Poziom śmierci

Jest to debiutancka powieść Lee Childsa, która jako pierwsza ukazała się w Polsce. Choć przyznać muszę, że czytałem ją jako drugą, gdyż wcześniej trafiłem na jego książkę "Bez pudła" w zbiorze książek Readers Digest. Zrobiła ona na mnie tak ogromne wrażenie, że nie udało mi się powstrzymać i musiałem nabyć tę pozycję.

Rzecz, która mnie w przypadku tej książki zdziwiło to wydawca. A mianowicie ISA. Podążając za instrukcjami podanymi na okładce doszukałem się na stronie ISA, że właśnie przymierzają się do wydawania sensacji.

Może teraz nieco o fabule.

Piątek. Godzina 12:00, południe. Bar u Ena. Niewielkie, lśniące czystością, spokojne i puste miasteczko Margrave. Jack Reacher je późne śniadanie, gdyż dopiero, co dotarł do miejscowości, idąc kilkanaście kilometrów od autostrady. Nagle do baru wpada czterech uzbrojonych policjantów i z pewnością siebie dokonują aresztowania Reachera. Jak się niebawem okazuje zostaje on oskarżony o popełnienie morderstwa. Najgorsze jest to, że komendant policji w Margrave, jest przekonany, że widział go na miejscu przestępstwa.

Pierwsza sprawa, która rzuca się w oczy to samo miasteczko. Piękne, czyste, odremontowane; piękne trawniczki, pomniki i takie tam. Sklepiki, które doskonale prosperują bez klientów. Coś tu smierdzi.

Reacher po wstępnym przesłuchaniu ląduje w stanowym więzieniu na weekend wraz z wysoko postawionym bankierem z Atlanty. Tutaj trafia na tytułowy poziom śmierci do skazanych na dożywocie najgorszych przestępców.

Od tego momentu w sennym miasteczku trup zaczyna się ścielić gęsto.

Książka napisana jest lekkim językiem. Wartka akcja, napięcie, doskonała intryga, zmiany tempa akcji pozwalają się zniewolić tej powieści. Czyta się ją z zapartym tchem, wypiekami na twarzy i za nic nie można się od niej oderwać.

Na początek muszę lojalnie przyznać - kryminał i sensacja to nie są moje ulubione gatunki. Czasem jednak próbuję czegoś z tej półki, żeby się oderwać od tego, co czytam najczęściej. Traktuję to oczywiście jako czystą rozrywkę i jestem świadoma, że książki takie jak recenzowana nie mają wielkich aspiracji, jednak oczekuję przynajmniej rozrywki niegłupiej.

Po tę pozycję sięgnęłam dlatego, że słyszałam wcześniej o Jacku Reacherze, cykl powieści o tym bohaterze to pewien klasyk. Jest też powszechnie bardzo dobrze oceniany, więc uznałam, że warto spróbować.
Niestety zawiodłam się dosyć mocno.

Owszem, czyta się lekko i szybko, akcja jest wartka i dużo się dzieje, więc nie można powiedzieć, żeby było nudno. Jednak czasem zgrzytałam zębami - gdy autor sięgał po najprostsze rozwiązania deus ex machina (powód dla którego Jack został w miasteczku i zajął się sprawą) czy za każdym razem gdy bohater okazywał jaki jest wszystkowiedzący i nieomylny. Te właśnie cechy głównego bohatera są najbardziej irytujące - wszystko wszystkim klaruje jak przedszkolakom. Sam wie i rozumie wszystko w mig, a pozostali, choćby byli bardzo doświadczonymi detektywami po Harvardzie - nic nie kapują i o wszystko muszą pytać Jacka. Drugi największy mankament tej powieści to realizm - a właściwie jego kompletny brak. Detektyw, który zdradza wszelkie szczegóły śledztwa podejrzanemu i potem (już nie jako podejrzanego co prawda, ale jako całkowicie niezwiązanego z policją włóczęgę) zabiera go ze sobą wszędzie, także na miejsca zbrodni to tylko najjaskrawszy przejaw tego odrealnienia. Wpisuje się w to także brak jakiejkolwiek psychologii bohaterów - wszyscy są jednowymiarowi i czarno-biali. Sporym minusem jest też oczywiście przewidywalność fabuły i to, że końcówka - po przedstawieniu rozwiązania intrygi - dłuży się, bo nie pozostaje już nic ciekawego do dodania, poza tanim efekciarstwem.

Pozostałe historie o Jacku Reacherze raczej sobie daruję.

"Wyjść z więzienia to cudowne uczucie, podobnie jak niepewność jutra oraz cicha jazda słoneczną drogą w towarzystwie pięknej kobiety..."

Lubię ten typ sensacji, mocnej, dosadnej i twardej, prowadzonej w dynamicznym rytmie, wypełnionej mnóstwem incydentów i zwrotów akcji, świetnie się przy niej relaksuję. Od pierwszych stron wiemy, że dużo będzie się działo, trudno będzie złapać oddech w nadążaniu za scenariuszem zdarzeń, a kluczowa postać sprawi kilka niespodzianek. Pomysłowo skonstruowana powieść, atrakcyjne przedstawienie fabuły, choć przyznaję, że chwilę mi zajęło zanim oswoiłam się z wysokim stopniem szczegółowości narracji. Niektórzy mogą to wziąć za zbędne pompowanie objętości, ale mnie oddawanie każdego detalu z zachowania bohatera odpowiada, efekt przedłużania napięcia, a przy tym lepiej wczuwam się w dramaturgię, osobowość, system wartości i sposób na życie. Jack przyjmuje cechy najlepszych amerykańskich superbohaterów, komiksowych i filmowych wzorców, ludzi o niezwykłych umiejętnościach i zdeterminowanych do bezwzględnego usuwania wszelkiej niesprawiedliwości. Dobry bohater walczy ze złem, wychodzi, choć z uszczerbkiem, z różnych perypetii obronną ręką. Wyraziście, mało prawdopodobnie, nieco przewidywalnie, lecz z napięciem. Nie może zatem dziwić, że dwie intrygi z Jackiem doczekały się ekranizacji z udziałem Toma Cruise ("Jednym strzałem" 2012, "Nigdy nie wracaj" 2016).

Jack Reacher ma za co mścić się i poszukiwać swoistej sprawiedliwości. Rzucony zostaje trochę przez los, trochę przez sentyment do legendarnego muzyka, do jednego z miasteczek w stanie Georgia. Margrave wydaje się idealnym miejscem do życia, perfekcyjnie utrzymanym, z intratnymi posadami, lecz już jego nazwa sugeruje zepsucie, mroczne cienie i szemraną przeszłość. Lokalna społeczność sprawia wrażenie zadowolonej z magazynowego biznesu, gospodarnych włodarzy i pracy policji, a jednak w spokojnym mini raju właśnie popełniono brutalne morderstwo. Reacher natychmiast staje się podejrzanym, bo czyż można ufać obcemu, zwłaszcza kiedy bez celu wędruje po kraju, a do tego jest byłym żandarmem wojskowym, którego stać na wszystko? Zaczyna się prawdziwa walka o prawdę, sporo sprzyjających zbiegów okoliczności, kłopotów, które Jack przyciąga niczym magnes, bezpośrednich walk i nocnych podróży. Klasyczna odsłona sensacji, czyta się z przyjemnością, obiecujący początek serii, chętnie sięgnę po kolejne tomy.