Spotkanie w Positano (twarda)

Goliarda Sapienza to włoska aktorka i pisarka urodzona w 1924 roku w Katanii. Wychowana przez matkę uznawaną za pionierkę feminizmu we Włoszech i ojca - prawnika oraz działacza socjalistycznego, nastoletnia Goliarda bez problemu otrzymała stypendium rzymskiej Accademia darte drammatica. W 1943 roku pisarka walczyła w szeregach partyzantki, a rok później na poważnie zajęła się branżą filmową. Wtedy też poznała swojego pierwszego męża, reżysera Francesco Masellego. Pod koniec 1950 roku Goliarda zaczęła cierpieć na depresję, a przez przedawkowanie leków nasennych trafiła do szpitala, gdzie poddana elektrowstrząsom częściowo straciła pamięć. Potem były już próby powrotu do zdrowia, alkoholizm, ponowna depresja i druga próba samobójcza. W ramach swego rodzaju terapii pisała, by przywołać wspomnienia. Zmarła w 1996 roku na zawał serca.

Najbardziej znaną powieścią Goliardy Sapienzy była "Sztuka radości" (1998 r.), którą wydano dopiero po śmierci pisarki, ale to "Spotkanie w Positano" napisała jako ostatnią książką.

"Spotkanie w Positano" jest krótką, autobiograficzną historią, dziejącą się na przestrzeni lat w niewielkiej mieścinie na Wybrzeżu Amalfitańskim. Goliarda zachwycona urokliwymi uliczkami, budowlami i przepięknymi krajobrazami postanawia osiąść w miasteczku na całe lato. Wtedy też zwraca uwagę na niezwykłą kobietę, Ericę, o której wszyscy mieszkańcy mówią księżna. Erica przykuwa wzrok swoją radością, ciepłem i ewidentnie wprost królewską postawą. Potrzeba jednak czasu, by obie zdecydowały się porozmawiać - na przeszkodzie stała im zbyt wielka nieśmiałość.

Wreszcie kobiety się zaprzyjaźniają, a Goliarda stopniowo odkrywa prawdę o Erice. I, oczywiście, odwrotnie. Opowieści o przeszłości i dalszych planach przeplatają się z aktualnymi wydarzeniami, opisami zachowań oraz życia mieszkańców, a to wszystko w przepięknej otoczce Positano.

Pierwsze, co rzuca się w oczy podczas lektury, to leniwa historia przepełniona całą gamą emocji. Goliarda każdą przytoczoną anegdotę okrasza uczuciami, a kiedy mówi o Erice, ewidentnie czuć ogromną sympatię, jaką darzy przyjaciółkę. Z początku Erica traktowana jest dosłownie niczym bogini i tak też czytelnik ją postrzega - wady pojawiają się dopiero później. Spotkanie w Positano jest niezwykle klimatyczną opowieścią, która mimo niewielu twistów fabularnych, i tak bezbłędnie zjednuje sobie czytelnika, wciąga i zachwyca.

Bohaterowie to wielowymiarowe postacie z krwi i kości - i to dosłownie, bo opisywane przez Goliardę osoby w większości żyły naprawdę. Zwłaszcza Erica, choć autorka przeinaczyła jej imię oraz zmieniła kilka faktów z życia przyjaciółki (nie zdradzę jakich, by nie zaspojlerować). Świadomość, że czyta się książkę, której wydarzenia rzeczywiście miały miejsce, tylko podsyca ciekawość.

Jak początek książki powoli opisywał budującą się relację między kobietami, tak pod koniec fabuła zdecydowanie przyśpieszyła. I to do tego stopnia, że czasami się gubiłam: nie pamiętałam, co się działo, w jakich aktualnie czasach znajdowała się Goliarda, i czy coś w międzyczasie się zmieniło. Zakończenie mocno mnie zaskoczyło i ciągle się waham czy pozytywnie, czy negatywnie. Wiem jedynie, że gdy tylko zamknęłam książkę, kilka dobrych minut wpatrywałam się przed siebie. Nawet niekoniecznie myślałam o czymś konkretnym. Po prostu jak głupia gapiłam się w ścianę.

Nie należę do ludzi wybitnie przepadających za opisami przyrody, dlatego klimat włoskiego miasteczka nie zrobił na mnie tak mocnego wrażenia jak powinien. Bardziej interesowały mnie relacje między bohaterkami, a fragmenty wspomnień czytałam z wielkim zaangażowaniem.

Książka opowiada urokliwą historię o przepięknej przyjaźni dwóch dam, którym życie nie raz, nie dwa dało w kość. "Spotkanie w Positano" nie należy jednak do lektur dla każdego i zanim w ogóle postanowicie sięgnąć, warto lepiej poznać autorkę: wgłębić się w szczegóły jej życia, przeanalizować karierę Goliardy oraz problemy, z jakimi się borykała. Goliarda opowiedziała naprawdę sympatyczną historię, aczkolwiek nie określiłabym jej mianem idealnej lub wyjątkowej. Ot, kilka stron wyrwanych z życia pisarki, na drodze której stanęło parę ciekawych osobowości.

Goliarda Sapienza przenosi czytelnika do nadmorskiej włoskiej mieściny lat 50. Positano staje się równie ważnym elementem powieści, co bohaterowie i fabuła. Wielokrotnie podkreślano sielskość tego miejsca, dobroć jej mieszkańców i spokój, którego nie sposób zaznać w metropoliach. Positano było takim schronieniem dla duszy i to tam główna bohaterka, imienniczka autorki, spotkała postać niezwykłą.

Erica była damą. Potrafiła zauroczyć człowieka tylko przechodząc obok niego. Mieszkańcy mieściny opowiadali o niej z szacunkiem, nazywali księżną. Wszyscy ją kochali tak, jak kocha się dobrą i piękną królową, która choćby symbolicznie opiekuje się okolicą. Goliarda czasem miała wrażenie, że Erica była duchem, tak nierzeczywistością postać stworzyły z niej krążące po ulicach plotki. Erica jest piękna i dostojna, ale pełna melancholii, jak ścięty kwiat dojrzałej róży, który podziwiamy, ale wiemy, że niedługo zwiędnie.

"Spotkanie w Positano" nie dla wszystkich będzie łatwą lekturą. Język narracji jest wyszukany, bogaty w metafory, bardziej poetycki niż potoczny. Bohaterowie w większości rozmawiają o sztuce (m.in. malarstwie i architekturze, sama autorka to zmarła już włoska aktorka, która obracała się w wysokich progach). W dialogach padają nazwiska znanych artystów, postacie również dużo filozofują. Da się tutaj odnaleźć kilka trafnych cytatów o pięknie i życiu, ale trzeba czytać uważnie i w spokoju, żeby dobrze poczuć ten klimat. Czasem czułam się zagubiona, niektóre sceny wydawały mi się wyrwane z kontekstu, ale patrząc na całość, dałam się uwieść tej stylistyce.

W książce obserwujemy, tak jak obiecywał opis z okładki, przyjaźń dwóch kobiet we włoskiej scenerii. Ich relacja przypomina trochę uczennicy z mentorką, ale więcej w niej ciepła i sympatii. Po zapoznaniu się z krótką biografią autorki w Internecie oraz przeczytaniu dodatku Angelo Pellegrino zamieszczonego na końcu powieści, dochodzę do wniosku, że Sapienza starała się rozszczepić własną osobowość na te dwie postacie.

Zachęcam do odbycia tej niezwykłej podróży, to książka idealna do czytania w słońcu i odpływania myślami w stronę Włoch.