Nowe Historie Literatury

cji społecznej. Publikacja wskazuje również, jak zostało przeorganizowane instrumentarium badawcze historyków literatury, określa znaczenie tych zmian, systematyzuje gatunki występujących dziś w obszarze historiografii polskiej literatury; część wniosków zmierza również do określania nowej poetyki pisarstwa historycznoliterackiego. Rozdział Historia literatury jako gatunek akademicki poświęciłam syntezie historycznoliterackiej - dominującemu w przeszłości sposobowi mówienia w historii literatury; gatunkowi, który pozostaje do dziś punktem odniesienia i wyznacza to, co określa się jako tradycyjny paradygmat historycznoliterackich badań. Rozdział Bieguny nowych historii literatury? omawia szczegółowo wyróżnione formy genologiczne historii literatury funkcjonujące w Polsce po roku 1989; wskazuje ich miejsce oraz zadania w przestrzeni kulturowo-społecznej. Poszczególne gatunki omawiam w osobnych częściach jako historie enumeracyjne (wśród nich encyklopedię, leksykon, słownik, alfabet, antologię, listę), historie podmiotowe ( esej, dziennik, rozmowę), historie performatywne (turystyczny przewodnik literacki i muzeum multimedialne) oraz inne możliwe, kalendarium, przewodnik, spacer, film, serial, przypadki fikcjonalizowane (np. esej literaturoznawczy), wizualne historie oraz hybrydy. Listę tę można z pewnością rozszerzyć o kolejne przykłady. Omówione formy mają w przeważającym stopniu chrakter case study. W zakończeniu wspominam również o współczesnej syntezie historycznoliterackiej i jej aktualnych zadaniach naukowych. W rozdziale Nowe historie i ich (nie)akademickie gatunki zebrane zostały konkluzje i wnioski płynące z analiz. 1 R. Nycz, Możliwa historia literatury, ,,Teksty Drugie" 2010, nr 5, s. 167-168. 2 Vide: Debaty po roku 1989. Literatura w procesach komunikacji. W stronę nowej syntezy, red. M. Hopfinger, Z. Ziątek, T. Żukowski, Warszawa 2017. 3 T. Walas, Historia literatury w przebudowie, w: Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo - wiedza o języku - wiedza o kulturze - edukacja. Zjazd Polonistów, Kraków, 22-25 września 2004, red. M. Czermińska, t. 2, Kraków 2005, s. 134. 4 ,,Historyczność jest jak powietrze". O badaniach historycznoliterackich z Włodzimierzem Boleckim rozmawiają Żaneta Nalewajk i Tomasz Mackiewicz, ,,Tekstualia" 2010, nr 3, s. 5-6. 5 Ibidem, s. 5. 6 Część rozpoznań referuję za Włodzimierzem Boleckim - ibidem, s. 5-18. 7 K. Kasztenna, Z dziejów formy niemożliwej. Wybrane problemy historii i poetyki polskiej powojennej syntezy historycznoliterackiej, Wrocław 1995. 8 Dla przykładu: historie literatury pisane z punktu widzenia wspólnot lokalnych czy wykluczanych grup społecznych, nieuwzględnianych dotąd w oficjalnej historii (np. historia literatury wybranej mniejszości etnicznej) stanowią podstawę kulturowej identyfikacji członków, wyraz i uzasadnienie trwałości historycznej tychże wspólnot, przejawów ich zmiennej w czasie aktywności kulturalnej. Formy genologiczne zbierające taką historię literatury nie są neutralne, a nacechowane ideologicznie oraz zależne od kontekstu społecznego. 9 Vide: H. Markiewicz, O terminologii gatunkowej literaturoznastwa polskiego, w: W kręgu historii i teorii literatury. Księga ku czci profesora Jana Trznadlowskiego, red. B. Zakrzewski, A. Bazan, Wrocław 1987. 10 P. Czapliński, Sploty, ,,Teksty Drugie" 2017, nr 1, s. 15-16. 11 R. Nycz, Nowa humanistyka w Polsce: kilka bardzo subiektywnych obserwacji, koniektur, refutacji, ,,Teksty Drugie" 2017, nr 1, s. 23-30. 12 M. Cieński, Nowa Humanistyka i odpowiedzialność za ciągłość (dawnej) tradycji, ,,Teksty Drugie" 2017, nr 1, s. 235-243. 13 Zdarza się, że odwołuję się do historii literatury, które mogą być wykorzystywane również w edukacji szkolnej, jednak nie są to podręczniki oświatowe, a raczej formy służące popularyzacji wiedzy, projektowane dla szerokiego grona odbiorców, przede wszystkim skierowane do czytelnika-amatora / czytelnika-miłośnika. 14 B. Croce, La poesia - Introduzione alla critica e storia della poesia e della letteratura, Bari 1936, cit. per R. Sendyka, W stronę kulturowej teorii gatunku, w: Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. Markowski, R. Nycz, Kraków 2010, s. 274. 15 S. Greenblatt, Murdering Peasants. Status, Genre, and The Representation of Rebellion, w: Representing the English Renaissance, ed. S. Greenblatt, Berkeley 1988, cit. per ibidem, s. 277. 16 Ibidem, s. 276. 17 S. Balbus, Zagłada gatunków, w: Polska genologia literacka, red. nauk. D. Ostaszewska, R. Cudak, Warszawa 2007.