Człowiek do przeróbki (twarda)

Akcja powieści ?Człowiek do przeróbki? rozgrywa się na początku dwudziestego czwartego wieku. Jest to niezwykły świat, w którym znaczny odsetek społeczeństwa ma telepatyczne umiejętności czytania w myślach, przez co żadna tajemnica nie może pozostać w ukryciu. W tym futurystycznym świecie pojęcie ?zbrodnia? jest archaizmem, który mało kto rozumie. Każdy potencjalny przestępca jest zatrzymywany przed jej popełnieniem, gdyż jego intensywne myśli pełne zabójczych intencji przyciągają uwagę telepatów, którzy alarmują o tym odpowiednie służby. Bohaterem książki jest Ben Reich, bajecznie bogaty biznesman, który stoi na czele wielkiego handlowego imperium. Doprowadzony do szaleństwa, przez swego biznesowego konkurenta D?Courtney?a decyduje się go zamordować i przejąć jego firmę. Świadomy tego, że szybko zostanie zdemaskowany, korumpuje wysokiej rangi telepatę, aby zatarł ślady po jego zbrodni. Drugim z bohaterów powieści jest Lincoln Powell, prefekt wydziału parapsychologicznego policji obdarzony niezwykle silnymi telepatycznymi umiejętnościami. Od samego początku odkrywa on, iż to Reich stoi za morderstwem, ale brakuje mu jednoznacznych dowodów winy. Powell musi wspiąć się na szczyty swych umiejętności, aby odkryć prawdę i skazać mordercę na najwyższą karę ? przeróbkę.
Wśród atutów książki wymieniłbym ciekawie skonstruowany świat przyszłości, który był jednym z filarów dla twórczości m.in. Philip?a K. Dick?a (?Raport mniejszości?) oraz szeroko rozumianego Cyber Punku. Futurystyczny obraz przyszłości nakreślony przez Alfred?a Bester?a jest niebywale wciągający i daje pewnego rodzaju poczucie bezpieczeństwa, bo kto z nas nie chciałby żyć w świecie, gdzie zbrodni nie ma. Z drugiej strony jest on klaustrofobiczny, gdyż tak jak bohaterzy czujemy się obserwowani, analizowane są nasze myśli i intencje, a to z kolei ogranicza naszą wolność. Również styl pisarski autora jest miły dla czytelnika, choć brak tu pewnego rodzaju iskry, emocji, które mogłem poczuć, czytając ?Gwiazdy moim przeznaczeniem?. Niestety niewiele dobrego można powiedzieć o większości bohaterów powieści, zarówno Powell, jak i Barbara są postaciami szablonowymi absolutnie pozytywnymi, a przez to nudnymi. Jedynie Reich ma ciekawszą osobowość oraz pewnego rodzaju urok, który sprawia, iż przez lwią część książki kibicowałem jego działaniom i snułem wraz z nim plany podboju galaktyki. Dużym minusem dla dzieła Bester?a jest niewykorzystany motyw powtórnego dorastania i dojrzewania Barbary. Autor poskąpił czytelnikom uczuć, wrażeń, a przede wszystkim przemyśleń, jakie mogły towarzyszyć tej młodej kobiecie w sytuacji, gdy musiała w ciągu kilku tygodni przejść proces dojrzewania od okresu niemowlęcego, aż po wiek dorosły. Na koniec warto również wspomnieć o zakończeniu, które niestety jest łatwe do przewidzenia, przez co w znacznej mierze książka mnie nudziła. Czytając ją miałem miejscami wrażenie, że oglądam stary melodramat z lat 90.

Seria książek ?Wehikuł czasu? prezentuje powieści z szeroko pojętej fantastyki, który na stałe odcisnęły się w świadomości czytelników. To dzieła już klasyczne, wyróżnione licznymi nagrodami. ?Człowiek do przeróbki? na ten przykład to pierwsza powieść jaką nagrodzono Hugo w 1953 roku. Dodatkowo powieść ta zapoczątkowała ruch zwany cyberpunkiem.

O książce możemy przeczytać, że:
W świecie nadzorowanym przez telepatów Ben Reich planuje przestępstwo, o którym nie słyszano od siedemdziesięciu lat ? morderstwo. To jedyne wyjście dla Reicha, którego firma przegrywa wieloletnią bezwzględną walkę z kartelem D?Courtneya. Terroryzowany w snach przez Człowieka bez Twarzy i doprowadzony do szaleństwa po odrzuceniu przez D?Courtneya oferty fuzji, Reich morduje rywala i przekupuje wysokiej rangi telepatę, aby pomógł mu zatrzeć ślady. Lincoln Powell, prefekt wydziału parapsychologicznego policji, wie, że Reich jest winny, lecz mimo wybitnych telepatycznych zdolności nie potrafi tego dowieść?

Książka Bestera to lżejsza forma fantastyki. Bardziej sensacyjna i ze zwrotami akcji ale znakomita. Jak większość klasyki czyta się ją świetnie i z napięciem. Kryminał, ale przeniesiony do świata przyszłości. Na dodatek jest to kryminał odwrócony, gdzie zagadką nie jest tożsamość mordercy ale to czy uda mu się uniknąć odpowiedzialności. Kosmiczna zbrodnia i kara. Urzekająca wizja.

KLASYKA NIE WYMAGAJĄCA PRZERÓBKI

Alfred Bester to jedna z legend fantastyki naukowej, jego powieści nie mogły nie zagościć w ramach serii ?Wehikuł czasu?. Najpierw padło na udaną, choć przeznaczoną bardziej dla mężczyzn, książkę ?Gwiazdy moim przeznaczeniem?. Teraz nadszedł jednak czas na zaprezentowanie polskim czytelnikom najważniejszego dzieła z dorobku pisarza. I jak każda ceniona klasyk, tak i ?Człowiek do przeróbki?, bo o nim mowa, to świetna lektura, wciąż pozostająca pełna świeżości i wysokiej jakości literackiej.

Wiek XXIV to nie najlepsze miejsce dla przestępców. Wszystko nadzorują bowiem telepaci, przed którymi niemal nie sposób jest uciec. Dlatego od siedemdziesięciu lat nie doszło tu do najcięższej zbrodni ? morderstwa. Ale teraz może się to zmienić. Ben Reich planuje zabić swojego partnera w interesach. Tylko to może ocalić jego sypiące się życie, a także zdrowie psychiczne niszczone krok po kroku przez nękającego go w snach Człowieka bez Twarzy. I w końcu wciela w życie swoje zamiary. Dochodzi do zbrodni, Ben przekupuje telepatę, by pomógł mu zatrzeć ślady. Wszystko idzie dobrze, ale Lincoln Powell, policyjny telepata, wie co Ben zrobił. Problem w tym, że nie jest w stanie udowodnić mu winy. Ale czy aby na pewno? I czym mogą skończyć się te wydarzenia?

Mówi się, że gatunek cyberpunku stworzył William Gibson powieścią ?Neuromancer?. Coraz częściej odzywają się także głosy uznające zasługi Franka Millera, który w komiksie ?Roinin?, jeszcze przed Gibsonem, zawarł wszystkie gatunkowe prawidła. Wszystko to jednak było jedynie wynikiem powielania wcześniej znanych elementów, zintensyfikowane jednak i skondensowane ? wystarczy sięgnąć tylko po takie legendy, jak ?Czy androidy śnią o elektrycznych owcach? Dicka czy ?Człowieka do przeróbki? właśnie, prawdziwych prekursorów cyberpunku.

Ale to tylko rozważania nad gatunkową szufladką, a to akurat najmniej istotna sprawa w przypadku omawiania lektury takiej, jak ta. Bo czytając dzieło Bestera zadowoleni będą zarówno miłośnicy tego odłamu science fiction, jak ci, którzy za nim nie przepadają. Ba, coś dla siebie znajdą tu nawet przeciwnicy fantastyki, bo mimo futurystyczne otoczki, - otoczki zresztą fascynującej zachwycająco ukazanej ? to opowieść o ludziach. O człowieku przypartym do muru, zbrodni i próbach uniknięcia konsekwencji. Swoista cyberpunkowa wersja ?Zbrodni i kary?. Jednocześnie to także kryminał, odwrócone noir i dobry thriller.

A wszystko to rozpisane na niecałe trzysta stron, podane językiem prostym, ale jakże żywym, literacko krwistym i trafiającym do serca i umysłu. W skrócie: kawał znakomitej literatury fantastycznej. Klimatycznej, świetnie pomyślanej i tak samo podanej. Warto ? jak zresztą wszystkie książki z cyklu ?Wehikuł czasu?.