Dzień rozrachunku (twarda)

"Nie powołaliśmy żadnych świadków, nie mamy żadnej linii obrony i żadnych argumentów, które moglibyśmy przedstawić przysięgłym.?

Thriller, który choć mocno zbliża się ku powieści obyczajowej, to jednak zapewnia dreszczowe akcenty, zwłaszcza w pierwszej z trzech części. Wciąga z impetem i złożonością. Z pietyzmem odmalowuje klimat Ameryki lat czterdziestych dwudziestego wieku. Przenosimy się w atmosferę wojennych zmagań, segregacji rasowych, plantacji bawełny, echa kryzysu gospodarczego. Rzucamy okiem na sytuację kobiet w świecie zdominowanym przez mężczyzn, funkcjonowanie zakładów psychiatrycznych, moralne wątpliwości wykorzystywania krzesła elektrycznego w karze śmierci. Przenikamy przez społeczne i religijne uwarunkowania podziału ludności. Odnajdujemy się w przeszłej rzeczywistości ze swobodą dzięki przekonującej narracji i ciekawym wypełnieniom tła. Podróżujemy po Stanach Zjednoczonych, ale docieramy też na Filipiny, gdzie dopadają nas przerażające obrazy wojny, oblężenia półwyspu Bataan, marszu śmierci, japońskich obozów jenieckich i partyzanckiej działalności w górach Zambales. Za każdym razem wracamy do społeczności miasta Clanton w Missisipi, na farmę rodziny Banningów.

Tradycyjnie, John Grisham stawia nie tylko na wyjątkowo barwną oprawę fabuły, intrygujący pomysł na główne wątki, ale również na wyraziste portrety bohaterów. Poznając mechanizmy zachowań, obserwując postawy w różnych sytuacjach, często ekstremalnych, doskonale wiemy, co im w duszy gra, czy wzbudzają naszą sympatię lub antypatię. A jednak nie jesteśmy w stanie rozgryźć sekretów, które skrzętnie chowają przed obcymi i najbliższymi. To właśnie zataczające szerokie kręgi tajemnice dotykają każdą postać powieści, determinują losy, stają się głównie przekleństwem, rzadziej wybawieniem. W scenariusz zdarzeń wplatane są pokolenia, zatem dysponujemy ujęciami z perspektywy starszych i młodszych członków rodziny, pracowników i przyjaciół. Do końca trzymani jesteśmy w niepewności, co tak naprawdę kryje się za dokonanym z zimną krwią zabójstwem szlachetnego i podziwianego przez parafian kapłana, popularnego kaznodziei, Wielebnego Dextera Bella. Co skłoniło Pete Banninga, legendarnego bohatera wojennego, szanowanego obywatela miasta, miejscowego prominenta, do tak dramatycznego czynu? Sprawą interesują się media i opinia publiczna, aresztowanie i proces budzą wielką sensację, poruszenie, niedowierzanie, skrajne opinie i plotki. Oliwy do ognia dolewa fakt, że Pete za nic nie chce wyjawić motywu zabójstwa. Poszukiwaniem wyjaśnień zajmują się dzieci i siostra mordercy, rodzina ofiary, oraz szereg prawników.

Czy jest ktoś kto nie zna thrillerów prawniczych Johna Grishama, lub ich ekranizacji? ?Firma?, ?Raport pelikana?, ?Czas zabijania? i teraz ?Dzień rozrachunku? potwierdzają, że jest niekwestionowanym mistrzem tego gatunku.

Rok 1946. Niewielką społecznością Clanton w Mississippi wstrząsa zabójstwo szanowanego wielebnego Dextera Bella przez równie szanowanego bohatera wojennego Petea Banninga. Co nim kierowało, że popełnił tak straszną zbrodnię?

Autor, dość nieszablonowo, dzieli powieść na trzy części. Części, które mają nakreślić nam pełen obraz człowieka doprowadzonego do ostateczności, ale również pokazać jakie konsekwencje mogą spowodować tajemnice i kłamstwa.

W pierwszej popełniona zbrodnia zostaje osądzona, lecz pozostawia czytelnika z niedosytem i zżerającym wręcz pragnieniem poznania jej motywu. I mimo, że autor podrzuca nam okruchy w formie podejrzeń, czy krążących plotek, prawdę poznajemy dopiero wraz z szokującym zakończeniem.

Największe wrażenie wywarła na mnie część, w której śledzimy wcześniejsze losy bohatera, od jego szczęśliwej młodości, pełnej miłości, ale i ciężkiej pracy na plantacji bawełny, po wstrząsającą opowieść walki na froncie II wojny światowej. Okrucieństwo agresorów tego konfliktu jest nie do opisania. Głód, tortury, upokorzenia to codzienność w japońskiej niewoli.

W książkach Grishama nieodmiennie zachwyca mnie szczegółowo, z dbałością o każdy detal, zarysowane tło społeczno-obyczajowe oraz odpowiednie dla czasu i miejsca użycie obowiązujących norm prawnych. Tak i tu, segregacja rasowa, mimo, że nie wysuwa się na pierwszy plan okazuje się być istotna dla odbioru całości.

Powieść daje wiele tematów do przemyśleń fundując czytelnikowi emocjonalny rollercoaster, ale i olbrzymią przyjemność z lektury, od której nie sposób się oderwać do ostatniej strony.