Romanse na szczytach władzy

ny zwana była ,,Piękną Panią z Wilna", inni, znacznie mniej przyjaźnie do niej usposobieni, określali ją skrótem ,,PP", który tłumaczono jako ,,PPS bez S". Co prawda dziś, oglądając jej zachowane zdjęcia, trudno zrozumieć te zachwyty, ale pamiętajmy, że w owych czasach obowiązywały nieco inne niż obecnie kanony kobiecego piękna, a pierwsza żona Piłsudskiego mogła być nie tyle urodziwa, ile seksowna i zmysłowa, czego nie widać na fotografiach z epoki. Pani Piłsudska urodziła się w 1865 roku (była więc dwa lata starsza od Józefa) w zamożnej, inteligenckiej rodzinie państwa Koplewskich. Jej ojciec Konstanty był wziętym lekarzem, natomiast matka Ludmiła, mimo że ,,zwykła" pani domu, była kobietą niebywale inteligentną, doskonale wykształconą i wykazywała uzdolnienia muzyczne. Prowadziła dom otwarty, w którym kwitło życie towarzyskie, a w jego centrum bardzo szybko znalazła się urodziwa córka gospodarzy. Życie towarzyskie nie zabierało jednak całego czasu pięknej Marii, która jeszcze jako uczennica gimnazjum związała się z ruchem socjalistycznym, stając się z czasem aktywną działaczką, której powierzono trudne i zarazem niebezpieczne zadanie przewożenia bibuły na trasie Petersburg-Wilno-Warszawa. Ambitna dziewczyna, ukończywszy wileńskie gimnazjum z bardzo dobrymi ocenami, postanowiła kontynuować naukę w Petersburgu, gdzie uczęszczała na tzw. kursy bestużewskie, które miały wypełnić lukę, jaką tworzył wydany przez władze carskie zakaz studiowania przez kobiety na rosyjskich uniwersytetach. Tam poznała przystojnego, zamożnego i cieszącego się ogólnym szacunkiem Mariana Juszkiewicza, wysokiej rangi urzędnika w Ministerstwie Komunikacji, którego poślubiła zaledwie po pół roku znajomości. Nie był to zbyt udany związek i para dość szybko się rozstała, mimo że owocem ich miłości była córeczka - Wanda. Maria postarała się o kościelne unieważnienie małżeństwa, po czym wróciła do Wilna, gdzie z miejsca otoczył ją tłum wielbicieli. Józef Piłsudski i prezydent Gabriel Narutowicz, 1922 r. Żaden z nich nie zawrócił jej w głowie na tyle, by odciągnąć od działalności patriotycznej. Nie odwiodły jej od tego nawet obowiązki związane z wychowaniem jedynaczki, którą często zostawiała pod opieką swoich rodziców, a sama wyjeżdżała do Warszawy, gdzie zaangażowała się w pracę konspiracyjną, związując się z ruchem socjalistycznym. Los nie był dla niej łaskawy i konspiratorka została aresztowana przez policję. Na szczęście wyszła z opresji obronną ręką, odesłano ją bowiem do Wilna z zakazem opuszczania miasta. W rodzinnym mieście czekał na nią tłum adoratorów, marzących, by z piękną patriotką stanąć na ślubnym kobiercu. Póki co odwiedzali prowadzony przez nią salon, gdzie z pasją mogli dyskutować na tematy polityczne, historyczne, jak również towarzyskie. Wkrótce na czoło w tym wyścigu o względy Marii wybili się dwaj nietuzinkowi mężczyźni: Roman Dmowski oraz bohater naszej opowieści, Józef Piłsudski. Pierwszy z wymienionych musiał się bardzo zaangażować uczuciowo, odwiedzając bowiem Wilno, łamał zakaz władz carskich, zgodnie z którym mógł mieszkać jedynie w Mitawie (w pobliżu Rygi), której nie pozwolono mu opuszczać. Tymczasem często przyjeżdżał do miasta nad Wilią, by móc spotkać się z Marią. Niestety, razem z nim w szranki o względy Pięknej Pani z Wilna stanął Piłsudski, który poznał swą pierwszą żonę najprawdopodobniej w domu Dominika Rymkiewicza, dawnego działacza partii Proletariat, o pseudonimie Profesor. Rymkiewicz w 1883 roku powrócił z Sybiru i zamieszkał w Wilnie, a jego mieszkanie stało się wkrótce centrum spotkań zarówno politycznych, jak i towarzyskich. Z czasem przewagę w rywalizacji o względy Marii zaczął zdobywać Piłsudski, któremu zresztą kibicowali przyszli teściowie, chociaż ona sama początkowo faworyzowała Dmowskiego. Jak na urodzoną kokietkę przystało, Juszkiewiczowa starała się nie dawać jednak nadziei żadnemu z konkurentów i mieszkańcy Wilna widywali ją na ulicach miasta spacerującą raz z jednym, a raz z drugim dżentelmenem. Treść dostępna w pełnej wersji eBooka. Przypisy: 1 Za: J. Sosnkowska, Kowalski, W kręgu mitów i rzeczywistości, Polska Agencja Interpress, Warszawa 1988, s. 16. 2 Za: Charyzma Naczelnika, [online], dostępne w internecie: 3 Za: J. Cisek, Strzelecki orzeł bez korony, [online], dostępne w internecie: 4 Z. Nałkowska, Dzienniki 1918-1929, Warszawa 1980, s. 119. 5 M. Dąbrowska, Dzienniki 1914-1945, t. I, Warszawa 1998, s. 87-94. 6 Za: T. Stańczyk, Panicz zamknięty na klucz, [online], dostępne w internecie: 7 Za: Naczelny amant Rzeczypospolitej, [online], dostępne w internecie: ,83711,1, 1 Causer (fr.), właściwa pisownia ,,causeur" - gawędziarz, człowiek umiejący interesująco i dowcipnie rozmawiać.