Notatki samobójcy

Choć dość szybko zorientowałam się, że to nie moje pierwsze zetknięcie z tą książką, nie przeszkodziło mi to w czytaniu z zapartym tchem.

Poznajemy Jeffa poprzez jego dziennik z pobytu w szpitalu psychiatrycznym, do którego trafił, mając piętnaście lat. Taka narracja pozwala nam na poznawanie tytułowego samobójcy w interesujący sposób. Aczkolwiek nie tylko jego. Jeff w swoich notatkach opowiada również o innych pacjentach dziecięcego oddziału psychiatrycznego - m.in. o sarkastycznej Sadie, która mnie urzekła.

Książka ta w przystępny sposób przybliża poważne tematy, co jest dużym plusem. Za minus uważam z kolei to, jaka była przewidywalna, przynajmniej dla mnie; być może to efekt tego, że czytałam ją po raz drugi.

Książka opowiada o Jeffie, który po nieudanej próbie samobójczej trafia do szpitala psychiatrycznego. Praktycznie do samego końca swojego pobytu tam, utrzymuje, że wariatem nie był, nie jest i nigdy nie będzie. Książkę czyta się wyjątkowo szybko i lekko, mimo trudnego tematu. Skupiamy się na emocjach i uczuciach głównego bohatera. Chłopak stawia opór przed wyjawieniem powodu swojego targnięcia się na życie, jednak przy zakończeniu dowiadujemy się, że przyczynił się do tego chłopak Allie, jego najlepszej przyjaciółki. Jeff w ciągu swojego 45-dniowego pobytu poznaje kilku innych "wariatów" a w pewnym momencie dochodzi nawet do zakochania się. Książka kończy się na wyjściu ze szpitala głównego bohatera. Jeszcze przez moment towarzyszymy mu w rozmyślaniach na temat przeprosin przyjaciółki, po czym żegnamy się z historią Jeffa.

Pierwszym etapem do wyzdrowienia jest przyznanie się do choroby. 15-letni Jeff to inteligentny nastolatek. Może tylko zbyt wrażliwy, zagubiony. Zbyt inteligentny... Nie jest chory... A przynajmniej tak mu się wydaje... Ale chyba nikt zdrowy nie próbuje popełnić samobójstwa i nie trafia na oddział psychiatryczny...

Sam styl pisania jest zaskakujący. Po tytule spodziewałam się raczej wpisów z pamiętnika. Owszem, jest to pierwszoplanowa relacja chłopaka, ale pisana zwyczajnie. Opisuje on swój 45-dniowy pobyt na oddziale psychiatrycznym dla młodzieży. Głównie wypiera fakty " Jestem zdrowy, to nieporozumienie". Później walczy z demonami i żałuje,że przeszkodzono mu w samobójstwie. Istna huśtawka. Ale generalnie stosuje reakcję obronną; jest wyluzowany, do rozmowy z psychiatrą,którego nazywa doktorem " Kacem" ( Ale facet ma naprawdę dziwne nazwisko), podchodzi z dystansem, kpiąco. Jego sarkastyczne poczucie humoru bawi. Jeff ma też psychologiczny dar, dar rozmowy z innymi, dzięki czemu poznajemy historie innych pacjentów. Co skłoniło 15-latka do targnięcia się na własne życie? Skoro nie był bity, ani molestowany? W domu miał wszystko czego potrzebował. Najlepszy kontakt z siostrą, może lepszy, niż z rodzicami. W szkole- jakoś dawał radę. A serce? Co z sercem?- serce nie sługa... Niestety, nie każdy potrafi to zrozumieć...

Dlaczego imię " Alison" wywołuje tak silne emocje? I dlaczego dopiero tragedia,która wydarza się na oddziale, skłania go do zwierzeń?

Można powiedzieć,że to młodzieżowa wersja " Lotu nad kukułczym gniazdem"- bez świrniętego personelu i drastycznych przypadków. Książka budzi zapewne ciekawość, porusza ważny temat, daje nadzieję, pomaga odnaleźć siebie i pokonać strach... ALE! Cóż, dla mnie zabrakło tego efektu " wow". Tego szoku, zaskoczenia, łez, wzruszenia- tej mieszanki emocji,którą kocham w książkach. Po za tym mniej więcej od połowy, można odkryć, a przynajmniej podejrzewać, co ukrywa chłopak.
Niemniej jednak polecam nastoletnim czytelnikom.

Po nieudanej próbie samobójczej Jeff trafia do szpitala psychiatrycznego. Już sama nazwa miejsca w którym przebywa, powoduje u niego wewnętrzny bunt i absolutnie nie ma ochoty na rozmowy z terapeutami ani na bliższe poznanie pacjentów z oddziału. Skupia się na rzeczach powierzchownych, bawią go go nazwiska pracowników, skrupulatnie wszystko obserwuje, nie bierze jednak czynnego udziału w tym co dzieje się wokół. Nie wraca myślami do tego co się wydarzyło, nie analizuje, stara się być tylko tu i teraz. Niespodziewana wizyta rodziców wytrąca go z równowagi, przypomina o pewnych sprawach, które do tej pory w jego umyśle były chwilowo uśpione. Bo przecież on ma naprawdę kochającą rodzinę, nie przechodził w życiu żadnej traumy, nikt z otoczenia go nie napastował, skąd więc pomysł by próbować odebrać sobie życie?
Musi pozostać w szpitalu przez czterdzieści pięć dni, tyle trwa opracowany program terapii grupowej. Jak spojrzy na problemy innych, czy dojrzy jakiekolwiek podobieństwo, czy też wyprze z podświadomości wszystko co nie będzie wydawało się zabawne i interesujące? Czy Jeff naprawdę ma osobiste problemy, czy cała powstała sytuacja jest związana z jakąś jedną konkretną chwilą?
W obecnej dobie ogromnej anonimowości, kiedy zamykamy się nie tylko w czterech ścianach, ale i we własnych wirtualnych światach bardzo łatwo popaść w niesamowite skrajności. Mniej odporni na codzienność, nie umiejący oceniać realnie zewnętrznych sytuacji, stajemy się łatwym łupem naszych osobistych niepewności i lęków. Częsta zmiana nastroju młodych ludzi powoduje dodatkowo, że nie umieją oni ocenić realnie swoich strachów, czy też przeciwnie doznawszy prawdziwej traumy w jakiś sposób bagatelizują ją, lecz jednak ona szybko powróci chociażby w formie koszmarów lub w chęci odreagowania. Dorośli zdecydowanie są silniejsi psychicznie, dla młodych jedna chwila może stać się tą, która przekreśli szczęśliwe życie.
"Notatki samobójcy" to powieść teoretycznie skierowana dla młodzieży, lecz zdecydowanie poruszająca również problemy świata dorosłego . I nagle okazuje się, że mogą one nie różnić się , inne będzie tylko postrzeganie świata. Jeff jako barwny narrator w interesujący, czasem i zabawny sposób przedstawia szpitalnianą codzienność, własną walkę z uczuciami i próby powrotu do codzienności. To mądra, wciągająca lektura. Warto przeczytać.

"Czytałem, że kiedy astronauci wracają na Ziemię z przestrzeni kosmicznej, nie mogą powstrzymać wymiotów. Powietrze cuchnie im gnijącym mięsem. My nie zauważamy tego smrodu, bo do niego przywykliśmy, a przecież w tym, czym oddychamy, są najróżniejsze zanieczyszczenia, chemikalia i pozostałe syfy, którymi skaziliśmy środowisko. Wtedy rozpylamy wokół siebie jeszcze inne świństwa, żeby ładniej pachniało. Zupełnie jakby nasza planeta była starym samochodem, w którym na lusterku wiesz się choinkę o woni runa leśnego".

Takimi słowami rozpoczyna się historia nastoletniego Jeffa, który trafił do szpitala psychiatrycznego po nieudanej próbie samobójczej. Bohater ma spędzić w nim dokładnie czterdzieści pięć dni i to od niego zależy, czy przygotowany dla niego program odniesie jakiekolwiek skutki. Od samego początku nie jest on jednak nastawiony na współpracę i gdy tylko dowiaduje się o tym, że przebywa na takim, a nie innym oddziale, żąda natychmiastowego powrotu do domu. Niestety jest to niemożliwe, a młodemu mężczyźnie nie pozostaje nic innego, jak tylko pogodzić się z własnym losem i przetrzymanie tych kilku tygodni, które dzielą go od powrotu do domu. Oczywiście w tym czasie uczęszcza on na terapię grupową, a także sesje indywidualne pod okiem doktora Katzrupusa,

"Notatki samobójcy" to powieść, która zaintrygowała mnie już jakiś czas temu. Od czasu do czasu lubię zajrzeć do książek, które ukazują swoim czytelnikom problemy, z którymi borykają się ludzie w różnym wieku. Jest to dla mnie niezwykle ważne, ponieważ kształtuje w nas wrażliwość na krzywdę innych. W przypadku tego typu utworów, istotne jest podejście autora do całego przedsięwzięcia. Nie sztuką jest bowiem napisać przeciętne opowiadanie o chłopcu, który postanowił podciąć sobie żyły i przez to trafił na oddział. Dużo trudniej jest stworzyć coś, co będzie posiadało głębię i sprawi, że aż do ostatniej strony, nie będziemy w stanie oderwać się od pochłanianej historii. Tego właśnie oczekujemy od pozycji literackich, które traktujemy nieco poważniej od niezobowiązujących czytadeł. Czymś niezwykłym jest wczuć się w sytuację głównego bohatera i wspólnie z nim przechodzić przez wydarzenia, które dla żadnej ze stron nie należą do najłatwiejszych. Zmiany, które w nas zachodzą sprawiają, że jesteśmy w stanie docenić to co posiadamy. Łatwo jest nam oceniać innych, gdy nie wiemy co tak naprawdę znajduje się w ich wnętrzach. Może czasami warto byłoby się nad tym zastanowić?

Michael Thomas Ford napisał książkę, która już na zawsze pozostanie ze mną i sprawi, że jeszcze niejednokrotnie zdarzy mi się polecić ją innym czytelnikom. Myślę, że posiada ona wiele cech, które są niezwykle ważne dla literatury tego typu. Porusza ona problem, który dotyka wielu nastolatków na całym świecie i bardzo często jest już za późno, aby móc im pomóc. Codziennie dowiadujemy się tysiącach sytuacji, w których obywatele różnych krajów popełniają samobójstwa. Zadziwiająco łatwo jest nam powiedzieć, że ten ktoś był słaby psychicznie i sam się o to prosił. Rzadko kiedy zdarza nam się pomyśleć, że nie zrobił tego dla zabawy, a z zupełnie innego powodu. Nieradzenie sobie z sytuacją nie jest niczym wstydliwym i szkoda, że nie zawsze chcemy to zauważać. Autor tego utworu ukazał nam to w sposób niemalże mistrzowski. Co prawda "Notatek samobójcy" nie możemy zaliczyć do grona literatury wybitnej, jednak z całą pewnością jest pozycją niezwykle ciekawą i godną naszej uwagi. Strasznie żałuję, że pierwsze spotkanie z tą lekturą mam już za sobą.

"Notatki samobójcy" chciałabym polecić osobom w różnym wieku. Całość książki zawiera w sobie czterdzieści pięć rozdziałów, które w sposób chronologiczny przedstawiają przemyślenia Jeffa, które ściśle wiążą się z pobytem w szpitalu psychiatrycznym, a także wszystkim tym co popchnęło go podcięcia sobie żył. Na każdej ze stron wspomina on o wszystkim tym, co powinno być dla nas istotne i w miarę możliwości, przybliża nam rozmowy z pacjentami, których udało mu się polubić i z którymi dane mu było spędzić tych kilka tygodni. Cieszę się, że nie uczynił tego w sposób iść snobistyczny, a z wyczuwalną nutką humoru, która przy tego typu powieściach jest również ważna. W końcu mamy do czynienia z nastolatkiem, który stara się odnaleźć samego siebie, a nie ze snobistycznym członkiem wyjątkowo nudnego klubu.
Wyd. Nasza Księgarnia, lipiec 2012
ISBN: 978-83-10-11962-9
Liczba stron: 280
Ocena: 8/10