Dziedzictwo Barcelony, dziedzictwo Cruyffa

Jako, że kibicem FC Barcelony jestem od ponad piętnastu lat, miałem okazję przyglądać się pracy wielu trenerów. W przypadku ich wyboru, w odróżnieniu od wielu innych klubów, najważniejszym czynnikiem nie były jednak osiągnięcia, a zbieżna z historią i wartościami Barcy filozofia futbolu. Jednakże, nie zawsze tak było. Wszystko zaczęło się od jednego utalentowanego, ambitnego i nieco zbuntowanego piłkarza, który odmienił to w jaki sposób postrzegamy dziś piłkę nożną. O jego wpływie na rozwój tej dyscypliny sportu opowiada książka, pt. Dziedzictwo Barcelony, dziedzictwo Cruyffa.

Jonathan Wilson, to jeden z najlepszych współczesnych dziennikarzy sportowych, a także autor wielu bestsellerowych książek takich jak Aniołowie o brudnych twarzach, Odwrócona piramida czy Anatomia Liverpoolu. W swoim najnowszym tytule, który ukazał się w Polsce nakładem wydawnictwa SQN, bierze na rozkład taktyczny wpływ Futbolu Totalnego ? Totaalvoetbal ? w wykonaniu Johana Cruyffa na prowadzone przez niego drużyny, a także na jego trenerskich następców.

Autor w swoim opracowaniu skupia się przede wszystkim na najważniejszych nazwiskach świata futbolu ostatnich trzech dekad, których filozofia gry wywodzi się właśnie z wyżej wspomnianego stylu zaimplementowanego w Barcelonie przez holenderską legendę. Zabiera nas w podróż po trenerskich dokonaniach Cruyffa, van Gaala, Mourinho, Koemana czy Guardioli, najwięcej miejsca poświęcając oczywiście Barcy oraz związkach wymienionych szkoleniowców z tym klubem.

Wilson nie tylko przedstawia nam różnice i podobieństwa w podejściu do pracy poszczególnych trenerów, przede wszystkim w zestawieniu z Cruyffem, ale także zaznacza jak ważny wpływ na rozwój ich stylu gry ma charakter. Inne problemy w trakcie swojej kariery ma zimny i nierzadko autorytarny van Gaal, a inne Mourinho potrafiący zdjąć ze swoich piłkarzy ciężar presji na każdy możliwy sposób, dla którego istotna jest nie tylko taktyka, ale także wszystkie czynniki boiskowe. Gdy bliżej poznajemy osiągnięcia bohaterów książki, przestajemy dziwić się, że w pewnym momencie tracili szacunek piłkarzy, kłócili się ze wszystkimi lub po prostu nie wytrzymywali presji.

Wilson potrafi uwypuklić najistotniejsze niuanse taktyczne menedżerów, zwracając uwagę na drogę jaką postanowili podążać w swoim zawodzie. Jedni pozostali zapatrzeni w Cruyffa, a inni na pewnym etapie swojej kariery zaczęli zdecydowanie odchodzić od stylu rozpropagowanego przez Holendra. Jednocześnie, autor nie stwierdza, że jedna koncepcja futbolu jest lepsza od drugiej. Pokazuje jedynie czytelnikowi jak wielkie możliwości dało pojawienie się Futbolu Totalnego i jak po dzień dzisiejszy trenerzy czerpią z niego pełnymi garściami.

Dziedzictwo Barcelony, dziedzictwo Cruyffa, to świetnie napisana książka, która porywa nas już od pierwszych stron. Wciągnęła mnie na tyle, że jej przeczytanie zajęło mi raptem dwa dni, a płynące z opracowania informacje i ciekawostki pozostały ze mną na długo. Wilson w zwięzły i przejrzysty sposób rozkłada na czynniki pierwsze zarówno sukcesy jak i porażki trenerskich bohaterów. Pozwala nam prześledzić ich kariery, a także wzajemne powiązania. Nie gubi się przy tym w ich bogatych życiorysach, które stanowiły źródło do powstania wielu biografii. Potrafi wyeksponować najważniejsze rozdziały ich pracy, dobitnie pokazujące oddziaływanie szkoły Cruyffa i Barcelony na współczesny futbol.

Choć lektura okazała się fascynująca, to czytelnik zaznajomiony z wieloma postaciami świata piłki nożnej i wymienianymi wcześniej trenerami znajdzie tu wiele faktów, z którymi mógł zapoznać się w innych książkach i biografiach. Najbardziej zabrakło mi tu szerszego pokazania tytułowego dziedzictwa Cruyffa i Barcy, tzn. nie skupianiu się tylko na tych największych i najbardziej utożsamianych z nim szkoleniowców. Niewiele lub nic nie mówi się o tych, którzy nie odnieśli może gigantycznych sukcesów, ale zdecydowanie inspirują się filozofią Futbolu Totalnego. Chciałbym przeczytać o takich nazwiskach jak de Boer, Cocu, van Bronckhorst czy Laudrup, by wymienić tylko kilku.

To niesamowite jak jedna osoba potrafiła wywrzeć tak wielki wpływ na rozwój piłki nożnej. Wilson dobitnie uzmysławia nam to na kartach swojej książki, podkreślając że nawet najwięksi wyznawcy filozofii Cruyffa z czasem ewoluowali, dostosowywali się do zmieniających się warunków, czasem nawet zwracając się przeciwko stylowi holenderskiego szkoleniowca. Choć w tytule książki znajdziemy frazę ?Dziedzictwo Barcelony?, to zdecydowanie bardziej pasuje tu samo Dziedzictwo Cruyffa, bo to właśnie dzięki temu trenerowi, jego światopoglądowi i charakterze narodziła się jedna z najwspanialszych drużyn w historii oraz powstała estetyka, która po dziś dzień zachwyca kibiców i stymuluje trenerów na całym świecie.

Jonathana Wilson to osoba, która nie tylko doskonale zna się na taktyce piłkarskiej, ale również potrafi przełożyć zawiłości piłki nożnej na przyjemną i przystępną czytelniczą formę. Można było się o tym przekonać, sięgając po dowolną jego publikację. Nie było więc nikogo lepszego do zabrania się za tematykę ewolucji taktyki piłkarskiej i ukazania jej w książce Dziedzictwo Barcelony, dziedzictwo Cruyffa.

Już na samym wstępie należy sobie jasno powiedzieć, że nie jest to publikacja dla każdego. Po tytuł powinni sięgnąć nie tyle wielcy pasjonaci piłki nożnej, ile czytelnicy interesujący się taktyką piłkarską, chcący zrozumieć jej założenia i poznać różnorodne filozofie gry, które wprowadzali do sportu poszczególni trenerzy. Jest więc to tematyka dość specyficzna, ale na całe szczęście podana w naprawdę przystępnej formie.

W swoim nowym dziele JW nie skupia się tylko i wyłącznie na historii klubu. Przede wszystkim napisał on dzieło o spuściźnie Cruyffa, która miała spory wpływ na wielu trenerów. Zarówno tych, którzy go zastępowali na stanowiskach, jak i młodych adeptów sztuki taktycznej, którzy rozpoczynali swoje kariery początkiem lat 90-tych. To właśnie oni w późniejszych latach wyrośli na prawdziwe ?gwiazdy?, zdobywające dla klubów nowe trofea i wprowadzające nową jakość do świata piłki (cięgle opierając się na doświadczeniach legendy).

W trzynastu rozdziałach mamy okazję prześledzić między innymi rozwój taktyczny Pepa Guardioli, Louisa van Gaala, Ronalda Koemana, Luisa Enrique, Franka de Boera czy José Mourinho. Jest to zbiór nazwisk, których raczej nie trzeba nikomu przedstawiać, kto chociaż trochę interesuje się piłką nożną. Każdy z tych panów stał się ?legendą? podobnie jak Cruyff i brał czyny udział w ewolucji sportu w to co znamy teraz. Każdy z nich wypracował również własną filozofię gry, dzięki której mógł sięgać po nowe trofea. Zajmując się konkretnymi trenerami, autor stara się ukazać, w jaki sposób wizja Cruyffa ulegała następnym przemianom i jak stała się ona podstawą dla współczesnej gry. Szczególnie intrygujące jest tutaj nazwisko Mourinho, którego forma prowadzenia drużyn pozornie dość daleka jest do tego, co utożsamiało styl Cruyffa. Autor dość mocno zagłębia się tutaj również w techniczne aspekty piłki nożnej, tak jak zostało to jednak już wspomniane, postarał się on, aby taka treść była łatwa do zrozumienia nawet dla laika. Niestety nie zawsze się to należycie udawało i jest tutaj kilka fragmentów, kiedy nawet najwięksi pasjonaci piłki mogą poczuć się odrobinę zagubieni (na całe szczęście są to jednostkowe przypadki).

Obok tego wszystkiego w poszczególnych rozdziałach można znaleźć sporo ciekawostek dotyczących wymienionych nazwisk. Nie są to oczywiście jakieś zaskakujące informacje, które dopiero co ujrzały światło dziennie. Wszystko to pojawiło się niezliczoną ilość razy w biografiach poszczególnych panów, tutaj jednak mamy to podane w bardziej zbiorczej formie.

Śmiało można stwierdzić, że Dziedzictwo Barcelony, dziedzictwo Cruyffa to solidna dawka taktycznej wiedzy, które nie tylko rozjaśni umysły fanów piłki nożnej, ale również ma szansę zainspirować młodych początkujących trenerów.