Cyrograf na własnej skórze i inne opowiadania

j - leżącej przed pasmem górskim Uralu, w europejskiej części Rosji. 10 Valmy - 20 września 1792 roku, miejsce zwycięskiej bitwy wojsk rewolucyjnej Francji z wojskami austriacko-pruskimi. Legendarne pierwsze wielkie militarne zwycięstwo rewolucji francuskiej. 11 Lahore - miasto w Pakistanie. 12 Samarkanda - miasto w Uzbekistanie. 13 Charles Dumouriez, właśc. Charles-François du Périer du Mouriez (1739-1823) - generał francuski, jeden z dowódców wojsk rewolucyjnych pod Valmy oraz ich dowódca pod Jemappes, początkowo związany z klubem jakobinów, później z klubem żyrondystów. W 1793 roku, po straceniu Ludwika XVI i przegranej pod Neerwinden, podjął próbę przewrotu, wydając Austriakom czterech komisarzy Konwentu Narodowego i ministra wojny, Pierrea Riel de Beurnonvillea, oraz wzywając wojska do marszu na Paryż. Gdy działania te zostały udaremnione, uciekł do obozu austriackiego. W okresie napoleońskim przebywał w Wielkiej Brytanii jako doradca wojskowy rządu brytyjskiego. 14 Rok drugi - we francuskim kalendarzu republikańskim okres pomiędzy 22 września 1793 roku a 21 września 1794 roku. 15 Jak wyżej. 16 Lipsk - 16-19 października 1813 roku, miejsce ,,Bitwy Narodów", zakończonej pokonaniem wojsk napoleońskich przez szóstą koalicję antyfrancuską. Przykład luźnego niekiedy podchodzenia Przybyszewskiej do sprawy stosunku czasu fabuły (tu ściśle określonego na rok 1811) i wydarzeń historycznych. 17 Traktat tylżycki, właśc. ,,traktaty tylżyckie" - dwa porozumienia zawarte 7 i 9 lipca 1807 roku przez Napoleona Bonapartego z Rosją i Prusami. Legendą pierwszego stało się prowadzenie rozmów przez Napoleona i cara Aleksandra I na tratwie zacumowanej pośrodku Niemna. 18 Michel Ney (1769-1815) - marszałek Francji, jeden z najsłynniejszych dowódców napoleońskich. 19 Jemmappes, właśc. Jemappes - 6 listopada 1792 roku, miejsce zwycięskiej bitwy wojsk rewolucyjnej Francji z wojskami pierwszej koalicji antyfrancuskiej. 20 9 thermidora - 27 lipca 1794 roku, data obalenia Robespierrea. 21 Tu w maszynopisie zapis słowny (brak konsekwencji). W dalszej części tekstu podobnie. 22 Konwencja, właśc. Konwencja Narodowa, Konwent Narodowy - francuskie zgromadzenie ustawodawcze z lat 1792-1795. 23 Żyrondyści - stronnictwo polityczne z czasów rewolucji francuskiej, początkowo część klubu jakobinów, później skonfliktowani z nimi. W 1793 roku stronnictwo przestało istnieć, a jego czołowi przywódcy zostali zgilotynowani. 24 Jeremiasz - prorok Starego Testamentu, słynny z przepowiedzenia upadku państwa Izraelitów. 25 Foulon, właśc. Joseph-François Foullon de Doué lub Foulon de Doué (1715-1789) - generalny kontroler finansów Ludwika XVI. Po nieudanej próbie powieszenia został ścięty, jego głowę obnoszono później po mieście na pice. 26 Berthier, właśc. Louis Bénigne François Berthier de Sauvigny (1737-1789) - zięć Foullona de Doué, intendent Paryża, oskarżony o przyczynienie się do niskiego stanu zapasów żywności w mieście, powieszony na latarni tego samego dnia, w którym stracił życie jego teść. 27 Wyprawa kobiet - aluzja do marszu protestacyjnego paryskich kobiet na Wersal 5 października 1792 roku. 28 Manifest ks. Brunświckiego, właśc. Manifest Księcia Brunszwickiego - ogłoszony 25 lipca 1792 roku przez Karola Wilhelma Ferdynanda, księcia Brunszwiku, głównodowodzącego wojsk prusko-austriackich, grożącego mieszkańcom Paryża represjami w razie gdyby cokolwiek złego spotkało francuską rodzinę królewską. 29 Plac Karuzeli, właśc. Place du Carrousel - od sierpnia 1792 do maja 1793 roku miejsce ustawienia gilotyny. 30 Salp?tri?re - paryski szpital, w momencie wybuchu rewolucji także więzienie dla przestępców, prostytutek i umysłowo chorych. W nocy z 3 na 4 września 1792 roku szturmowany przez tłum podczas tak zwanych masakr wrześniowych. 31 Bic?tre - paryski szpital, przytułek dla umysłowo chorych, więzienie. We wrześniu 1792 roku miejsce śmierci ponad stu sześćdziesięciu osób. 32 Mob (ang.) - pospólstwo. 33 Aluzja do 10 sierpnia 1792 roku, dnia zbrojnego ataku na Tuileries, przełomowego momentu rewolucji francuskiej. 34 La Bourbe - więzienie paryskie, w 1814 roku zmienione w szpital kobiecy. 35 Abbaye - tu: paryskie opactwo Saint-Germain-des-Prés, w czasie rewolucji przekształcone w więzienie. 36 Espion (fr.) - szpieg. 37 W maszynopisie część zdania przeniesiona do kolejnego wersu. 38 Jak wyżej. Redakcja: Karina Szyszko Korekta: Anna Roman Projekt graficzny i typograficzny: Stanisław Salij Skład i łamanie: Stanisław Danecki (C) by Fundacja Terytoria Książki (C) by Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska Fundacja Terytoria Książki ul. Władysława Pniewskiego 4/1 80-246 Gdańsk tel. (58) 341 44 13, 345 47 07 faks (58) 520 80 63 e-mail: Gdańsk 2015 ISBN 978-83-7908-035-9 Skład wersji elektronicznej: Tomasz Szymański