Coś (twarda)

Pomysł jest genialny, a napięcie da się mocno odczuć od początku do końca. Odizolowani od świata bohaterowie, mroźna sceneria i tajemnicze kosmiczne COŚ, którego sposobem na przetrwanie jest niemal idealne kopiowanie innych istot. Wszyscy bohaterowie patrzą na siebie podejrzliwie, szukają jakichkolwiek oznak niedopasowania. Niepewność, zwątpienie, ciągłe zagrożenie - jak długo uda się przeżyć w takich warunkach?

Dla mnie jest to ten rzadki przykład, kiedy ekranizacja okazała się lepsza od książkowego pierwowzoru. Autor tylko sporadycznie przykuwał moją uwagę, wielu różnych bohaterów zlewało się w jedno. Mam wrażenie, że gdyby opowiadanie odpowiednio rozbudować, to było by lepsze. Duży plus dla wydawnictwa za umieszczenie omówienia, kontynuacji i budzących grozę ilustracji.

"To coś przybyło spod innego słońca, z odległej galaktyki. Ze świata bardziej błękitnego słońca."

Pamiętam, jakie ogromne wrażenie zrobił na mnie film "Coś", z tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego drugiego roku, w reżyserii Johna Carpentera, o eliminowaniu naukowców pracujących na odciętej od świata bazie badawczej na Antarktydzie. Całkowita izolacja, osobliwe okoliczności, makabryczne obrazy, psychologiczne manipulacje. Już wtedy wiedziałam, że takie klimaty sprawiają mi mnóstwo frajdy. Teraz miałam okazję zapoznać się z książką, uwzględniającą szerszy niż pierwotnie wydane opowiadanie, kontekst twórczości Johna W. Campbella. I to było wielkie coś, dosłownie i w przenośni.

Przypadkowo odkryty, w piekielnych zmarzlinach kontynentu położonego najbardziej na południe Ziemi, statek kosmiczny z obcym przybyszem wyzwala przerażający scenariusz, od którego tak naprawdę nie ma ucieczki. Przedstawiciel rasy znacznie starszej niż ludzka, fatum ciążące nad naukowcami, ekstremalnie niebezpieczne okoliczności, niszczycielska potęga narastającego strachu. Ciężko walczyć z czymś, co wymyka się definicji, przerasta inteligencją, sprawia, że niemożliwe staje się możliwym. Autor fantastycznie drażni wyobraźnię czytelnika, sprawia, że wnikamy w historię z porywającą energią, zasłaniamy oczy, ale i tak podglądamy bieg słów. Jestem zaskoczona atrakcyjnie odmalowanym tłem, oszczędnie, ale przekonująco, zgrabnym przechodzeniem między scenami, rewelacyjnie skonstruowanymi dialogami, przekonującymi i barwnymi. Mam wrażenie, że opowieść jeszcze długo nie zestarzeje się. Znalazła mnóstwo naśladowców, ale to pierwowzór ma charakterystyczny rys i pazur, tego podrobić się nie da.

Chociaż Coś zdecydowanie wpasowuje się w moje gusta czytelnicze, to nie czuję się całkowicie usatysfakcjonowana tą lekturą. Dla mnie była ona zdecydowanie za krótka, co nie pozwoliło mi się mocniej zagłębić w tę historię, a naprawdę bym chciała. Odczuwam to jedynie jako zarys czegoś większego, coś z ogromnym potencjałem, co można by rozwinąć w naprawdę porządnym kierunku.

Z pozoru opowiadanie może wydawać się mniej straszne aniżeli historia znana z ekranizacji. U Cambella wrażenie robi nie tyle makabra, co poczucie odosobnienia i zagrożenia, z którym nie wiadomo jak walczyć. Oczywiście nie brak tutaj opisów, które mogą zmrozić krew w żyłach, ale nie to jest najważniejsze w tej całej historii. Ważniejszy jest fakt, że istotą, którą znaleźli naukowcy może idealnie przekształcić się w dowolny organizm, w tym w człowieka. Po odkryciu tego faktu, zaczyna narastać duszna i niepokojąca atmosfera, wręcz klaustrofobiczna, podszyta desperacją i strachem. Naukowcy znajdują się na Antarktydzie, więc znikąd nie mogą uzyskać pomocy i są skazani na przebywanie w tych samych pomieszczeniach. Każdy z nich może być zainfekowany i tylko udawać, że tak nie jest. Nikomu nie można zaufać, ani też wezwać pomocy, ponieważ wówczas istota mogłaby uciec z Antarktydy i zainfekować cały świat. Naukowcy są zatem zdani tylko na siebie... Pomimo upływu lat i znajomości ekranizacji, opowiadanie Campbella zrobiło na mnie duże wrażenie, szczególnie tą narastającą atmosferą strachu i desperacji. A za sprawą tłumaczenia Tomasza Chyrzyńskiego nie odnosi się wrażenia, że tekst ten powstał kilkadziesiąt lat temu i czyta się go bardzo dobrze.

Wydanie książki jest jak zwykle na najwyższym poziomie. Twarda oprawa z niezwykle sugestywną okładką, a w środku pasujące klimatem ilustracje Macieja Kamudy, oraz dedykowana zakładka, sprawiają, że jest to wydanie wyjątkowe. Oprócz opowiadania, znajdziemy tutaj wspomnianą już przedmowę Aleca Nevala-Lee i wprowadzenie Roberta Silverberga, jak również notę od wydawcy zagranicznego, fragment kontynuacji powieści oraz posłowie. Samo opowiadanie zajmuje około 140 stron, więc jest ono dość krótkie. Pozostałe zaś 100 stron zajmują wspomniane dodatki, ale to dzięki nim cała opisana historia wydaje się być pełniejsza. Nie tylko dowiadujemy się wielu ciekawostek o opowiadaniu, ale również o ekranizacjach - jak ich odbiór zmieniał się na przestrzeni lat i co zmieniły w kinematografii. Bynajmniej nie odnosi się wrażenie, że wspomniane dodatki są umieszczone w książce na siłę, ponieważ każdy z nich wpływa korzystnie na odbiór opowiadania. Może to być lekko mylące, ale moim zdaniem bardzo dobrym pomysłem było nawiązanie tytułem książki, jak i okładką, do ekranizacji z 1982 roku, a nie tytułu opowiadania. Dzięki temu więcej osób sięgnie po ten tytuł i pozna pierwowzór literacki tej historii.

Coś Johna Cambella zawiera opowiadanie, na podstawie którego powstał słynny film z 1982 roku o tym samym tytule w reżyserii Johna Carpentnera. Jest to stosunkowo krótki tekst, ale pomimo upływu lat zupełnie się nie zestarzał i wciąż robi duże wrażenie na czytelniku. Zaś wydanie jest jak zwykle na wysokim poziomie, a dołączona przedmowa. wprowadzenie i posłowie, pozwalają lepiej zrozumieć fenomen zarówno opowiadania, jak i filmu. Polecam!