Kodeks honorowy

d­wa­gi mo­ral­nej i fi­zycz­nej, za­rzut nie­uc­twa itp. § 12. Ob­ra­zę trze­cie­go stop­nia, czy­li bar­dzo cięż­ką znie­wa­gę, sta­no­wi każ­da ob­ra­za, któ­rej to­wa­rzy­szy znie­wa­że­nie czyn­ne lub za­rzut prze­ciw ho­no­ro­wi. Tu na­le­żą ob­ra­zy ta­kie jak nie­uza­sad­nio­ne ob­wi­nie­nie lub po­dej­rze­nie o po­stęp­ki wy­bit­nie nie­etycz­ne, a mia­no­wi­cie: fał­szy­wą grę w kar­ty, prze­kup­stwo, nad­uży­cie po­sia­da­nych praw, sprze­nie­wie­rze­nie, nie mniej znie­wa­gi czyn­ne. § 13. Więk­sza lub mniej­sza siła ude­rze­nia nie ma zna­cze­nia przy oce­nia­niu stop­nia ob­ra­zy lub w ra­zie obo­pól­nej czyn­nej znie­wa­gi na przy­zna­nie praw ob­ra­żo­ne­go. § 14. Do za­ist­nie­nia znie­wa­gi czyn­nej wy­star­cza za­miar. Dla­te­go za­mie­rze­nie się ce­lem ude­rze­nia prze­ciw­ni­ka, jest już znie­wa­gą czyn­ną. Wy­ra­że­nie się: ,,Niech się Pan uwa­ża za spo­licz­ko­wa­ne­go" itp. na­le­ży trak­to­wać jako ob­ra­zę cięż­ką, tak jak gdy­by fak­tycz­nie spo­licz­ko­wa­nie to na­stą­pi­ło. § 15. Ob­ra­zę czwar­te­go stop­nia sta­no­wi wszel­ka znie­wa­ga uwła­cza­ją­ca czci ro­dzi­ny. Tu na­le­żą ob­ra­zy ta­kie jak: roz­sie­wa­nie nie­praw­dzi­wych po­gło­sek o zła­ma­niu wia­ry mał­żeń­skiej, uwie­dze­nie żony, cór­ki itp. Za ob­ra­zy tego ro­dza­ju na­le­ży za­sad­ni­czo żą­dać naj­da­lej idą­ce­go za­do­sy­ću­czy­nie­nia ho­no­ro­we­go. Żad­na znie­wa­ga nie jest tak cięż­ką jak ob­ra­za ro­dzi­ny, al­bo­wiem go­dzi ona nie tyl­ko w spo­kój i szczę­ście ro­dzin­ne, ale na­wet znisz­czyć może pod­wa­li­ny tej­że. Ob­ra­za ta jest tak cięż­ką, że roz­pa­trzyć by na­le­ża­ło wszyst­kie oko­licz­no­ści jej to­wa­rzy­szą­ce, by móc stwier­dzić, czy osob­nik do­pusz­cza­ją­cy się ob­ra­zy nie prze­kro­czył ra­żą­co gra­nic zna­mio­nu­ją­cych czło­wie­ka ho­no­ru. § 16. Przy oce­nia­niu stop­nia ob­ra­zy, mia­ro­daj­ne są na­stę­pu­ją­ce oko­licz­no­ści: a) sta­no­wi­sko spo­łecz­ne, wiek, wy­cho­wa­nie, in­te­li­gen­cja ob­ra­żo­ne­go, oraz opi­nia, jaką się cie­szy wśród ogó­łu; b) sta­no­wi­sko spo­łecz­ne i wiek ob­ra­ża­ją­ce­go, jak rów­nież mo­ral­ne po­bud­ki, któ­re znie­wa­gę spo­wo­do­wa­ły; c) spo­sób znie­wa­że­nia, a więc czy znie­wa­gę po­peł­nio­no słow­nie, czyn­nie, pi­sem­nie, dru­kiem itp.; d) for­mę znie­wa­gi tzn. czy po­peł­nio­no ją wśród hań­bią­cych oko­licz­no­ści, czy też nie, otwar­cie czy z ukry­cia itp; e) treść znie­wa­gi: czy jest fak­tycz­nie cięż­ką, czy tyl­ko po­zor­nie; f) po­wód znie­wa­gi: czy ją po­peł­nio­no jako re­ak­cję na pro­wo­ka­cję, jako akt sa­mo­obro­ny, czy też sama znie­wa­ga była pro­wo­ka­cją itp. § 17. Ob­ra­za jest oso­bi­stą, za­tem za ob­ra­zę za­do­sy­ću­czy­nie­nia ho­no­ro­we­go może żą­dać tyl­ko ta oso­ba, któ­rej ona do­ty­czy, (wy­ją­tek § 31). § 18. Jed­ną z głów­nych za­sad wszyst­kich ko­dek­sów ho­no­ro­wych jest usu­nię­cie ko­bie­ty spod mocy obo­wią­zu­ją­cej prze­pi­sów ho­no­ro­wych i okre­śle­nie jej jako im­pro­pre au duel. Każ­da za­tem ob­ra­za ko­bie­ty go­dzi w jej na­tu­ral­ne­go obroń­cę, któ­re­mu przy­słu­gu­je pra­wo po­cią­gnię­cia ob­ra­zi­cie­la do od­po­wie­dzial­no­ści ho­no­ro­wej. § 19. Jako wy­ją­tek od prze­pi­su § 17 obo­wią­zu­ją na­stę­pu­ją­ce re­gu­ły, da­ją­ce męż­czyź­nie pra­wo do uję­cia się za ko­bie­tą w obro­nie jej czci. I tak: a) mę­żo­wi w obro­nie czci żony; b) na­rze­czo­ne­mu w obro­nie czci na­rze­czo­nej; c) bra­tu, ojcu, wnu­ko­wi, wu­jo­wi, sio­strzeń­co­wi lub szwa­gro­wi, o ile jest nie­za­męż­ną, wdo­wą lub roz­wie­dzio­ną z mę­żem; d) wszyst­kim oso­bom pod c) wy­mie­nio­nym, je­że­li ko­bie­ta za­męż­na nie żyje z mę­żem, cho­ciaż­by ów na­wet w tej sa­mej miej­sco­wo­ści prze­by­wał; e) go­spo­da­rzo­wi domu, je­że­li u nie­go znie­wa­ga ko­bie­ty mia­ła miej­sce, o ile jest przy tem obec­ny; f) w każ­dym in­nym wy­pad­ku męż­czyź­nie, któ­ry jej to­wa­rzy­szy, a gdy tych jest kil­ku, naj­młod­sze­mu z nich; g) męż­czyź­nie, któ­ry pro­wa­dzi ko­bie­tę pod rękę, na­wet wów­czas, gdy obec­ni są przy tem krew­ni ob­ra­żo­nej; h) każ­de­mu męż­czyź­nie, któ­ry wy­stę­pu­je w obro­nie czci ko­bie­ty nie­ma­ją­cej swe­go na­tu­ral­ne­go obroń­cy.