Opowieści starego antykwariusza

Biblioteka Grozy to znakomita seria książek, w ramach której Wydawnictwo C&T prezentuje klasykę literatury grozy. Dużą zaletą tego cyklu jest to, że obok tekstów takich sław literackich jak Bram Stoker czy Howard Phillips Lovecraft, przybliża twórczość wybitnych przedstawicieli gatunku nieznanych lub mało znanych przeciętnemu polskiemu czytelnikowi. Do tej ostatniej kategorii pisarzy należy Montague Rhodes James, którego "Opowieści starego antykwariusza" wydane w 2005 r. stanowią drugi tom serii. Ten zbiór opowiadań powstał z połączenia polskich przekładów dwóch oryginalnych edycji tekstów tego autora - "Ghost Stories of an Antiquary" z 1904 r. i "More Ghost Stories of an Antiquary" z 1911 r. i jest bogatszy od wcześniejszego i zarazem pierwszego polskiego wydania opowiadań Jamesa z 1976 r. pod tym samym tytułem o dwa teksty. Pisarz zabiera czytelnika w pełen duchów i niewytłumaczalnych zjawisk świat przedstawiony w opowiadaniach, posługując się prostym stylem narracyjnym, którego gawędziarski charakter podkreślają obecne w tekście zwroty do czytelnika. Wydarzenia ukazane w opowiadaniach zawartych w tym zbiorze rozgrywają się w Anglii z XVII, XVIII, XIX i z początku XX wieku, ale autor przenosi też akcję m.in. do Danii czy Szwecji. Czytelnicy, którzy w literaturze szukają nie tylko ekscytacji grozą, na pewno docenią sposób ukazania elementów przestrzeni akcji takich jak rezydencje czy kościoły, których opisy skonstruowane zostały sprawnie i ze znawstwem architektonicznych detali. Dużą rolę w tych utworach odgrywają archiwalia, stare księgi i dzieła sztuki, niektóre opisane z profesorską dokładnością, w sposób sugerujący, że autor był człowiekiem wykształconym w naukach humanistycznych - i tak jest w istocie, James był językoznawcą klasycznym i biblistą, co znajduje wyraz również w urozmaiceniu przez niego tekstów smaczkami takimi jak łacińskie sformułowania (początek jednego z opowiadań w całości napisany jest po łacinie) czy cytaty z Biblii. Pisarz w większości utworów, które znajdziemy w tym zbiorze, z wykreowanymi przez siebie niesamowitościami konfrontuje podobnych sobie intelektualistów - profesorów, badaczy starych tekstów etc. Nawiedzające bohaterów wrogie zjawy, pojawiające się tylko na chwilę, by zaraz zniknąć, wchodzące w kontakt fizyczny z bohaterami lub wyczuwalne intuicyjnie oraz powiązane z ich aktywnością niewytłumaczalne zjawiska burzą spokój postaci, zakłócają ich racjonalną wizję rzeczywistości i bywa, że stanowią dla nich śmiertelne niebezpieczeństwo. Pisarz umiejętnie buduje napięcie roztaczając przed czytelnikiem aurę tajemnicy zanim przejdzie do punktu kulminacyjnego i pomysłowo ukazuje duchy - czasem zjawa animuje kłąb pościeli, innym razem wypełza z dziury w kartce papieru lub jest ruchomym elementem obrazu. Edycja ta, opatrzona wstępem i bibliografią przez znawcę fantasy i ghost stories - Marka S. Nowowiejskiego oraz ilustracjami Antoniego Sobeckiego jest doskonałą pozycją dla zwolenników subtelnej literatury grozy.