J.R.R. Tolkien Biografia

Mimo, że biografia po raz pierwszy została wydana w 1977 r., to ja po raz pierwszy ją przeczytałam. Nazywana jest ?autoryzowaną biografią? J.R.R. Tolkiena (1892-1973), ponieważ autor uzyskał nieograniczony dostęp do wszystkich dokumentów Tolkiena i przeprowadził wywiady z jego przyjaciółmi i rodziną.
Biografia przedstawiła dokładną historię życia Tolkiena, z ukazaniem jego zalet i wad, cech charakterystycznych osobowości, przyzwyczajeń, zwykłych i niezwykłych zainteresowań. Autor prezentuje sylwetkę w taki sposób, który pozwala zrozumieć i docenić Tolkiena zarówno jako osobę, jak i autora. Pozornie zwyczajne życie jednego z oksfordzkich profesorów okazuje się być fascynujące, pełne inspiracji i kreatywności. Biograf pokazał na jakiej podstawie rodziła się wewnętrzna wyobraźnia Tolkiena. Połączone tu zostały dane historyczne, osobiste spostrzeżenia, cytaty z listów samego Tolkiena i jego przyjaciół oraz pozornie nieistotne szczegóły (jak dziecięca fascynacja walijskimi nazwami miejscowości, przyzwyczajenia do miejsc, pasja do poznawania języków, nawyki pisarskie, przejście na katolicyzm i głęboka wiara). Autor prezentuje zainteresowania Tolkiena językiem fińskim, etapy konstruowania zupełnie innego języka, budowanie światów elfów, opowieści i w końcu pracę nad książkami, które przyniosły mu największy rozgłos. Pokazane są również prawdopodobne przyczyny ciągłych wprowadzanych przez Tolkiena poprawek. W tym wszystkim poznajemy Tolkiena, który ma czas nie tylko na pracę na uczelni, spotkania w klubach dyskusyjnych, poranną Mszę Świętą, ale również zabawę i spacery z dziećmi, których ze związku z Edith na świat przyszła czwórka. W ten sposób stworzony został bogaty portret niepozornego człowieka.
Biografia napisana jest lekkim, przystępnym i wciągającym stylem. Czytelnik poznaje życie Tolkiena chronologicznie począwszy od historii jego rodziców, aż po jego śmierć we wrześniu 1973 r. Urodzony w styczniu 1892 r. w Republice Południowej Afryki, John Ronald Reuel Tolkien został zbyt wcześnie przez rodziców osierocony i wraz z bratem wychowywany przez przyjaciół matki. Studiował w Oxfordzie, służył podczas pierwszej wojny światowej, przeżył bitwę nad Sommą, w której stracił wielu najbliższych przyjaciół. Po wojnie powrócił do życia akademickiego, zdobył dobrą reputację jako uczony i nauczyciel akademicki i ostatecznie został profesorem języka angielskiego w Merton w Oksfordzie. Był także bliskim przyjacielem C.S. Lewisa i innych pisarzy znanych jako Inklingowie. Carpenter jest zresztą autorem książki ?Inklingowie. C.S.Lewis, J.R.R.Tolkien, Charles Williams i ich przyjaciele? (wydawnictwo Zysk i S-ka, wyd. 2000), którą obecnie bardzo trudno zdobyć w przyzwoitej cenie, wobec czego mam nadzieję, że zostanie ponownie wydana.
Książka poruszająca, napisana z polotem, biografia, ukazująca zrównoważony obraz człowieka pełnego pasji i nieoczywistych zainteresowań. To właściwie podstawowe źródło faktów i anegdot o życiu Tolkiena, który moim zdaniem był perfekcjonistą. Bardzo polecam.

TOLKIEN ODBRĄZOWIONY

W końcu dostaliśmy wznowienie książki ?J.R.R. Tolkien: Biografia? i doskonale się składa, bo stare wydania na rynku wtórnym potrafią osiągać astronomiczne ceny, a tu teraz mamy znów, świetnie wydane i za logiczne pieniądze. Gratka dla fanów, tym bardziej, że to przecież dzieło, o którym zwykło się mówić ?autoryzowana biografia?. A przy okazji to już w sumie klasyka, wydana ledwie cztery lata po śmierci Tolkiena w 1977, a klasyka niemal zawsze jest dobrze napisana, satysfakcjonująca i dostarczająca świetnie podanej wiedzy o jednym z najciekawszych i najlepszych pisarzy.

Tolkien. Od dzieciństwa spędzonego w Afryce, przez życie ucznia, studenta i chłopaka zakochanego w dziewczynie, o którą chciał walczyć, po wielką sławę, jaką przyniosła mu twórczości literacka. I tak aż do końca, od najwcześniejszych lat, po te najpóźniejsze, od chwil samotności po rodzinne życie, wędrujemy, przyglądamy się temu wszystkiemu i odkrywamy krok po kroku.

Za niniejszą biografię odpowiada Humphrey Carpenter, czyli człowiek znany przede wszystkim z pisania o Tolkienie czy redagowania jego spuścizny. Właściwie nie tylko o Tolkienie pisał, a ogólnie o Inklingach, czyli tej nieformalnej grupie oksfordzkich intelektualistów, do których zaliczali się też m.in. twórca ?Opowieści z Narnii? C.S. Lewis i jego brat, syn Tolkiena Christopher, Charles Williams czy John Wain. No i to właśnie on redagował ?Listy? Tolkiena i napisał niniejszą historię jego życia i twórczości.

A o co chodzi z tą ?autoryzowaną?? W skrócie autor (swoją drogą zmarły w 2005 roku, w wieku niespełna sześćdziesięciu lat) był przyjacielem dzieci brytyjskiego pisarza i to te dzieci zgodziły się, by stworzył biografię ich ojca. Było to co prawda jeszcze w czasach, kiedy nie wyszły znane nam dziś, a wydane pośmiertnie dzieła autora, ale, jak słusznie zauważa wydawca w blurbie, książka nic przez to nie traci. W końcu to historia przede wszystkim życia, losów, które lepiej tą twórczość pozwalają zrozumieć i osadzić w danym kontekście wydarzeń z przeszłości ? nawet, jeśli sam autor odcinał się od takiej interpretacji ? a przede wszystkim poznać pisarza.

Bo Tolkien, jaki wyłania się ze stron ?Biografii? to zwyczajny człowiek. Carpenter nie buduje mu pomnika, a po prostu opowiada o nim, jego czasach i wydarzeniach, które go ukształtowały. I na tym się skupia i o tym dobrze, życiowo, z wyczuciem opowiada. A że robi to w dobrym stylu, treściwie i po prostu bardzo przyjemnie, a zarazem profesjonalnie, bardzo dobrze czyta się to wszystko, a całość zostaje z czytelnikiem na dłużej.

No i jeszcze to wydanie. Twarda oprawa, obwoluta? Zdjęć może mało, jak na lekarstwo, może i czarnobiałe, ale nie o zdjęcia chodzi (choć trochę by się ich przydało), a o treść, a ta, jak już wiadomo, świetna jest. Więc znakomita pozycja, pięknie wyglądająca na półce i? Czy trzeba czegoś więcej fanom Tolkiena? Fakt, kolejnego tomu ?Historii Śródziemia?, ale ten już się zbliża, więc mamy się z czego cieszyć.