Czasy Konstantyna Wielkiego (twarda)

Ramy czasowe publikacji zamykają się w klamrze lat 284-337 (z pewnymi odniesieniami do czasów wcześniejszych). Autor poświęca tu ogrom uwagi Cesarstwu Rzymskiemu i jego najważniejszym sąsiadom (* w trzecim i czwartym wieku naszej ery), począwszy od objęcia władzy przez Dioklecjana aż do śmierci Konstantyna.

Założenie jego pracy jest dosyć proste. Jeśli chce się dobrze poznać Konstantyna i zrozumieć sposób jego myślenia (a co za tym idzie rządzenia), najpierw należy dobrze poznać realia, które ukształtowały jego światopogląd i sposób postrzegania świata.

Naukowo-społeczny wywód twórca rozpoczyna od historii imperium z dużym naciskiem na końcówkę II wieku i panowanie Dioklecjana (z jego specyficznym ?systemem adopcji?) i próbami powstrzymania wybuchów kolejnych konfliktów po śmierci panującego władcy.

Dopiero taka podstawowa dawka wiedzy pozwala czytelnikowi zagłębić się w kolejnych rozdziałach i należycie zrozumieć opisywane realia. Tak jak zostało to już wspomniane, Jacob Burckhardt poświęca kilka rozdziałów na dość szczegółowe (na ile pozwala ograniczona ilość miejsca) opisanie poszczególnych prowincji Imperium i jego sąsiadów. Autor skupia się głównie na pokazaniu zróżnicowanych struktur polityczno-społeczno-kulturowych i tego, że Rzym nie zawsze stanowił najważniejszy ośrodek cesarstwa.

Ponadto Burckhardt skupia się na stanie religii w opisywanych czasach. W swoich wywodach dochodzi on do wniosku, że filozofia odsunęła całkowicie na bok Bogów, a dotychczas ważna Mitologia grecko-rzymska miała jedynie przejawy w literaturze i sztuce (której notabene również twórca poświęca pewną ilość miejsca).