Odyseja kosmiczna 2061

Akcja książki rozgrywa się kilkadziesiąt lat po wydarzeniach z części ?2010?. Sędziwy już doktor Heywood Floyd ponownie wyrusza w kosmos, aby stać się człowiekiem, który pierwszy raz postawi nogę na komecie Halleya. Wyprawa ta szybko zmienia jednak swój status z naukowej na ratunkową. Załoga statku Galaxy badającego ewolucję Europy (dawnego księżyca Jowisza) popada bowiem w spore tarapaty i potrzebuje ratunku. Gdzieś w tym wszystkim swoje miejsce ma również wszechmocna siła, która czeka tylko na okazję, aby odkryć przed ludzkością jej prawdziwą rolę.

Jednym z wyróżników twórczości Arthura C. Clarke?a jest skupianie się na różnych złożonych koncepcjach naukowych. Tak też jest w przypadku książki Odyseja kosmiczna 2061. Od prawie samego początku autor zanurza tu czytelnika w zawiłościach nauki, złożonościach eksploracji kosmosu i poznawaniu wyzwań związanych z podróżowaniem w głąb naszego układu słonecznego.

Tytuł ponadto wyróżnia dbałość Clarke?a o szczegóły naukowe i jego wizjonerskie pomysły na temat technologii. Mocną i ciekawą stroną książki jest również eksploracja tematów ludzkiego umysłu i ludzkiej ciekawości (będącej początkiem wielu odkryć). Znajdziemy tu również filozoficzne pytania dotyczące natury inteligencji, tajemnic wszechświata i życia pozaziemskiego. Motywy te dodają głębi i złożoności narracji, czyniąc historię na swój sposób wyjątkową.

Nie jest to więc pozycja łatwa do przyswojenia, a przez to nie każdemu będzie ona musiała przypaść do gustu. Tytułowi brakuje również tego samego poziomu napięcia i suspensu, co jego poprzednikom. Fabuła toczy się spokojniej, momentami wręcz zbyt spokojnie, z kilkoma niepotrzebnymi zbyt przydługawymi filozoficznymi wywodami. Ponadto postacie, choć dobrze narysowane, mogą nie być tak zapadające w pamięć i nie da się z nimi łatwo identyfikować, jak tym z wcześniejszych części.

?Tylko czas jest uniwersalny, noc i dzień to lokalne osobliwości, występujące jedynie na tych planetach, których siły pływowe jeszcze nie pozbawiły ruchu obrotowego.?

Trzecia część serii, po znakomitej ?Odysei kosmicznej 2001? i ?Odysei kosmicznej 2010?, wypada stosunkowo blado na ich tle. W zasadzie powiela sprawdzone szlaki akcji, zmieniając jedynie miejsca docelowe misji, wytracając wartki impet na rzecz spokojnych rozważań. Jednak lubię wchodzić w kosmiczne klimaty, zwłaszcza jeśli autor zwraca uwagę na osiągnięcia naukowe i potrafi zgrabnie wpleść je w bazę fabuły. Książka napisana trzydzieści sześć lat temu, zatem sporo aspektów wymagałoby aktualizacji, ale straciłaby na tym fabuła, zaś taki nieco klasyczny rzut oka na ludzkie odkrycia ma urok.

Wyobraźnia Arthura C. Clarka szybuje daleko w międzygwiezdne przestrzenie. Dociera do komety Halleya, pozwala na zbadanie jej przez człowieka, a nawet postawienia na niej ludzkiej stopy. ?Universe?, pierwszy liniowiec pasażerski zdolny odbywać loty do Saturna, tym razem pozwala z bliska przyjrzeć się 1P/Halley, która każdego przelotu w pobliżu Słońca traci miliony ton materii. Dość szybko eksploracyjna akcja zmienia się w ratunkową, kiedy pomimo tajemniczej siły obcej inteligencji zakazującej pobyt na Europie, za sprawą spiskowego ciągu zdarzeń człowiek łamie restrykcyjne ograniczenie. Czy faktycznie to, co znajome, może być równie szokujące jak to, co obce?

Pomimo, że walka o życie, międzyplanetarna intryga, nie czułam większych dreszczy emocji. Weteran misji na Jowisza, doktor Heywood Floyd, tak naprawdę niewiele miał do powiedzenia, szkoda, że autor nie wykorzystał lepiej legendarnego bohatera. Atrakcyjnie biegły myśli mutimilionera i wizjonera Lawrenca Tsunga, z entuzjazmem realizował ambitne kosmiczne plany, uatrakcyjnił pulę stosunkowo nudnych postaci. ?Odeseja kosmiczna 2061? zapewniła lekką rozrywkę w sensacyjnych barwach kosmicznych, lecz nie dostarczyła materiału na frapujące rozważania o wszechświecie, miejscu człowieka w nim, obrazie ludzkiej cywilizacji.

ODYSEJA TRWA NADAL

W końcu doczekaliśmy się wznowienia trzeciego (z czterech, więc mam nadzieję, że Rebis tak nas nie zostawi i rzuci też ten ostatni) tomów ?Odysei kosmicznej?. I super, i znakomicie, i rewelacyjnie, bo świetna to saga. Jedna z najlepszych w swoim gatunku. A każdy kolejny tom tylko utwierdza mnie w przekonaniu, że warto i że trzeba znać. Jedynka to była rzecz zamknięta, samodzielna, ale dwójka już skończyła się tak, że mocno było czuć nadchodzący ciąg dalszy, więc apetyt tym bardziej się zaostrzył. No a trójeczka nie zawodzi a i jeszcze rozpala te oczekiwania na finał, nawet jeśli na tym etapie trochę widać brak większego pomysłu na fabułę.

Jest rok 2061. Sześćdziesiąt lat temu ziemscy kosmonauci znaleźli na Księżycu tajemniczy monolit. Teraz z odpowiedzialnej za odkrycie ekipy żyje już tylko profesor Floyd. I to właśnie on wybiera się na wyprawę ? tym razem turystyczną, a zarazem mającą być zwieńczeniem jego kosmicznych przygód ? na kometę Halleya, która akurat przecina Układ Słoneczny. Skutek tego jest jednak taki, że Floyd trafia w pobliże Jowisza, gdzie w 2010 roku spotkał się z czymś niesamowitym. I teraz znów niesamowitego doświadcza, po raz kolejny spotykając Bowmana o komputer HAL-9000. A przy okazji zaczyna odkrywać rzeczy, na które być może nie jest gotowy?

Początek ?Odysei kosmicznej? datuje się na rok 1968, kiedy to powstały jednocześnie i film, i książka. Oba medium rewelacyjnie podeszły do tematu, oba do dziś robią wrażenie i? I nie byłoby tego wszystkiego, gdyby Clarke nie oparł tego wszystkiego na własnych opowiadaniach z lat 40. i 50. XX wieku. Więc nie w 1968 wszystko tak naprawdę się zaczęło ? a na pewno nie wtedy skończyło. Na ciąg dalszy trzeba było zaczekać czternaście lat, ale powstał. A trójka? Ta pojawiła się po kolejnych pięciu latach, a dziesięć lat później czytelnicy dostali zwieńczenie sagi. Czyli prawie trzydzieści lat. Sporo, wiele przez taki czas może się zmienić i trochę się zmieniło.

Po każdej z ?Odysei? zostawały pytania, na które odpowiedzi czytelnicy dostać chcieli. I musieli. Więc wiadomym było, że kolejne tomy powstaną i powstały. W trójce czuć, że trochę to wszystko ? i odpowiedzi, i sama fabuła, której bliżej do dywagacji naukowo-fizjologicznych, niż czegokolwiek innego ? wydaje się nieco wysilone, ale nadal jest świetne. Nadal robi wrażenie, skłania do myślenia, ma klimat i ciekawi. I szybko się to czyta, sporo dopowiada, sporo nadal do dopowiedzenia pozostawia. I przede wszystkim pozostaje świetnie napisaną historią, prosto, ale treściwie, jak to klasyki mają w zwyczaju.

Więc może i drobny spadek formy, ale poznać warto. Nadal świetna rzecz dla fanów SF i Clarke?a. i tylko pozostaje mieć nadzieję, że tom czwarty będzie ? i będzie już niedługo. I że na tym nie koniec, bo niedawno dostaliśmy przecież ?Spotkanie z Ramą? tego samego autora, a to też był zaledwie pierwszy tom dłuższej, rewelacyjnie zapowiadającej się sagi, więc?