważamy my, zwłaszcza gdy dotyczy to codziennych mniejszych i większych katastrof vel ciekawostek dnia codziennego niedocenianych przez dorosłych. Nasi Milusińscy często zaskakują nas swymi pomysłami czasem wywołując uśmiech, a czasem zgoła coś odwrotnego. Takie sytuacje można wykorzystać by rozpocząć lekturę, w której dużą rolę odgrywa fantazja i własne opowiadanie.

Plamy, wypadki i straszny bałagan są nieodłącznymi towarzyszami w poznawaniu otoczenia. Oczywiście starsi mają najczęściej odmienne zdanie i nie widzą tego co dzieci ? okazji do zabawy i sprawdzania co będzie kiedy ? brat pokaże jak jeździe się na rolkach albo dziadek zacznie przesadzać rośliny lub gdy zapomnimy posmarować się odpowiednim kremem przed wyjściem na mocne słońce. Zresztą takich wydarzeń ma miejsce wiele w ciągu tygodnia, a niekiedy nawet jednego dnia. Spojrzenie na nie z perspektywy Milusińskich daje najczęściej odmienny obraz sytuacji niż wydawało się. Tłumaczenia bywają nie tylko ciekawe, ale i pokazują jak zbyt często bagatelizujemy wielkie odkrycia małych ludzi.


Seria książeczek ?Co się stało? wspaniałą okazją do wprowadzenia dziecka w świat słowa pisanego, a jednocześnie dać mu swobodę wypowiedzi. Duże litery, mało tekstu oraz spore obrazki pozwalają na pierwsze próby samodzielnego czytania, ale także na własne opowiedzenie własnymi słowami. Książeczki mają swoje odrębne motywy przewodnie ? wielkie plamy, małe wypadki, straszny bałagan, które pomysłowo obrazują codzienne wydarzenia spod znaku katastrof małych i tych ciut większych. Autorzy z humorem i w kilku słowach podsumowują co się wydarzyło, a rysunek jest podsumowaniem, jednak pytanie ?co się stało?? zachęca do opowiedzenia własnej historyjki. Wydawnictwo Widnokrąg dołożyło również starań by książeczki zostały wydane w przyciągającej wzrok kolorystyce, a twarde okładki ułatwiają ich używanie. Autem są także całostronicowe rysunki, wyraźne i pozwalające dostrzec powiązania z tekstem umieszczonym tuz obok. Karolina i Hans Lijkema z humorem poruszają ważne sprawy i pozwalają na samodzielne wyciąganie wniosków.

Ćwiczymy myślenie przyczynowo-skutkowe
Myślenie przyczynowo-skutkowe to umiejętność wskazania następstw określonych sytuacji, identyfikowania przyczyn pewnych stanów rzeczy czy porządkowania zdarzeń. Sprawnie funkcjonujące myślenie przyczynowo-skutkowe ma wpływ na zdolność przewidywania skutków swoich działań, ich konsekwencji, a także na umiejętność planowania. Daje tym samym możliwość modyfikowania przez dziecko własnych zachowań w zależności od efektów, jakie dziecko chce osiągnąć, ewentualnej korekty dotychczasowego sposobu działania.
Ten rodzaj myślenia można ćwiczyć, nie tylko w procesie terapii prowadzonej przez pedagogów czy/ lub psychologów, ale również w domowym zaciszu, zamieniając owe ćwiczenia w prawdziwą zabawę. Poszukiwanie związków przyczynowo-skutkowych ułatwić może seria wspaniałych książek, opublikowanych nakładem Wydawnictwa Widnokrąg. Cykl ?Co się stało??, autorstwa Karoliny i Hansa Lijklemów, adresowany do młodych czytelników w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, to wspaniała propozycja, która zachęca do lektury (nawet wspólnie z opiekunem, jeśli dziecko nie opanowało jeszcze czytania), a także do przewidywania konsekwencji pewnych wydarzeń, opisanych w książkach.
Z części ?Co się stało? Straszny bałagan? dziecko dowie się, jakie mogą być konsekwencje potraktowania fotela jako trampoliny, jednoczesnego hodowania w domu kanarka i kota, gry w piłkę w domu czy powierzenia dziadkowi opieki nad kwiatami w okresie wakacji.
Tom ?Co się stało? Wielkie plamy? pokazuje, że ? choć zabawa jest wspaniała ? to plamy powstałe zarówno w jej trakcie, jak i po wykonaniu wielu czynności, wcale nie wyglądają elegancko. A żeby powstały, wystarczy tylko nieumiejętna nauka podawania łapy przez psa, czy też karmienia brata szpinakiem. Doświadczyć możemy również skutków znalezienia się na trasie lotu ptaka (szczególnie wówczas, kiedy załatwia on swoje potrzeby), a także używania w niewłaściwy sposób miksera.
Z kolei część ?Co się stało? Małe wypadki? uświadamia nam, jak niebezpieczne mogą być niewinne z pozoru czynności, takie jak wyprowadzanie psa czy próba sięgnięcia po stojące na stole cukierki.
Wszystkie te części stanowią doskonałe ćwiczenie przewidywania przez dziecko skutków określonych wydarzeń i mogą stać się początkiem rozmowy o konsekwencjach i gotowości na ich poniesienie. Twarda okładka czyni książkę odporną na wielokrotną lekturę, bo, że często dziecko będzie po nią sięgać, jestem przekonana. Sugestywne ilustracje nie tylko umożliwią dziecku odpowiedź na przedstawione pytanie, ale również zapadają w pamięć i stanowić mogą dla małych czytelników przestrogę.

Co może się przytrafić?
Zabawa, zarówno indywidualna, jak i w grupie rówieśniczej, jest źródłem wielu różnorodnych bodźców. Udane i nieudane próby porozumiewania się, nieprzewidziane zachowania towarzyszy zabawy, rozwiązywanie konfliktów, poszukiwanie nowych, interesujących przedmiotów, ich zastosowań, twórczych rozwiązań, pobudzenie wyobraźni ? to tylko niektóre z elementów zabawy, dostarczających różnorodnego budulca pojęciowego. W zabawie, zarówno swobodnej, jak i zorganizowanej, pojawia się wiele sytuacji nieprzewidzianych, z których część, jeśli zostanie zauważona i właściwie zrozumiana, może stać się punktem wyjścia innowacji, wzbogacenia aktywności. Niestety z zabawą wiążą się też pewne konsekwencje, szczególnie wówczas, kiedy dziecko nie jest świadome rezultatów pewnych zachowań.
Co się zatem może stać i na jakie małe wypadki musimy być, również jako opiekunowie, przygotowani? Interesujący sposób przedstawienia tematu znajdziemy w książce adresowanej do najmłodszych dzieci, autorstwa Karoliny i Hansa Lijklema. Opublikowana nakładem wydawnictwa Widnokrąg książka ?Co się stało? Małe wypadki?, to nie tylko doskonała propozycja wspomagająca naukę czytania (duże litery, proste słowa), ale i wprowadzenie do rozmów z dzieckiem na temat konsekwencji pewnych aktywności, a także zachęta, by nie poddawać się w dążeniach ? wszak na zabawę zawsze powinna być ochota.
Każda strona książki, to inny rodzaj wypadku, a każdy z nich stanowi też punkt wyjścia do budowania opowieści i do zastanowienia się, na ile różnych sposobów mogło dojść do danej kontuzji i jak można było jej zapobiec. Dzieci poznają zatem miłośnika zabaw z psem, który ma kontuzjowaną nogę, chłopca, który nie zauważył latarni oraz takiego, który był przekonany, że świetnie widzi w ciemnościach. Jest również dziewczynka, która pokusiła się o sięganie do słoika z cukierkami. Ponadto, na stronach książki pojawia się bohater ze złamaną ręką chełpiący się wejściem na drzewo, czy dziewczynka, która stała się ofiarą obrazu powieszonego nad łóżkiem. To nie wszystkie małe wypadki, które mogą nam się przytrafić każdego dnia, a do odkrywania kolejnych zachęca lektura książki.
Istotne jest jednak, by w trakcie czytania ?Co się stało? Małe wypadki? mieć pieczę nad tokiem rozumowania dziecka, by nie doszło do wniosku, że te zagrożenia są zawsze konsekwencją jakichkolwiek działań. Nie chodzi o wzbudzanie lęku u dziecka, ale o to, by zrozumiało, że niektórych z tych kontuzji można było uniknąć, przedstawienie między innymi możliwego rozwoju wypadków. Jako biblioterapeuta zauważam wieloaspektowość książki, szereg możliwości jej wykorzystania nie tylko w rozmowach z rodzicami, ale i w konstruowaniu scenariuszy zajęć dla nauczycieli. Z niecierpliwością też czekam na kolejne książki w serii ?Co się stało?? i jestem przekonana, że w tym oczekiwaniu nie jestem odosobniona.