Sieć podejrzeń

Co byście zrobili, gdyby to waszą bliską osobę oskarżono o zbrodnię lub przestępstwo? Uparcie twierdzilibyście, że jest ona niewinna i że nie mogła nic złego dokonać, czy jednak naszłyby was wątpliwości i przestalibyście ufać tej osobie? To trudne pytania i żadna odpowiedź raczej nie będzie prawidłowa w 100%. Minusem książki, jak dla mnie, było same zakończenie. Może nie było złe, lecz po tych wszystkich emocjach podczas lektury, po tym niepokoju odczuwalnym na każdej stronie, chciałoby się przeczytać coś więcej, odczuć zszokowanie wręcz, pomyśleć "niemożliwe!". Tu zakończenie zostało wtrącone trochę jakby na siłę, tak jakby autor stwierdził, że już czas na nie, ale nie miał do końca sformułowanego nań pomysłu. Minusem jest także dość spory format tej pozycji połączony z maleńkim tekstem, od którego po jakimś czasie zwyczajnie bolą oczy.

"Nie jesteśmy cywilizacją artystycznych geniuszy... Kreatywność rozpłynęła się w masach. Każdy system, który rozwija się odpowiednio długo, prowadzi do wyeliminowania twórczych skrajności z jednej i drugiej strony."

Nie spodziewałam się, że dominującym klimatem książki będzie filozofia, zaskoczyło mnie to, jednak niemal od początku wciągnęło i spodobało się. Ciekawie było dać się wkręcić w rozmyślania o życiu, prawdzie, szczerości, zaufaniu, zbrodni, kłamstwie, pozorach, głęboko zakamuflowanym poczuciu winy, przybieraniu różnorodnych masek w zależności od okoliczności i obecności innych osób. I przewijające się między pierwszym a drugim planem, tajemnicze zniknięcie nastolatki, trudna detektywistyczna zagadka rozwiązywana przez inteligentnego, sprytnego i przebiegłego detektywa. Ekscytująca rozrywka czytelnicza, która nie przydziela prostych odpowiedzi i jednoznacznych rozwiązań. Choć intrygująco angażuje w fabułę, to jednak pozostawia czytelnikowi wolną przestrzeń w wyjaśnianiu kryminalnego scenariusza zdarzeń.

A w roli podejrzanego Evan Birch, kierownik wydziału filozofii Pearce College, wiodący spokojne i poukładane życie rodzinne, z żoną i dziesięcioletnimi synami. Z dnia na dzień, pięćdziesięcioletni mężczyzna staje w obliczu konieczności udowodnienia niewinności, podtrzymania dewastacji nieskalanego dotąd wizerunku naukowca i oddanego ojca rodziny. Szczegóły prowadzonego przeciwko niemu śledztwa, informacje o obciążających go dowodach, przenikają do środków masowego przekazu. Każdy jego krok, gest i słowo znajdują natychmiast odzwierciedlenie w surowym osądzie złaknionej sensacji opinii publicznej. Obserwujemy, jak względem profesora zachowują się bliscy, znajomi, współpracownicy i przypadkowo napotykane osoby. Zwłaszcza dialogi Evana z żoną oraz z oskarżającym go o zbrodnię detektywem przedstawiają się wyjątkowo interesująco. W jakim stopniu groźba dotkliwej straty skłania do zaskakujących postaw i czynów? Jak wiele jesteśmy w stanie skrywać przed samym sobą i innymi? Czy zdołamy do końca poznać drugą osobę? Jak szybko zafałszowany obraz rzeczywistości, pod intensywnym naciskiem i silną presją, może zostać przyjęty za prawdziwy i niepodważalny?

Autor w intrygujący sposób prowadzi przez kolejne etapy spokojnie płynącego rytmu zdarzeń, zmyślnie zaciska pętlę obaw, niepewności i napięcia, podkręca zainteresowanie, dostarczając niejasnych wskazówek i mglistych tropów, wielokrotnie zmieniając nastawienie do kluczowych postaci pojawiających się w tej skomplikowanej historii. Balansujemy na cienkiej linii podejrzeń i nieufności, wybiórczych i zniekształcanych wspomnień, analizowanych z kilku perspektyw wypowiedzi. Czujemy prawdę skrywaną pod wieloma warstwami fałszu, a w pewnym momencie, zaczynamy gubić się w wiarygodności posądzeń i właściwym formułowaniu domniemań. Patrzymy jak szybko prawo może zniszczyć fałszywie oskarżoną osobę, a także jak sprytnie wykorzystując psychologiczne manewry łatwo byłoby wyrwać się zabójcy z zastawianej na niego policyjnej sieci. Ofiara czy oprawca, który wariant okaże się słusznym, znajdzie właściwe uzasadnienie i bazujące na pewności potwierdzenie? A może niektórych spraw nigdy do końca nie zdoła się rozwikłać?

...

"Powietrze. Ludzie zawsze wychodzili na spacer, kiedy czuli, że świat wokół nich się kurczy. Ale jakie uzdrawiające właściwości może mieć nocne powietrze dla osoby, którą męczą podejrzenia" - fragment książki.

?Sieć podejrzeń? to książka z gatunku thriller psychologiczny autorstwa amerykańskiego pisarza George?a Harrara. Ta dość krótka powieść ukazała się w połowie marca 2017 nakładem Wydawnictwa Wielka Litera i od razu przyciągnęła moją uwagę okładką oraz zawartym na niej hasłem: kłamstwo to tylko lustrzane odbicie prawdy. Nie ukrywam, że poczułam się zaintrygowana, tym bardziej, że książka przez samego autora uznawana jest za kryminał filozoficzny, co pobudziło moją rozmiłowaną w powieściach kryminalnych wyobraźnię oraz wrodzony pierwiastek humanistyczny (chociaż niekoniecznie socjolog ? czyli ja, filozofa zrozumie ;)). Jak się okazało, autora zainspirowało życie i aktywność naukowa austriackiego filozofa Ludwiga Wittgensteina, którego myśl filozoficzna dotyczyła przede wszystkim języka oraz logiki. Duch Wittgensteina towarzyszy czytelnikowi przez całą lekturę ?Sieci podejrzeń?, ponieważ główny bohater książki ? Evan Birch ? jest jego młodszym kolegą po fachu, wykładowcą filozofii na uniwersytecie, odnoszącym się w wielu miejscach swojego zawodowego oraz prywatnego życia do znanego myśliciela.

Evan to ustatkowany mężczyzna, pracownik naukowy, mąż Ellen i ojciec dwóch dziesięciolatków. Dlatego też kiedy zwyczajny wyjazd z dziećmi po warzywa na targ, kończy się dla Evana niespodziewanym zakuciem go w kajdanki i przetransportowaniem na komisariat policji, spokojne, żeby nie powiedzieć nudne, życie rodziny Birchów zostaje poddane poważnej próbie. Krok po kroku, detal po detalu okazuje się bowiem, że wokół Evana zacieśnia się krąg podejrzeń o jego bezpośredni udział w zaginięciu szesnastoletniej licealistki. Śledzimy tłumaczenia Evana, że wyłącznie nieszczęśliwym zbiegiem różnorodnych okoliczności został przypadkowo wplątany w całą sprawę i zastanawiamy się nad tym, czy rzeczywiście jest niewinny, czy też może opanował do perfekcji sztukę udawania i logicznego do bólu uzasadniania każdego swojego zachowania z przeszłości, jak i teraźniejszości.

Co ciekawe, to najbliżsi Evana są bardziej poruszeni jego możliwym uczestnictwem w przestępstwie niż on sam. Ellen zaczyna wątpić w swojego męża, łącząc coraz to nowe fakty z dnia, w którym zniknęła nastolatka, natomiast synom Evana towarzyszy niepokój o to, co stanie się z ich ojcem i czy rodzice się rozwiodą, skoro coraz częściej dochodzi między nimi do ostrzejszej wymiany zdań. Bo państwo Birch się nie kłócą, oni właśnie wymieniają opinie, dyskutując na nieprawdopodobnym dla postronnego obserwatora naukowym poziomie, pełnym podtekstów, odniesień literackich i logicznych zawijasów myślowych. Dialogi między małżonkami były dla mnie niekiedy frustrujące, bo brakowało w nich najzwyczajniejszej empatii i międzyludzkiego szczerego porozumienia, ale z drugiej strony obfitowały one w godne zapamiętania cytaty i pobudzające do myślenia wątki, jak chociażby kwestia tego, czym jest prawda.

Harrarowi udało się stworzyć trzymającą w napięciu, niepokojącą historię, która nakazuje zadać sobie pytanie, co ja bym zrobiła, gdyby na jedną z najbliższych mi osób został rzucony cień poważnych podejrzeń, uruchamiający machinę śledczą. Czy niczym adwokat najgroźniejszego przestępcy stałabym za nią murem? Bo przecież domniemanie niewinności jest podstawową zasadą dotyczącą każdego podejrzanego. A może szybko wydałabym wyrok, odcinając się od takiej osoby zupełnie, a przynajmniej aż do momentu wyjaśnienia sprawy? Na ile tak naprawdę znamy drugą osobę? Czyż nie na tyle, na ile sama dała nam się poznać?

Zostawiam Was z tymi pytaniami i zachęcam do lektury ?Sieci podejrzeń?, bo może dla Was zakończenie książki będzie mniejszym rozczarowaniem. Nie mogę powiedzieć, że było ono złe ? co to to nie, natomiast biorąc pod uwagę podsycaną przez całą lekturę atmosferę niepewności i podenerwowania, w finale powieści zabrakło według mnie ?kropki nad i? i konsekwencji w wytrąceniu czytelnika z równowagi. Stąd też wystawiam tej książce ocenę dobrą, a nie bardzo dobrą, ale mogę zagwarantować, że będę do niej wracać z uwagi na szereg zawartych w niej wartościowych przemyśleń nad zdolnościami intelektualnymi oraz językowymi człowieka.

...

Kłamstwo to tylko lustrzane odbicie prawdy.
Wyobraź sobie, że jesteś spokojnym człowiekiem, profesorem filozofii i wykładowcą akademickim. Prowadzisz ułożone życie. Masz żonę i dziesięcioletnich synów bliźniaków Adama i Zeda. Twoje życie dalekie jest od szaleństwa, wszystko jest na swoim miejscu. Właśnie została wydana Twoja książka z zakresu filozofii ? Pewnego dnia, jak taran, wkracza w Twoje życie Joyce Bonner. Joyce ma szesnaście lat i zaginęła, a Ty stajesz się jednym z podejrzanych o uprowadzenie.

W jednej chwili Twoje życie, które do tej pory było szczęśliwe zaczyna rozpadać się jak domek z kart. Jak grzyby po deszczu wyrastają kolejne dowody, które nie wróżą nic dobrego, a każdy kolejny zamiast oddalać Cię od podejrzeń, zbliża coraz bardziej do nieprzyjemności. Tka się wokół Ciebie sieć podejrzeń, z której ciężko będzie się wydostać. Miejsce zniknięcia dziewczyny pokrywa się z miejscem Twojego pobytu w tamtym dniu. W Twoim samochodzie odnaleziono pomadkę i włos zaginionej nastolatki. Tego samego dnia wypożyczyliście książki z tego samego regału w tej samej bibliotece? A najgorsze jest to, że Twoja żona również zaczyna wątpić w Twoją niewinność.

Evan Birch jest głównym bohaterem thrillera psychologicznego Sieć podejrzeń George?a Harrara. To specyficzny thriller utkany na prawdzie, kłamstwie i pamięci ze sporymi wtrętami z zakresu filozofii i psychologii.

Może się Wam wydawać, że macie świetną pamięć, ale w sytuacji stresowej, gdy jesteście na przykład przesłuchiwani przez policjantów, pamięć może się załamać. Mówię tu o pamięci deklaratywnej [epizodycznej] odpowiadającej za pamiętanie faktów, wydarzeń, etc. Nie zdziwiłam się więc, że Evan Birch miał problemy z przypomnieniem sobie, co robił przed kilkoma dniami. Czy sądzicie, że Wasza pamięć nie spłatała by Wam figla? Czy uważacie, że jesteście w stanie przypomnieć sobie dokładnie, co robiliście wczoraj, trzy dni temu, a może tydzień? Tak myślał Evan, ale szybko doszedł do wniosku, że na własnej pamięci, niestety, nie może polegać. A poszczególne fakty zaczynają wskakiwać na swoje miejsca nie wtedy kiedy trzeba.

Sieć podejrzeń to nie książka z szaloną akcją, tempo jest raczej leniwe, ale potrafi wywoływać emocje i pewien szczególny klimat zdenerwowania. Postaci zostały zbudowane dość dobrze, choć autor najbardziej skupił się na głównym bohaterze, który jest najważniejszym członem powieści. Inną kwestią jest czy da się polubić bohaterów. Uważam, że to raczej subiektywna ocena każdego czytelnika. Mnie momentami denerwowało postępowanie Evana, ale mimo tego trzymałam za niego kciuki i chwilami było mi go po prostu żal.

Jasne, że czytałam już lepsze thrillery, ale ten zły nie jest i można przyjemnie spędzić z nim trochę czasu. Przyznaję, że jestem bardzo ciekawa filmu, który ma powstać na podstawie tej powieści. W rolach głównych mają wystąpić między innymi: Nikolaj Coster-Waldau [Gra o tron, Łowcy głów, Bogowie Egiptu], Greg Kinnear [Bez miłości ani słowa, Mała Miss], Emma Roberts [Nerve, Królowe krzyku].

W oczekiwaniu na ekranizację proponuję przeczytać Sieć podejrzeń. Przecież zawsze lepiej najpierw zapoznać się z książką. Zdecydowanie jest to pozycja dla wielbicieli gatunku i tym z was ją serdecznie polecam.

Evan Birch-ceniony profesor filozofii, kochający mąż, ojciec bliźniaków zostaje nagle aresztowany, gdy wraca z dziećmi ze sklepu i oskarżony o porwanie nastolatki Joyce Bonner. Detektyw Robert Malloy osacza coraz bardziej Evana. Bada każde jego słowo, gest, rozpytuje o jego zachowanie na uniwersytecie. Dowody obciążające Evana zaczynają się mnożyć.

Mężczyzna już sam nie jest pewny siebie i tego co pamięta. Skąd wzięły się w kieszeni marynarki zapałki reklamowe z klubu tańca skoro nie chodził tam z żoną? Detektywowi nie mówi czystej prawdy i drobne fakty zaczynają świadczyć przeciwko niemu. Zawód filozofa nie pomaga mu w wykazaniu jedynej prawdy. Nic nie jest białe lub czarne. Podczas wykładu dla studentów ostrzega: ,,Wiedza o sobie niekoniecznie oznacza szacunek dla siebie." Podążając za swoimi myślami można trafić na ciemne i kręte ścieżki. Z racji wykonywanego zawodu interesują go drobne odstępstwa od codziennych schematów. ,,Zastanawia się nad dokładnością wspomnień związanych z tak zwyczajnymi czynnościami. Dlaczego niektóre błahe wydarzenia pozostawały człowiekowi w pamięci, a inne nie?" Zauważa, że przedmioty zmieniają w domu swoje miejsce po wyjściu rodziny. Wzbudza to w nim podejrzenia. Czy ktoś przebywa w ich domu podczas nieobecności? Pojawia się coraz więcej pytań. Evan uważa, że w jego sytuacji prawda nie jest wybawieniem. Nie wie co ma sądzić o całej sytuacji głównie dlatego, że detektyw Malloy zachowuje się bardzo zagadkowo. Po raz pierwszy w życiu niechętnie chodzi do pracy. Męczą go nie tylko oskarżenia o zbrodnię, zachwianie jego autorytetu, ale też to, że czuje się ,,jak oszust, który nakłania swoich uczniów, aby głęboko zastanawiali się nad własnym życiem, ale sam tego nie robi." Aresztowanie przy dzieciach zburzyło spokój jego umysłu. Umysł człowieka jest ograniczony i nie zawsze można znaleźć rozwiązanie, gdy zgłębia się kwestie czasu, przestrzeni czy logiki. Kiedy rozum zawodzi można zdać się na instynkt, wiarę lub przekonania, które pomogą dotrzeć do prawdy.

,,Sieć podejrzeń" to lekki thriller psychologiczny, w którym dużo jest rozważań filozoficznych związanych z prawdą i fałszem. Każda prawda posiada antytezę, a do tego dochodzą rozważania etyczne. Główny bohater rozważając wszystkie elementy życia pod kątem poglądów swojego ulubionego filozofa Wittgensteina tylko bardziej komplikuje swoją sytuację. Na końcu książki wszystko się na szczęście wyjaśnia.