Iksy i Zera

Sięgając po tę książkę miałam dość wysokie oczekiwania, pomimo tego, że na ogół staram się nie iść w żadną ze stron, czy to ekscytacja, czy rezerwa. Czasami, jednak nie jest to takie proste i emocje, niecierpliwość i nakręcenie biorą nade mną górę, jak wtedy, kiedy strasznie chce się przeczytać jakąś książkę i właśnie dotarła, można potrzymać ją w dłoniach. Od razu zaznaczę, że nie oglądałam na HBO GO serialu ?Noughts + Crosses?, który powstał na motywach powieści ?Iksy i zera?. Nie interesowałam się nim, po prostu wiedząc, że będę miała okazję przeczytać ?Iksy i zera? chciałam przeżyć tą przygodę na świeżo. Musicie wiedzieć, że nie jest to typowa młodzieżówka, znajdziecie tutaj rasizm, świat klasyfikowany ze względu na kolor skóry, nie predyspozycje, umiejętności, czy talent. Czy chciałabym żyć w takim świecie? Nie, a czy taka wizja jest możliwa i przeraża?
Świat w powieści ?Iksy i zera? stał się miejscem podziału na ?równych i równiejszych?, jak zwykłam to mawiać, jednak w przypadku wizji Malorie Blackman wygląda to nieco inaczej. Rasą dominującą w te rzeczywistości jest rasa ciemnoskóra, to ludzie obdarzeni tym kolorem skóry podbili Stary kontynent, zajęli się kolonizacją. Tytułowe Iksy to właśnie ludzie o ciemnym kolorze skóry, którzy dominują, mają przywileje, mogą osiągnąć bardzo wiele, w przeciwieństwie do białoskórego człowieka określanego zerem, który się nie liczył. Zajmował niższe stanowiska i był przyrównywany do niewolnika. Główną bohaterką jest Sepha Hadley, to ciemnoskóra dziewczyna, której ojciec piastuje wysokie stanowisko. Jej najlepszym przyjacielem od czasów dzieciństwa był Callum McGregor, syn sprzątaczki. Białoskóry chłopak zawsze był oceniany przez kolor skóry, a nie to, jakim był człowiekiem, o czym marzył, jak ciężko pracował. Świat, w którym przyszło im dorastać był bardzo brutalny, agresywny, niebezpieczny, wszelkie bliższe związki pomiędzy osobami o odmiennym kolorze skóry były nie do pomyślenia. W takim środowisku narodziła się miłość, pomiędzy iksem i zerem, coś, co nigdy nie miało mieć racji bytu, coś so sprowadzi na nich gniew i niebezpieczeństwo. Czy dla tej dwójki jest szansa na wspólną i bezpieczna przyszłość?
?Iksy i zera? autorstwa Malorie Blackman to książka, która szokuje i jednocześnie przeraża wizją, jakoby taka przyszłość mogła mieć miejsce. Nie wyobrażam sobie życia w takim społeczeństwie, tak okrutnych podziałów, w którąkolwiek ze stron. Życie nie jest jedynie czarne, albo białe, w końcu jest w nim miejsce na wiele odcieni szarości, lubię w ten sposób o nim myśleć. Niesprawiedliwość, uprzedzenia, poniżenia, podsycają jedynie konflikty. ?Iksy i zera? to powieść, którą należy przeczytać, myślę, że pomoże młodzieży, ale nie tylko jej spojrzeć na świat nieco inaczej. Wyciągnąć pewne wnioski, aby przyszłość nigdy nie wyglądała w tak mrocznych barwach, to zależy od nas samych. Rasa białych była traktowana, jak coś gorszego, nie wartościowego, bezbarwnego i pustego. Coś, co nie ma najmniejszego znaczenia w społeczeństwie i świecie. Malorie Blackman nie wskazuje tutaj złotego środka na życie, nigdy nie wybiera jednej bądź drugiej rasy, pozwala czytelnikowi samemu wyciągać wnioski. Pobudza do myślenia i rozważań, potrafi wstrząsnąć i sprawia, że serce czytelnika nie jeden raz zostanie złamane.

"Tak to już jest.
Niektóre rzeczy nigdy się nie zmieniają.
Tak to już jest.
Ale ty im nie wierzysz."
- Bruce Hornsby & The Range
*
W Europie podbitej przez afrykańskie imperium społeczeństwo zostało podzielone na Iksy ? i Zera ?. Ci pierwsi są bogatymi czarnoskórymi obywatelami, a drudzy to biała klasa robocza. W tym pełnym podziałów świecie przecinają się losy Sephy oraz Calluma, których nieoczekiwanie połączyła przyjaźń z czasem przeradzająca się w o wiele silniejsze i zakazane uczucie.
*
Na początek zaznaczę od tego, że "Iksy i Zera" to książka, która moim zdaniem świetnie nadaje się do dodania w kanon lektur szkolnych.
*
Jest to intrygująca historia, która pomimo tego, że wykorzystuje wiele znanych schematów jak np. zakazana miłość czy walka o równouprawnienie, to jednocześnie zapewnia czytelnikowi swego rodzaju powiew świeżości ????. Najbardziej podobał mi się sposób, w jaki autorka odwrócenie motyw związany z segregacją rasową. Co więcej, pomimo tego, że historia jest zdecydowania dedykowana młodzieży ? o czym najlepiej świadczy styl w jakim ją napisano ???? ? to porusza naprawdę istotne społecznie problemy i nie raz czy dwa gra na emocjach.
*
Jednak pomimo tego, że książki ogólnie mi się podobała, to mam do niej dwa zarzuty:
? Irytująca główna bohaterka, która zdaje się niemal do samego końca nie pojmować realiów świata w którym żyje.
? Pomimo odświeżenia wielu motywów to akcja w ostatecznym rozrachunku była niestety dość przewidywalna.
*
Ostatecznie "Iksy i Zera" oceniam na 7/10. Uważam, ze jest to wartościowa książka młodzieżowa, nad którą warto się pochylić.

... Decydując się na tę powieść, spodziewałam się, że będzie to typowa młodzieżówka o pierwszej miłości, o przyjaźniach i problemach świata nastolatków. Te motywy rzeczywiście się pojawiały w książce, ale stanowiły zaledwie tło tego, o co tak naprawdę chodziło autorce.

Świat przedstawiony w książce to alternatywna wizja świata, gdzie rasą dominującą są Iksy- ludzie czarnoskórzy. Reszta, czyli białasy są... Zerami, zarówno z nazwy jak i pod kątem statusu społecznego. Rasa biała zepchnięta jest na margines. Jest jakby tą kastą, która nigdy niczego nie będzie w stanie osiągnąć.
Iksy to zupełne przeciwieństwo, czują się jako rasa bliższa Bogu i mają nieograniczony dostęp do świata kultury, nauki i polityki. Wszak oni właśnie ten świat tworzą.

Sephie- Iks, od dziecka przyjaźni się z Callumem ? Zerem. Dziecięca przyjaźń powoli zamienia się w silne uczucie przywiązania i miłości. Rodzi się też uczucie buntu, na niesprawiedliwość rasową. Dlaczego tych dwoje nie może być razem, tylko dlatego, że mają odmienny kolor skóry? Sam wątek miłości tych dwojga nie był dla mnie tak bardzo interesujący jak te wszystkie uczucia poboczne. Bunt. Zdecydowane charaktery, które nie uległy presji społeczeństwa, nie dały się stłamsić i walczyły do końca.
Tak naprawdę piszę tę recenzję i nie jestem jeszcze pogodzona z zakończeniem. Pewnie nigdy nie będę. Czuję to, co czuje Stephie.
Co niezwykle mocno rzuca się w oczy to nienawiść względem Zer i odwrotnie. Nie ma mowy o ugodzie czy tolerancji.

To bardzo ważna książka. Uświadamia, w jaki sposób czują się w obecnym świecie inne rasy. I choć myślę, że jest już zdecydowanie lepiej niż kiedyś, droga do pełnej tolerancji jest jeszcze nie do końca w pełni otwarta. Sama autorka zauważyła z własnego doświadczenia, że w szkole nie uczono jej nigdy o czarnoskórych odkrywcach. Gdyby było inaczej, być może książka ?Iksy i zera? nigdy by nie powstała. Gdyby na świecie nie było tych chorych podziałów rasowych, gdyby jedna rasa nie czuła się lepsza, ten nasz świat byłby naprawdę przyjemnym miejscem. Nigdy nie rozumiałam tego, jak kolor skóry może decydować o tym, czy człowiek jest mniej lub bardziej wartościowy. Każdy z nas dostaje pakiet talentów oraz możliwości i powinien móc sam zdecydować, czy z niego skorzysta. Na takich samych prawach. Dla wszystkich.

?Iksy i zera? napisana jest przystępnym, typowo młodzieżowym językiem. Przypadły mi do gustu krótkie rozdziały, w których raz Sephie, raz Callum opowiadają historię z własnej perspektywy. Zabieg może popularny, ale dzięki temu nie ma uczucia znużenia. Bardzo wyraźnie jednak oddane są nastroje. Rzeczywiście, jakby wszystko było tylko czarne i białe. Jakby zanikły wszystkie inne kolory, świadczące o emocjach.

Oceniam tę powieść na 8/10. To dobra, mocna i przede wszystkim ważna lektura dla każdego. Czekam na kolejne tomy.
Zachęcam do przeczytania.