Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek

?Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek? - tytuł intrygujący, prawda?
Bohaterem swej powieści o tak niebanalnym tytule uczynił Filip Zawada dziesięciolatka, Franka, porzuconego tuż po urodzeniu i wychowywanego w domu prowadzonym przez siostry zakonne, gdzieś na polskiej prowincji. Franciszek jest jednocześnie jedynym narratorem tej opowieści i w wyjątkowy, niby żartobliwy sposób opowiada o swym losie bękarta, jak bez ogródek nazywa siebie i inne dzieci przebywające w bidulu, o codzienności, małych radościach i wielkich smutkach. Bo smutku w jego krótkim życiu nie brakuje, choć ukrywa swoje uczucia pod maską obojętności i cwaniactwa. Dobrze wie, że ?Bękarty nigdy nie mogą zapomnieć, że muszą być silniejsze od swego losu?. I Franciszek z pozoru jest właśnie taki - silny, twardy, pełni przecież rolę nieformalnego przywódcy w sierocińcu. Uważa, że nie potrzebuje zainteresowania ze strony innych, przyjaźni, miłości. Ale on sam dobrze wie, że to nieprawda. Przeżywa przecież fakt, że jego jedyny przyjaciel Błażej (ten ?debil i beksa?) zostaje adoptowany, wielkim uczuciem obdarza swojego kota o wymownym imieniu Szatan, w starych fotografiach znalezionych gdzieś na strychu poszukuje twarzy rodziców. Boi się odrzucenia, dlatego celowo chowa się, gdy potencjalni rodzice przyjeżdżają do domu dziecka, jest bardzo rozczarowany faktem, że pani Stefania marząca o takim synku jak on, spodziewa się dziecka. Zatem maska obojętności, którą przywdział, ma chronić go przed brakiem akceptacji i przychylności ze strony otoczenia.
Książka ma bardzo ciekawą formę - jest właściwie zbiorem krótkich opowiadań dotykających różnych tematów, wydarzeń związanych z codziennością Franciszka. Ale te jego opowiastki to coś więcej niż tylko opis, relacja z minionego dnia. Są one pretekstem do refleksji nad istotnymi, życiowymi sprawami, dotyczą przyjaźni, miłości, odpowiedzialności, religii, przemijania. A ta interpretacja świata w wykonaniu Franciszka jest genialna, bowiem chłopiec wygłasza prawdy uniwersalne, niezwykle trafne, celne, błyskotliwe, świetnie komentujące naturę człowieka, czasami zabawne, ale częściej prowokujące, kontrowersyjne. Co prawda, podane językiem raczej nie filozofów, np. takie stwierdzenie: ?Dorośli są debilami, bo nie wiedzą, że na błędach niczego nie da się nauczyć? albo to krótkie zdanie: ?Myśli mogą być bronią mocniejszą niż karabin? (!). Trochę dziwnie brzmią te morały wypowiadane przez dziesięciolatka, czyżby to dziecko przewyższało swoją mądrością, życiowym doświadczeniem, bagażem przeżyć niejednego dorosłego?
Dla mnie jednak powieść Filipa Zawady to nie tylko zbiór aforyzmów, sentencji na temat życia. Odebrałam tę książkę jako wołanie o pomoc dziecka tęskniącego za prawdziwym domem, za przyjaźnią, miłością, serdecznością, akceptacją. Raczej gorzka niż słodka, przejmująca, prawdziwa, niebanalna, ironiczna, sarkastyczna. Książka zaskoczenie, książka wyrzut sumienia dla dorosłych. Wyjątkowa lektura, wywołująca moc emocji!

Kojarzycie Mikołajka? Tego małego Francuza, który ciągle rozrabia ze swoimi kolegami, a czasami potrafi tak ślicznie zdziwić się światem dorosłych. I jego zawiłościami. Podobne zdumienie towarzyszy bohaterowi tej książki, Franciszkowi. Warunki w jakich żyje są zdecydowanie odmienne, od tych, w których wychowuje się Mikołaj. Narrator powieści jest bękartem, dzieckiem podrzuconym do szuflady, czyli okna życia znajdującego się w klasztorze. Z racji specyfiki warunków dużo czasu spędza z kolegami na modlitwie i w kościele, co nie znaczy, że nie spotyka się ze zwykłymi ludźmi. Chodzi do szkoły, po drodze odwiedza sklepy, a jego idolami są kierowcy cystern rozwożących mleko. I niby treść jest zwyczajna, lecz nie o nią tu chodzi. Główną rolę gra forma. To, jak autorowi udało się zacnie ubrać w słowa myśli małego chłopaka. Jego opowieści, bajki, obserwacje sprawiają, że od książki trudno się oderwać. A w pewnym momencie orientujesz się, iż jeśli nie zwolnisz, to lektura zaraz się skończy, a ponieważ żal się rozstawać, to zapisujesz, podkreślasz, czytasz jeszcze raz. Jednym słowem ? polecam.

Obok książki Zawady nie da się przejść bez uronienia łzy. Ze śmiechu albo ze wzruszenia, ale najpewniej z obu tych powodów jednocześnie.