O duchu praw

„Wiedza czyni człowieka łagodnym; rozum skłania go do ludzkości; jedynie przesądy każą się jej wyrzekać...”, stwierdzenie to najdosadniej charakteryzuje gargantuiczne dzieło Charlesa Montesquieu. „De l`esprit des lois” to skrupulatna analiza trzech ustrojów: republiki, monarchii i tyranii. Montesquieu przyporządkował każdemu z tych ustrojów „naturę rządu” oraz jego „zasadę”. Naturą rządu w republice winny być rządy ludu i jego suwerenność, z kolei zasadą cnota polityczna obywateli. Naturą monarchii są rządy prawa sprawowane przez jednostkę, natomiast zasadą honor. Tyrania to despotyczne rządy jednostki, których zasadą jest wszechogarniający strach.

Celem autora było wyodrębnienie najlepszego systemu rządów, poprzez przeanalizowanie każdego z powyższych ustrojów pod kątem newralgicznych dziedzin życia. Montesquieu skonstatował, iż tylko system umiarkowany jest w stanie zapewnić obywatelom praworządność w państwie w oparciu o w[...]mne równoważenie się trzech władz: ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Republika i monarchia spełniają owe wymagania.

Studiując „De l`esprit des lois” należy pamiętać o ponad dwustu pięćdziesięciu latach, które minęły od czasu jego publikacji. Wiele tez głoszonych przez autora uległo, zatem całkowitej bądź częściowej deprecjacji. Nie zmienia to jednak faktu, iż trójpodział władzy Montesquieu stał się fundamentem, na którym została zbudowana większość ustrojów Europy Zachodniej oraz Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.