Historia świątecznej choinki

Zielona, pachnąca, przystrojona różnokolorowymi ozdobami, święcąca światełkami choinka błyskawicznie kojarzy nam się z atmosferą świąt Bożego Narodzenia. Nie wyobrażamy sobie, by mogło jej zabraknąć w naszych domach. A czy zastanawialiśmy się kiedyś nad tym, w jaki sposób do nich trafiła? Dlaczego w tym zimowym czasie bożonarodzeniowe drzewko zamiast rosnąć w lesie zdobi nasze mieszkania? Od jak dawna choinka jest nieodzownym elementem grudniowych świąt? Na te pytania odpowie nam ksiądz Józef Naumowicz, historyk wczesnego chrześcijaństwa, autor znakomitej książki pt.: "Historia świątecznej choinki", który przedstawia czytelnikom początki choinkowej tradycji dokonując udanej próby ustalenia czasu i przestrzeni, w których pojawiło się pierwsze w historii świąt Bożego Narodzenia, wigilijne drzewko - symbol wiecznego życia.

Badania nad przeszłością świątecznej choinki trwają od stuleci. Historycy wciąż prześcigają się w hipotezach dotyczących bożonarodzeniowego drzewka. Jedni widzą w nim pokłosie pogańskich tradycji rzymskich lub słowiańskich, drudzy zaś upatrują początków choinkowej tradycji w biblijnej Księdze Rodzaju. Do tych ostatnich należy właśnie ksiądz Józef Naumowicz, który przedstawia historyczne ujęcie tej świątecznej tradycji w oparciu o świadectwa z chrześcijańskiego kręgu kulturowego. Dzięki niemu czytelnicy dowiedzą się, w jaki sposób choinka nawiązuje do biblijnego drzewa życia i skąd pomysł, by wieszać na niej jabłka, orzechy i opłatki, czyli charakterystyczne ozdoby choinkowe doby renesansu. Zapowiada się ciekawie? A to dopiero początek świątecznej opowieści o zielonym drzewku.

Jodła i świerk, te dwa gatunku drzew iglastych od kilku stuleci goszczą w naszych domach. Minęły jednak długie stulecia zanim zwyczaj ubierania choinki pojawił się na terenie dzisiejszej Polski. To dzięki przybyszom z Niemiec bożonarodzeniowe drzewko pojawiło się w XIX wieku w Gdańsku, a potem w innych częściach ziem polskich, administrowanych przez państwa zaborcze. Jednak gdyby nie pewien Polak, tradycja ubierania choinki nie stałaby się popularna w kolebce chrześcijaństwa, we Włoszech. To z inicjatywy papieża Jana Pawła II w 1982 roku na głównym placu Watykanu stanęła choinka, która po dziś dzień każdego roku zdobi znane wszystkim wierzącym miejsce. Ten polski akcent w opowieści o świątecznej choince, to jeden z najbardziej wzruszających fragmentów tej wspaniałej monografii.

Szczególnie cennymi rozdziałami w "Historii świątecznej choinki" są te, w których autor przywołuje fragmenty polskich i obcojęzycznych dzieł literackich wykorzystujących motyw bożonarodzeniowego drzewka. Znajdziemy tu baśnie Andersena, opowiadania Dickensa, powieść Tomasza Manna, teksty Goethego i Dostojewskiego, a także cytaty z "Chłopów", zapiski z "Kroniki tygodniowej Prusa", czy sceny świąteczne z opowiadań Marii Dąbrowskiej. A to zaledwie garstka informacji na temat literackich wizji choinki, które przedstawia nam autor tej książki. Jego rozległa wiedza na opisywany temat i niebywała erudycja sprawiają, że "Historia świątecznej choinki" na długo zapadnie nam w pamięci.

Książka ks. Józefa Naumowicza zachwyca czytelników nie tylko pod względem treściowym. To pozycja bogato ilustrowana rycinami, obrazami i fotografiami, które budzą zachwyt czytelników i znakomicie ilustrują opisywane treści. Dawno już nie miałam w rękach równie pięknej, dopracowanej w każdym calu pozycji, której lektura sprawiłaby mi tak wiele przyjemności. Jestem przekonana, że "Historia świątecznej choinki" przypadnie do gustu wszystkim, którzy znają i kultywują bożonarodzeniowe tradycje, niezależnie od tego, czy w te grudniowe święta zdobią drzewko, jołkę, sad, podłaźnik, czy bardziej popularną współcześnie choinkę.

Zwyczaj strojenia choinek zna cały chrześcijański świat.
Grudniowe święta z Wigilią, opłatkiem, kolędami i rodzinną atmosferą kojarzą nam się szczególnie z dzieciństwa i chyba najbardziej miło i rodzinnie obchodzi się je w Polsce.
W okresie świątecznym możemy choinkę zobaczyć na placach, ulicach miast, szkołach, szpitalach i urzędach oraz w małych sklepikach i dużych centrach handlowych.
Ale co tak naprawdę znaczy obecność wśród nas zielonego drzewka?
Jakie są korzenie tego obyczaju?
I kto stoi u źródeł?
Autor opisuje jak zmieniały się losy choinkowych praktyk na przestrzeni dziejów.
Jak drzewo rajskie stało się choinką.
Wiadomo, że choinkę nieodłącznie kojarzy się z kolędami.
Jaka była najstarsza pieśń?
Autor opisuje również jak choinka pojawiła się w okopach I wojny światowej, przy której spotkali się i składali sobie życzenia żołnierze wrogich armii.
Ksiądz Józef zastanawia się także: dlaczego niektóre rodziny żydowskie w swych domach na Boże Narodzenie ustawiały choinkę i stroiły ją świecami, ale bez symboli chrześcijańskich?
Wreszcie czy choinka to chrześcijanka czy poganka?
Wszak za legendę trzeba uznać, że wynalazcą choinki był Marcin Luter, ojciec Reformacji.

Choinka jest symbolem szczęścia, natchnieniem dla pisarzy i poetów.
Nikt nie potrafi cieszyć się świętami tak jak dzieci. I powinniście tę umiejętność zachować przez całe swoje życie.
Ale czy wiecie, że przy betlejemskim żłóbku zjawiła się matka wszystkich ludzi- Ewa?
Przeczytajcie koniecznie ostatnią część tego rozdziału, by dowiedzieć się co ofiarowała Dzieciątku.

Również na Placu Św. Piotra choinka stoi od całkiem niedawna na życzenie Papieża Polaka Jana Pawła II, który to zwyczaj kontynuują Benedykt XVI i Franciszek.
Za czasów Jana Pawła II choinka pojawiła się nie tylko na Placu Św. Piotra, ale także w papieskich apartamentach.
W każdym pomieszczeniu musiała być choć jedna choinka, a obok oczywiście szopka.
W swoich ostatnich słowach w 2004 roku Jan Paweł II powiedział: ?Przesłanie jakie niesie choinka, jest takie, że życie pozostaje zawsze zielone, gdy staje się darem, nie tyle poprzez rzeczy, co przez dawanie samych siebie w przyjaźni i szczerej miłości, w niesieniu bratniej pomocy i przebaczaniu, we wspólnym spędzaniu czasu i we wzajemnym słuchaniu?.
Jakże przepiękne i proste słowa, które nigdy nie tracą na czasie, a w porze zimowej, gdy zamiera przyroda, zawsze zielona choinka mówi nam o życiu, które trwa wiecznie.

Zechciejcie zajrzeć do tej książki, która jest bezcennym źródłem wiedzy dla dzieci i wnuków oraz przepięknym prezentem na święta.
Zachęcam bardzo gorąco, bo to naprawdę cenna książka.
Polecamy, zespół ...

Zwyczaj ubierania choinek na Boże Narodzenie zna cały świat. Wigilia z opłatkiem, kolędami i rodzinną atmosferą jest poruszająca, magiczna i nie nie może zabraknąć w domu zielonej jodły, świerku czy sosny z pachnącym igliwiem. Choinka przystrojona ozdobami upiększa otoczenie i budzi pozytywne emocje.

Ks. prof. Józef Naumowicz - historyk wczesnego chrześcijaństwa, kierownik Katedry Historii Starożytnej na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie w swojej najnowszej książce ,,Historia świątecznej choinki" przybliża, jak sam tytuł wskazuje, historię choinki, wyjaśnia symbolikę zielonego drzewka w domu, sięga do korzeni tego obyczaju oraz pokazuje, jak zmieniał się ten zwyczaj na przestrzeni dziejów. Na ile jest to możliwe autor ukazuje rzeczywisty stan rzeczy opierając się na historycznych tekstach, świadectwach i sprawdzonych informacjach. Oddaje głos w tej sprawie znanym poetom, pisarzom i malarzom, m.n.: Konstantemu Ildefonsowi Gałczyńskiemu, Czesławowi Miłoszowi, Julianowi Tuwimowi, Leopoldowi Staffowi, Hansowi Christiansenowi Andersenowi, Karolowi Dickensowi, Fiodorowi Dostojewskiemu, Władysławowi Reymontowi, Hieronimowi Boschowi, Tycjanowi, Tintorettowi i innym. Artyści poprzez swoją twórczość oddawali rzeczywistość i tradycje panujące w danej epoce.

Prapoczątki pierwszej choinki w postaci wieńców zawieszanych na drzwiach, bramach i murach sięgają IV wieku. Dekoracje z wawrzynu miały podkreślać radość i być powszechnym znakiem świętowania. W średniowieczu bardzo popularne było wystawianie w Wigilię przedstawień bożonarodzeniowych, zwanych rajskimi misteriami. Zaś w XIII wieku zaczęto wystawiać jasełka w okresie świąt i tuż po nich. Najwięcej świadectw o zawieszaniu gałązek ostrokrzewu, bukszpanu czy zielonych gałązek drzew iglastych w XV wieku pochodzi z Alzacji i regionu nadreńskiego. Pierwsze choinki na ziemiach polskich pojawiły się w Gdańsku i na Śląsku.

Autor przytacza różne ciekawostki związane z wigilijnym drzewkiem, np. w 1914 roku podczas I wojny światowej doszło do tzw. ,,rozejmu bożonarodzeniowego", gdy zmęczeni wojną żołnierze niemieccy w wielu miejscach frontu w wigilijny wieczór zaczęli przystrajać swoje pozycje w okopach małymi sosnowymi choinkami lub zapalonymi świecami i śpiewać kolędę ,,Cicha noc". Po stronie aliantów odpowiedzieli im Brytyjczycy śpiewając kolędę po angielsku. Bratanie się wojska objęło ponad sto tysięcy żołnierzy i trwało przez kilka dni.

,,Historia świątecznej choinki" to książka dla całej rodziny, którą można wspólnie oglądać i czytać. Jest bardzo starannie i ładnie wydana, zawiera dużo archiwalnych ilustracji i z pewnością posłuży wiele lat, gdyż można do niej co roku powracać w okresie świąt Bożego Narodzenia. Polecam:)