Limes inferior

"Limes Inferior" Janusza Zajdla jest przykładem literatury fantasy. Akcja rozgrywa się w Argolandzie, który jest jedną z wielu metropolii na które podzielony jest świat. Społeczeństwo dzieli się na 7 klas zaczynając od 0. O przydziale do klasy decyduje wynik testu na inteligencję. Osoby z najgorszym rezultatem lądują w klasie 6 i jest im bardzo ciężko, ponieważ możliwośc zdobycia pracy rozpoczyna się dopiero na klasie 3. W ciągu życia można jednak podwyższyc klasę zdobywając wiedzę i powtarzając testy. Głównym bohaterem jest Sneer - lifter. Za pieniądze prz pomocy sztuczek i oszustw pomaga ludziom podwyższyc klasę. Sam należy do klasy 0, ale ukrywa to aby nie musiał pracowac i mógł utrzymywac się jedynie z liftowania. Pewnego dnia dowiaduje się jednak, że tak naprawdę jest ponadprzeciętnie inteligenty i należy do elity społeczeństwa, którym tak naprawdę rządzą kosmici.

Świetna książka, powinna być lekturą obowiązkowa w szkole. Od czasu jej napisania bardzo dużo się zmieniło, i wyobrażenia autora stały się rzeczywistością. Oby nie wszystkie.

Tytuł oznacza po łacinie dolną granicę. W tym przypadku okaże się nią poziom inteligencji niezbędny do wartościowego funkcjonowania w społeczeństwie. Poznajemy alternatywny świat, w którym wszyscy ludzie otrzymują od wyższe wykształcenie. Następnie przystępują do testów. Na podstawie wyników otrzymują klasyfikację od 0 do 6, przy czym sześć jest grupą najgorszą. Jedynie numery od trzech w górę mogą pracować, a tym samym zarabiać żółte punkty, które są wyznacznikiem statusu. Jedynie za nie można zakupić luksusowe produkty, czy usługi. Posiadacze punktów zielonych i czerwonych muszą zadowolić się wersjami podstawowymi. Utopia, czy rzeczywistość? Jestem pod wrażeniem tego, jak autorowi udało się przemycić drugie dno w powieści. Jest ono adekwatne do czasów, w których powstała ta książka, lecz idealnie pasuje również do wspólnego świata. Zniewolenie przez system, przez ogłupiacze, samoniszczący się papier, który uniemożliwia refleksję czytelnikowi. Genialne. Jedyne czego żałuję, to to, że tak późno sięgnęłam po tę prozę. Nie powtarzajcie mojego błędu ? weźcie się do lektury teraz.

Na kartach książki ?Limes Inferior? Janusz Zajdel zabiera czytelników do fikcyjnej krainy szczęścia - Argolandu. Miejsce to gigantyczna wielomilionowa aglomeracja położona nad ogromnym jeziorem, gdzieś na kuli ziemskiej. Zamieszkują ją obywatele podzieleni zgodnie z panującym systemem na siedem kategorii od 0 do 6. Mieszkańcy miasta od najmłodszych lat uczeni są, iż o ich życiu decydują ich starania, pomysłowość i wiedza na podstawie, których maszyny poprzez specjalne testy określają kto otrzyma jaką kategorię. Osoby zaklasyfikowane do grupy szóstej to ignoranci, dla których wiedza i nauka to strata czasu, natomiast ?zerowcy? to geniusze, którzy kierują miastem oraz zarządzają wszelkimi przedsiębiorstwami i fundacjami. Jak nietrudno się domyślić, im obywatel ma niższy numer klasy tym możliwość zrobienia przez niego kariery wzrasta.

W świecie tym z założenia nie występuje ani głód ani bezdomność. Każdy z obywateli otrzymuje co miesiąc przydział punktów kodowanych na specjalnym osobistym kluczu, za które może wynająć sobie pokój, zakupić niezbędne rzeczy i jedzenie przy jednoczesnym braku konieczności podejmowania pracy. Przypomina to projekty dochodu gwarantowanego dla każdego mieszkańca. Jednak im wyższą klasę posiada obywatel tym otrzymuje więcej punktów, za które może kupić więcej produktów i lepszej jakości. W tym świecie praca jest przywilejem i dotyczy tylko ludzi z najwyższych klas.

Świat ten na pozór idealny boryka się z takimi samymi problemami jak współczesny. Na ulicach można spotkać prostytutki i oszustów, a wieczorami bandyci napadają na samotnie spacerujących przechodniów, zaś w szpitalach grasują złodzieje. W takim właśnie miejscu czytelnik poznaje historię Sneera i Prona dwóch ?lifciarzy?, którzy zajmują się nielegalnym biznesem, jakim jest oszukiwanie na testach przeprowadzanych przez maszyny, co pozwala ich klientom przeskakiwać szybko z poziomu np. 3 na 2. Ten nielegalny proceder doprowadza do odkrycia ich działalności przez służby wywiadowcze Argolandu.

Co by było, gdyby idee PRL okroić z komunistycznej rządowej otoczki i pchnąć je w niedaleką przyszłość? Otóż, według Zajdla, w takim świecie nadal doskonale radziliby sobie ludzie, którzy umieją znaleźć luki w systemie i je wykorzystać. Limes Inferior opowiada historię podzielonego na kasty społeczeństwa, podświadomie parodiując mentalność PRL-u. Bohaterowie żyją, mają cele, potrzeby i pragnienia. Wszystko to, sprawia, że utożsamiamy się z tym światem; jest nam tak bardzo bliski. Każdy stara się być kimś więcej, osiągnąć to, co nieosiągalne. Główny bohater Limes Inferior wie, że coś z tym życiem jest nie tak, że ktoś stoi ponad nim. Zajdel w perfekcyjny sposób prześwietla mentalność każdego z nas; zachowania bohaterów są przewidywalne, bo książka jest tak dokładnym odbiciem naszego sposobu bycia, że ciężko odróżnić co jest fikcją, a co nie. Styl Zajda jest niesamowicie lekki. Książka jest obrazem życia każdego, kto żył w czasach PRL-u, pomimo swojego futurystycznego klimatu i nastoju.