Gnoza (twarda)

Kurt Rudolph, to protestancki teolog, który w czasach NRD wykładał jako profesor historii religii na Wydziale Filozoficznym Karola Marksa w Lipsku. Po r.1990 pojawił się z gościnnymi wykładami w USA. Następnie został wykładowcą w Marburgu(Hesja). Jego książka to szczegółowa analiza dziejów gnostycyzmu, praktycznie na przestrzeni dwóch tysiącleci. Autor omawia gnozę helleńską, judeochrześcijańską, dotykając również jej islamskich odprysków. Manicheizm i kataryzm to dwie - pochodzące z jakże różnych epok - frakcje tego samego gnostyckiego dualizmu. Obok niezwykłych losów kataryzmu, szczególnie zdumiewające są miejsca do jakich dotarł do manicheizm. Już w r.719, w Pekinie zostaje wzniesiony pierwszy kościół wyznawców nauki Maniego. W latach 762-840, manicheizm zostaje religia państwową Ujgurów. W r.1120 zostaje wydany w Chinach anty-manichejski edykt. W tym czasie w Kraju Środka istnieje 40 manichejskich miejsc kultu. Lata 1150-1300, to okres "fascynacji katarskiej", w tym czasie (1217-58) Mongołowie kładą kres gminom manichejskim w Azji Centralnej i Zachodniej. Ale gnostycyzm nie umiera ! Ok. r.1450 zanika dopiero ruch bogomilski na Bałkanach (z którego wyłonili się katarzy). Idea dualistycznego gnostycyzmu pojawia się w 'Civitas Dei', św. Augustyna, jak i wiele stuleci później, w pieśni ... Marcina Lutra ('Silną twierdzą jest nasz Bóg'). Jeszcze w XVII w. w Bułgarii żyją ostatni paulicjanie, przedstawiciele ruchu gnostyckiego, który narodził się w Armenii i Syrii (ok. r.650). Ale z książki dowiadujemy się rzeczy jeszcze bardziej niezwykłej, oto gnostycyzm jest żywym organizmem i dziś ! Gnostyckie "ostatki" spotkamy w Iraku, głównie w Bagdadzie i Basrze (ok. 15.000 wyznawców). Autor pomimo 'marksistowskich naleciałości', z wielką dbałością o szczegóły stara się obiektywnie przedstawić losy gnozy i zarysować jednocześnie na jej tle dzieje wczesnego Kościoła. Książka ciekawie napisana, z pewnością niezwykle atrakcyjna pozycja dla osób zainteresowanych religioznawstwem i poszukujących mniej znanych uwarunkowań które kształtowały teologię pierwotnego Kościoła.