Ryżowy podarunek

Uwielbiam sagi rodzinne. Co w nich takiego wyjątkowego i co znalazłam w tej książce? Można z perspektywy czasu zobaczyć jak życie się układa, jakie płata figle, które momenty są ostatecznie tymi ważnymi i zapamiętanymi, a które tylko pozornie za takie uważamy. Jakie nasze poczynania mają wpływ na przyszłe pokolenia. Ukazuje szczególnie mnie poruszającą przemijalność. W jednej chwili jestem człowiekiem młodym, w pełni sił i wydaje mi się, że mogę wszystko. W następnym okamgnieniu cieszy mnie widok wnuków chwalących się jakimiś nowinkami technologicznymi, za którymi dawno przestałam gonić.

Powieść ?Ryżowy podarunek? ukazuje te wszystkie etapy. Wszystkie potknięcia prowadzące do rozłamów i scalające uściski dłoni. Obnaża rodzinę jako danie wymagające specjalnej uwagi kucharza, które drugi raz przyrządzane nigdy nie wyjdzie takie samo. Opowieści i legendy przekazywane z pokolenia na pokolenie, szacunek jakim darzeni są starsi i mądrość, którą chcą przekazać. Błahość, z jaką traktują ich ci młodzi, dopiero wyruszający na podbój świata. Przewrotność, kiedy śledzimy młodych, szalonych, zakochanych, stających się mądrymi starszymi. Szczypta magii, opatrzności nad nimi czuwającej. I ostatecznie cudowni ludzie. Portugalczycy i Brazylijczycy o wielkich sercach i gorących temperamentach, potrafiący tak samo namiętnie kochać jak i nienawidzić.

Przepiękna powieść charakteryzuje się nie tylko przepiękną treścią, ale i sposobem, w jaki została spisana. A styl Francisco Azevedo w moim prywatnym odczuciu już przeszedł do legendy. Liryka zapisana z niemal poetyckim wydźwiękiem pieści zmysły czytelnika. Liczne metafory, porównania i symbolika (mająca szczególną moc) umiejscawiają tę książkę na bardzo wysokim poziomie. Nie jest trudna w odbiorze, ale nie jest też łatwa. A to ze względu na to, że wymaga skupienia i wyciszenia, żeby móc się w pełni oddać jej płynności. Odnaleźć wszystkie symbole zawarte w ryżu, przelatującym ptaku czy spojrzeniu nieznajomego.
W pewnym stopniu to powieść alegoryczna. Historie opowiadane przez ciotkę Palmę na zdrowy rozsądek chciałoby się włożyć między bajki. W każdej bajce jest jednak ziarno prawdy i kiedy za pomocą Antonio odnajdywałam te nierealne elementy w normalnej codzienności, miałam poczucie, jakbym odnalazła skarb. Warto się więc porządnie skupić, żeby poczuć to wszystko w pełni.

Już wiem, że to jedna z najlepszych książek, jakie przeczytam w tym roku. Dla bezpieczeństwa dodaję ?jedna z?. Jest dziełem kompletnym, dokładnie tym, czego mogłabym od książki wymagać. Zdecydowanie mądra, choć w wielu miejscach zabawna, wywołująca oburzenie, smutek i masę innych emocji. Po brzegi wypełniona tęsknotą i nostalgią. I być może właśnie dlatego zapadająca głęboko w pamięć. Odkładam ją na półkę książek, do których z rozkoszą wrócę, a was serdecznie do niej zachęcam.

Ryżowy podarunek to opowieść z rzędu tych, które trafiają nas prosto w serce, które są niesamowicie uniwersalne i zostają z nami (w nas) na bardzo długo jeszcze po zamknięciu okładek. Składowych takiego stanu rzeczy mamy wiele m.in: klimat, temat ? wciągająca fabuła, piękny styl. Moc wzruszeń, refleksji, rozważań głównie na temat rodziny.

Książka jest swoistym peanem na cześć rodziny z jej wszelkimi odcieniami, płaszczyznami z jej całym pięknem i niedoskonałością, bo każda jest inna. I każda rodzina jest czymś czegółnym, wielkim i pięknym bez względu jak wiele nas dzieli, bo wszak bycie rodziną najmocniej łączy?

Przesłanie jakie niesie ze sobą ta opowieść jest bardzo optymistyczne ? porusza i skłania do przemyśleń. Daje nadzieję i utwierdza nas w tym, że rodzina jest największą i najpiękniejszą wartością w życiu każdego z nas.

Dajcie się ponieść magii tej lektury, tak samo jak magii zbliżających się Świąt ? bo to idealna lektura pod choinkę.

Wydawnictwo Kobiece, z którym współpracuję od pewnego czasu, przysłało mi wspaniały podarunek do recenzji ? Ryżowy podarunek. Niech tytuł Was nie zmyli. Owszem, gotowanie to ważny wątek w powieści, ale najważniejsza jest w niej rodzina ? miłość, relacje między jej członkami oraz nietypowy składnik gwarantujący szczęście. To liryczna i pełna ciepła opowieść o trzech pokoleniach z pachnącą kuchnią w tle.

?A teraz załóżcie fartuszki, wybierzcie deseczkę, najostrzejszy nóż i bądźcie ostrożni. Wkrótce wy też będziecie cuchnąć cebulą i czosnkiem. Nie przejmujcie się, jeśli zapłaczecie. Rodzina to wzruszające danie. A my płaczemy ? z radości, wściekłości lub smutku?.

Francisco Azevedo zabiera czytelnika do Portugalii, a następnie Brazylii ? to tam dzieje się większa część akcji powieści. Jest 11 lipca 2008 roku. Antonio, główny bohater i zarazem narrator Ryżowego podarunku, przygotowuje się do wyjątkowej uroczystości. W towarzystwie żony, rodzeństwa, dzieci, wnuków i krewnych będzie świętował setną rocznicę ślubu zmarłych przed laty rodziców. Ślub, a właściwie prezent, jaki para młoda otrzymała, zmienił losy całej rodziny. Oczekiwanie na spotkanie skłania Antonia do refleksji i wspomnień. Niczym aktor na teatralnej scenie opowiada czytelnikowi, widzowi, o losach najbliższych ? rodziców, rodzeństwa, żony, dzieci i wnuków. Zaczyna od historii miłości rodziców, kończy na świątecznym obiedzie z 2008 roku.

?Są rodziny, które są słodkie. Inne ? lekko gorzkie. Jeszcze inne mocno pikantne. Są też takie, które zupełnie nie mają smaku ? takie jakby ?Rodziny dietetyczne?, które toleruje się tylko po to, by zachować figurę. Bez względu na wszystko, rodzina to danie, które zawsze podaje się na gorąco, bardzo gorąco. Zimna rodzina jest nie do zniesienia, nie do przełknięcia?.

Dwanaście kilogramów ryżu ? taki prezent ślubny podarowała parze siostra Pana Młodego. Z ciotką Palmą Antonio miał doskonały kontakt. To ona wprowadziła go w świat rodzinnych tajemnic i opowiedziała historię ryżu. Ryżu, który przez pokolenia uważano za źródło miłości, szczęścia i płodności. Ryżu, który należało traktować z szacunkiem i wyczuciem, by nie stracił magicznej mocy.

Ryżowy podarunek to powieść godna polecenia. Autor pisze pięknym językiem o najpiękniejszych relacjach i uczuciach. Metafory, epitety i porównania odnoszące się do relacji rodzinnych, wywołują uśmiech na twarzy czytelnika i zmuszają do refleksji, do zrobienia ?rodzinnego rachunku sumienia?.

?Rodzina to danie, którego, gdy jest już gotowe, nie da się powtórzyć?.

...

Dzień ślubu jest szczególny. Ceremonia zaślubin to najważniejsza z wszystkich chwil życia. Zebrana wokół pary młodej rodzina z uśmiechem składa najserdeczniejsze życzenia, wręcza upominki. Każdy moment tego dnia jest godny zapamiętania. Dlatego na tę okoliczność zamawiamy fotografa i kamerzystę. Jednak nie zawsze była taka możliwość.

Antonio miał do dyspozycji tylko swoją pamięć, która po latach zawodzi. Teraz opisuje wszystko to, co w niej zachował. Swoją opowieść rozpoczyna od momentu zaślubin swoich rodziców. W prezencie na tę okoliczność otrzymali od Palmy - siostry pana młodego ryż, dokładnie dwanaście kilo małych ziarenek. Ten dziwny, nieprawdaż?, podarunek okazał się czymś niezwykle ważnym dla rodziny. Był on niejako gwarancją szczęścia, posiadał nadzwyczajną moc. Teraz ryż przechodzi z pokolenia na pokolenie sprowadzając na innych dobrobyt.

Pan młody nie jest zadowolony z prezentu. Wszczyna kłótnię ze swoją małżonką, która uważa, że ryż zapewni im miłość. Mężczyzna podczas awantury wyrzuca przez okno krzesło. Kiedy dochodzą do porozumienia, ryż zostaje w ich rękach i dzięki niemu na świat przychodzi Antonio i jego rodzeństwo.

Książkę czytałam bardzo długo. Przez jej początek ciężko było przebrnąć, niejednokrotnie myślałam o tym, aby się poddać, odrzucić ją w kąt. Jednak coś skłoniło mnie do tego, aby ją dokończyć. Tak się też stało dopiero dzisiaj. Większość, znaczna większość recenzji, jakie się tutaj pojawiają, są pozytywne, optymistyczne. Są też takie mniej przesiąknięte energią i postanowieniem, że muszę zaznaczyć, iż koniecznie! Koniecznie! należy po nie sięgnąć. "Ryżowy podarunek" umieszczę... pośrodku. Uczucia odnośnie tej lektury mam mieszane. Wciąż nie potrafię jednoznacznie określić, czy jestem na tak czy na nie. Publikacja, jaką otrzymałam od Wydawnictwa Kobiecego, na pewno intryguje i to w potężnym stopniu. Zastanawia oraz wzbudza chwilami spore emocje. Została napisana w ... dziwny sposób. Pisarz często przeskakuje w myśli w myśl nie rozwijając ich dostatecznie. To może budzić złość i problemy w odbiorze treści. Książka jest pełna filozofii, co nie zawsze musi zostać dobrze odebrane. Nie żałuję jednak, że doczytałam powieść do końca. Lubię czasem się pomęczyć z książką... z tą trochę się męczyłam. Nie jest to lektura na jeden wieczór. Trzeba poświęcić jej trochę czasu, spróbować zrozumieć, podarować szansę, poczekać, aż się rozwinie.

Zakochałam się... "Ryżowy podarunek" to opowieść, która porywa serce, roztapia lody i ogrzewa najbardziej mroczne zakamarki duszy.
Opowieść rozpoczynamy od poznania narratora, którym jest Antonio. Osiemdziesięcioparoletni Portugalczyk z krwi i Brazylijczyk z duszy. Opowiada nam swoje wspomnienia. Wspomnienia, które są starsze niż on sam, które opowiedziała mu ukochana ciotka Palma. Cała historia rozpoczyna się od chwili, w której rodzice Antonia biorą ślub. Wychodząc z kościoła rodzina i przyjaciele obsypują ich ryżem - symbolizującym szczęście, długowieczność i dostatek. Ciotka Palma (siostra ojca Antonia) zbiera cały ten ryż i wręcza go nowożeńcom w prezencie ślubnym. Miał on być błogosławieństwem, symbolem płodności i wiecznej miłości. Cały worek ryżu towarzyszy rodzinie Custódio w trakcie ich przeprawy przez życie. Rodzina wierzy, że ryż ten ma swego rodzaju magiczną moc, która przejawia się w najbardziej niespodziewanych chwilach i życia.
Książka ta jest skarbnicą mądrości. Zawiera w sobie nutę romantyzmu, realizmu i optymizmu. Zakrawa o filozoficzne stwierdzenia, które prowokują czytelnika do myślenia i zastanowienia się nad losem i życiem. Ta pozycja ma w sobie mnóstwo magii. Udowadnia jak olbrzymim skarbem jest rodzina i jak bardzo ciężko jest sprawić, aby była "smaczna". Autor na samym początku opisuje rodzinę, jak danie kucharskie, jest to mój ukochany fragment, który zapamiętam do końca życia- "Są rodziny, które są słodkie. Inne- lekko gorzkie. Jeszcze inne mocno pikantne. Są też takie, które zupełnie nie mają smaku - takie jakby "Rodziny dietetyczne", które toleruje się tylko po to, by zachować figurę. Bez względu na wszystko, rodzina to danie, które zawsze podaje się na gorąco, na bardzo gorąco. Zimna rodzina jest nie do zniesienia, nie do przełknięcia".
Jest to powieść, która zaskoczyła mnie do żywego. Ciężko jest ją opisać, zupełnie innej opowieści się spodziewałam. Ta książka jest nieszablonowa. Ukazuje jak silną wartość ma rodzina, jak olbrzymim napędem dla człowieka jest drugi, bliski człowiek.
Myślę, że książka bardziej przypadnie do smaku kobietom, ze względu na ciepło, które odczuwa się podczas czytania. Choć wszystkich mężczyzn również namawiam na sięgnięcie po tę propozycję, ponieważ nie jest to tylko książka - to nauka o miłości i czułości w najprostszej postaci. Książka ma 320 stron i przepiękną okładkę projektu Ilony Gostyńskiej-Rymkiewicz.
Polecamy, zespół ...

"...przepis na rodzinę to nie jest coś, co można skopiować, tylko coś, co trzeba wymyślić. Ludzie uczą się z dnia na dzień.(...) Rodzina nawet jeśli nie wygląda apetycznie, nawet jeśli nie smakuje najlepiej, jest potrawą, której musicie spróbować i którą naprawdę powinniście zjeść."

Ta recenzja powinna być zbiorem cytatów, ponieważ nawet znając je wszystkie, wciąż bylibyście głodni tej książki. "Ryżowy podarunek" swoim nieoczywistym tytułem wzbudził moją ciekawość. W końcu - jak stworzyć historię opartą na ryżu?

Otóż ryż... ryż jest, mogę śmiało powiedzieć, nie tylko jednym z filarów przeszłości, teraźniejszości i przyszłości rodziny, ale samym jej fundamentem.

Symbol

Ryż to symbol. Dla każdego z nas przybiera inną postać, ale każdy w swoim ryżu odnajduje szczęście, spokój... nieopisaną wiarę.
To on łączy dusze, spaja rodzinę, wprowadza ostateczny spokój. Ryż jest ponadczasowym elementem, którego trzeba używać ostrożnie. W odpowiednich momentach. Jest szczęściem, a wszyscy dobrze wiemy, że z tak wielkim przywilejem trzeba obchodzić się ostrożnie. Szanować, jeśli nie hołubić. A co najważniejsze? Wierzyć.
Bez wiary, nawet najbardziej magiczny ryż, nie ma mocy sprawczej.

"Ten ryż to twoje szczęście, twoje i Isabel. Nie powinieneś się nim przechwalać. Szczęście, moje dziecko, budzi nawet większą zazdrość nić bogactwo."

Obiad

Świadomość tych kilku faktów stanowi podstawę dla książki. Wokół legendy o ryżu główny bohater - Antonio - buduje historię swojej rodziny. Opowiada nam dzieje kilku pokoleń - nie zawsze beztroskie i spójne. Traktuje czytelnika w niebywały sposób. Jest nie tylko pierwszorzędnym gawędziarzem. Stojąc w kuchni, gra na scenie. Odgrywa przed nami rolę swojego życia. Dosłownie i w przenośni.

Sadza nas przy stole. Podaje sztućce, talerze, szklankę wody lub filiżankę herbaty. Dla wymagających kawę. Wraca do kuchni skąd dochodzi smakowity, ale obcy nam zapach. Obcy, ponieważ jest to woń potrawy całkowicie nam nieznanej. Zapach obcej rodziny niosący w sobie przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Możemy wyczuć ryż, mięso, rozmaite przystawki.

Antonio raczy nas kolejnymi daniami. Nie szczędzi smakowitych dokładek, choć gdzieniegdzie wplata się nutka goryczy. Czasami nasze usta wykrzywia grymas. Wtedy gospodarz kiwa ze zrozumieniem głową i dopowiada kolejną część historii. Łączy ją z konkretnym smakiem i członkiem rodziny. Sprawia, że pojedyncze życie, malutki, pozornie nieważny element, miesza się z całą gamą innych. Tych, których jeszcze nie znamy i tych, które już poznaliśmy. Tworzy dziwną, osobliwą, ale barwną i pyszną całość.

Tort

Historia tej rodziny to najpyszniejszy z tortów. Kilkupiętrowy, kolorowy, smakowo roziskrzony jak tysiące malutkich światełek. Jedyny w swoim rodzaju. Tworzą go najróżniejsze postacie...

Antonio - obecny senior klanu, lecz w sercu pozostający synem swego ojca.
Jose Custodio - ojciec Antonia, mąż Marii Romany i brat Palmy.
Palma - szalona, ekscentryczna zbieraczka ryżu. To z jej ust, jako pierwsze, padły słowa:

"(...) ryż - który wyrósł z ziemi, spadł z nieba i został zebrany z kamienia(...). Oto moje błogosławieństwo."

Maria Romana - spokojna matka i żona, współtwórczyni szalonych planów Plamy.

...i wiele pokoleń, wielu ludzi, wiele charakterów. To szwedzki stół charakterów.
Zebrane razem tworzą historię nieomal zbyt skomplikowaną i wielowątkową, by przelać ją na papier. Magiczną, ale również, w jakiś nieznany mi sposób, prozaiczną. Azevedo wydał książkę, która pobudza umysł i zmysły. Jest liryczna i delikatna, lecz nie traci nic ze stabilności.

To prawdziwe rodzinne dzieje opisujące meandry wspólnego życia oraz istotę szczęścia.