Sekretne życie mózgu nastolatka

chowanie i reakcje. Niektórzy podejmują decyzje bez większego zrozumienia, dlaczego konkretną decyzję podjęli ani czy dana reakcja była prawidłowa - nazywamy to niskim poziomem samoświadomości. Inni ludzie są mistrzami orientowania się w swojej wiedzy. Wiedzą, kiedy podana przez nich odpowiedź jest prawidłowa albo jest tylko przypuszczeniem. Ludzie ci mają wysoki poziom samoświadomości[7]. Jak rozwija się zdolność introspekcji w okresie dojrzewania? W 2012 r. Leonora Weil zanalizowała to zjawisko w badaniu przeprowadzonym w moim laboratorium24. Uczestników w wieku od 11 do 41 lat poproszono o wykonanie diabelnie trudnego zadania percepcyjnego, które obejmowało przyglądanie się po kolei dwóm obrazkom na ekranie komputera. Każdy obrazek zawierał sześć identycznych kształtów, a na jednym z obrazków jeden z tych sześciu kształtów był odrobinę jaśniejszy niż reszta. Uczestników poproszono o określenie, który z dwóch obrazków zawierał jaśniejszy kształt, a następnie zapytano ich, na ile pewni byli swojej decyzji. Zadanie dodatkowo utrudniał fakt, że każdy z obrazków pokazywano zaledwie przez ułamek sekundy - uczestnicy mieli poczucie, że muszą zgadywać, chociaż w większości przypadków ich odpowiedzi były prawidłowe. Trochę jak wtedy, kiedy optyk każe ci czytać ledwie widoczne literki - często masz wrażenie, że się ich domyślasz. W naszym eksperymencie odkryliśmy, że chociaż wyniki zadania percepcyjnego były podobne we wszystkich grupach wiekowych, starsze nastolatki i dorośli lepiej radzili sobie z określaniem, czy wybrali prawidłowy obrazek, niż młodsze nastolatki. Innymi słowy, ludzka zdolność do określania własnego poziomu trafności odpowiedzi - czyli zdolność introspekcji - zwiększała się z wiekiem w okresie dojrzewania i pozostawała na podobnym poziomie w dorosłości. Poczucie własnego ja nie tylko pozwala ci zastanawiać się nad tym, jak postrzegają cię inni, a także nad własnymi odpowiedziami na pytania i wyzwania, ale obejmuje też zdolność myślenia o tym, co można zrobić w danej sytuacji - o alternatywnych możliwościach zachowania. Może nie usłyszysz rano budzika, więc zaśpisz. Ucieknie ci pociąg, co oznacza, że spóźnisz się na ważne spotkanie. Co zrobisz? Może zadzwonisz ostrzec kolegów, że pewnie nie zdążysz na spotkanie, i poprosisz kogoś, żeby poszedł za ciebie. Może spojrzysz na rozkład autobusów, zadzwonisz po taksówkę albo poprosisz kolegę o podwiezienie. Jakkolwiek zareagujesz, twoje zamiary - w tym przypadku: zdążyć na spotkanie - skłaniają cię do podejmowania pewnych decyzji i działań. Wraz z Suparną Choudhury, która była wtedy doktorantką, oraz Hanneke den Ouden i innymi współpracownikami zbadałam rozwój umiejętności zastanawiania się nad tym, co można zrobić w danej sytuacji25. Nazwaliśmy to ,,celową przyczynowością", ponieważ ciekawiło nas, w jaki sposób nasze cele wywołują nasze działania. Prosiliśmy ochotników, żeby zastanowili się nad tym, jakie działania by podjęli, mając konkretny zamiar (na przykład: ,,Jesteś w kinie i z trudem widzisz ekran, czy przeniesiesz się na inne miejsce?"). Ponieważ nasze szczególne zainteresowanie budził rozwój w okresie dojrzewania, do grupy badawczej włączyliśmy nastolatki w wieku 12-18 lat oraz dorosłych w wieku 22-37 lat. Mózgi uczestników skanowano, podczas gdy badani odpowiadali na serię pytań dotyczących działań, które mogliby podjąć, aby osiągnąć konkretny cel. W zadaniu porównawczym uczestników spytano, co mogłoby się wydarzyć wskutek danego zdarzenia fizycznego (na przykład: ,,Nagle w lesie pada ogromne drzewo, czy spowoduje to duży hałas?"). Zadania te są proste - obejmują przyczynę i skutek - ale pierwsze dotyczy twoich własnych zamiarów, a drugie zdarzeń fizycznych, które nie zostały wywołane przez ciebie. Zauważyliśmy ciekawe różnice pomiędzy dwiema grupami, nastolatków i dorosłych, jeśli chodzi o aktywność w obrębie sieci ,,mózgu społecznego". Sieć ta jest zaangażowana w rozumienie intencji i emocji innych osób, a obejmuje obszary mózgu zaangażowane w myślenie o sobie samym. Odpowiadając na pytania o własne zamiary, w przeciwieństwie do pytań o wydarzenia fizyczne, nastolatki w naszym badaniu częściej niż dorośli korzystały z jednej części tej sieci połączeń mózgowych - z obszarów przyśrodkowych pól 9 i 10 oraz pól: 24, 25 i 32 w klasyfikacji Brodmanna. Pamiętaj, to ten sam obszar, który aktywował się w badaniu Leah Somerville, kiedy uczestnicy sądzili, że są obserwowani przez rówieśnika i zaczynali się krępować. Dorośli natomiast w większym stopniu niż nastolatki korzystali z innej części mózgu społecznego - obszaru 39 i 40 pola Brodmanna. Badanie wykazało, że między okresem dojrzewania a dorosłością zmienia się wzorzec aktywności mózgu powiązany z autorefleksją.