Ukryte działania

Nie od dziś wiadomo, że w kobietach drzemie ogromna, niesamowita siła.

Udowodniły to bohaterki książki Ukryte działania, zatrudniane jako liczarki, gdy w obliczu wojny trawiącej świat w XX wieku, zabrakło do pracy męskich umysłów. Jak się okazało, te ?żeńskie umysły? nie były wcale gorsze- często przewyższały kolegów po fachu (ku ich niezadowoleniu: no bo jak to: KOBIETY?! W dodatku ?kolorowe??!)

Przedstawicielki słabszej płci, które miały wpływ na rozwój technologii. One stawały na głowie, by przeżyć i pokazać swoją wartość. Były mądre, pracowite, zdeterminowane. Miały nieprzeciętne umysły, ale ograniczano je bezsensownymi ramami. Przyczyniły się do sukcesu NASA w podboju kosmosu, a autorka zadbała, by świat się o nich dowiedział. Warto wspomnieć, że Margot Lee Shetterly jest córką pierwszego czarnoskórego inżyniera NASA, wiec te problemy, o których wspomina w swej książce, są jej tym bardziej bliskie.

Autorka poświęciła wiele godzin, by zebrać materiał. Szukanie tych kobiet stało się nawet jej małą obsesją. Nie sposób znaleźć wszystkie nazwiska. A im więcej badań, wywiadów, szperania w starych dokumentach- tym więcej osób tworzących historię. Niektóre wydarzenia pozostały już jedynie w sercach tych, których bezpośrednio dotknęły oraz ich potomków. Dopiero teraz mają szansę ujrzeć światło dzienne.

Książka to istne bogactwo wiedzy o tym, jaką drogę musiała pokonać USA, by przełamać schematy i błędne przekonania. Oczywiście również o rozwoju, który umożliwił wysłanie Apollo II w kosmos. Daty, fakty historyczne i przemówienia, a nawet zacytowane fragmenty ogłoszeń w gazetach, przeplatają się ze wspomnieniami. Przyznaję, że mnie właśnie te wspomnienia najbardziej ciekawiły.

Są takie momenty, gdy wraz z bohaterką jadę do nowej pracy, żegnam się z dziećmi czy mężem. Ale jak dla mnie- jest tych momentów odrobinę za mało. Wolałabym powieść na bazie faktycznych wydarzeń, ale czasem warto sięgnąć i po taki typ literatury. Po to, by uzmysłowić sobie jaki był świat kiedyś. By przypomnieć sobie, że szacunek do drugiego człowieka jest prawdziwą wartością.

To nie jest łatwa książka, bo też i nie porusza łatwych tematów. Sam rozwój technologiczny jest niesamowity i wart zachwytu- weźmy pod uwagę komputery i smartfony. Sama pamiętam czasy, gdy dotykowy ekran był jedynie marzeniem i gadżetem, rodem z filmów fantasy. Wcześniej takim szokiem dla ludzi była możliwość budowania coraz lepszych samolotów, a później wyrwania się z objęć Ziemi, by wreszcie zobaczyć więcej? i więcej! Jednak to, co zasługuje na równie mocną uwagę, to rozwój tolerancji. Od jej braku, do stopniowego docenienia wartości drugiego człowieka- bez względu na kolor skóry czy płeć.

Na końcu wydania umieszczono cudne, czarno-białe zdjęcia udostępnione przez bliskich bohaterek, a także NASA. Choć filmowa okładka jest urocza, bije z niej siła kobiet, o których książka opowiada, to może wprowadzić w błąd jeśli chodzi o gatunek literacki. Mi bardziej kojarzy się z typową powieścią, jaką zdecydowanie nie jest. Natomiast ogromnie żałuję, że przegapiłam sam film, gdy w grudniu 2016r. był wyświetlany w kinach.

Ukryte działania przypadnie do gustu komuś głodnemu wiedzy, ciekawemu historii oraz chętnemu, by dowiedzieć się czegoś więcej, niż z lekcji historii w szkole.

Książki takie jak Ukryte działania, mimo że mogą być trudne w odbiorze są niezwykle wartościowymi publikacjami. Warto po nie sięgać, nie tylko wtedy, gdy interesuje nas dany temat, gdyż poruszane są tutaj kwestie dotyczą nie tylko pracy dla NACA czy później NASA, ale także szacunku dla drugiego człowieka i jego pracy, niezależnie od tego kim jest.

...

Shetterly postanowiła opowiedzieć historię, która do tej pory była właściwie nieznana. W czasie II wojny światowej, kiedy wciąż jeszcze panowała segregacja rasowa a wielu mężczyzn zostało powołanych do wojska, NACA zajmujący się amerykańskim lotnictwem potrzebowało do pracy zdolnych matematyków. Z braku mężczyzn zaczęli zatrudniać kobiety, także czarnoskóre. ?Ukryte działania? to historia kilku kobiet, które początkowo pomagały w powstawaniu wspaniałych samolotów wojskowych, aby później, wraz z przemianowaniem NACA w NASA, mieć swój udział w lądowaniu Apollo 11 na Księżycu. To również historia o walce z dyskryminacją rasową i stopniowych przemianach w społeczeństwie.

Wartości tej historii nie da się przecenić. Margot Lee Shetterly opisała działania niesamowitych kobiet, które dostały szansę i wykorzystały ją najlepiej jak umiały. Mimo segregacji rasowej, mimo dyskryminacji, mimo nie raz doświadczonego upokorzenia - postanowiły udowodnić sobie i światu, że ich kolor skóry i płeć nie mają znaczenia. Liczą się ich niesamowite umysły matematyczne, którym Ameryka wiele zawdzięcza. Każda taka historia mrozi mi krew w żyłach, ponieważ, jak pisałam przy recenzji ?Lady Day śpiewa bluesa?, nigdy nie zrozumiem, jak można traktować innych jako ludzi drugiej kategorii tylko z powodu innego koloru skóry. Bohaterki ?Ukrytych działań? niejednokrotnie przewyższają inteligencją białych, ale i tak niejednokrotnie były postrzegana przez pryzmat koloru skóry właśnie.

Praca, jaką włożyła w napisanie tej książki autorka, budzi ogromne wrażenie. Shetterly nie chciała przekazać nam jedynie suchych faktów - jej opowieść ma wciągać czytelnika, dlatego uzupełniona jest o najdrobniejsze szczegóły, jak np. opis pogody przy różnego typu uroczystościach czy historie z życia prywatnego bohaterek. Niejednokrotnie wydało mi się to przesadą, ale rozumiem zamierzenia pisarki. Dzięki temu książka nie jest tylko zbiorem faktów, dat i nazwisk, ale opowieścią o życiu czarnoskórych kobiet, które oprócz pracy miały też domy i rodziny.

Mam jednak jedno zastrzeżenie. Margot Lee Shetterly starała się być bardzo skrupulatna, ale nie zawsze wychodzi to na plus. Niektóre fragmenty książki były dla mnie niesamowicie nudne - czułam się zasypana zbyt specjalistycznymi terminami i procesami, które właściwie nic mi nie mówią i w moim odczuciu - odczuciu laika - są kompletnie niepotrzebne. Początkowo, kompletnie zanudzona, czytałam wszystko, ale w pewnym momencie stwierdziłam, że to nie ma sensu i niektóre fragmenty zaczęłam omijać. Nie zauważyłam, żebym cokolwiek na tym straciła. W końcu najważniejsze w tej książce są historie czarnoskórych matematyczek, a nie te wszystkie skomplikowane elementy ich pracy.

Podsumowując: ?Ukryte działania? poruszając ważny temat i warto go poznać. Samo obejrzenie filmu nie wystarczy, aby w pełni zrozumieć, jak ważne w NACA i NASA były czarnoskóre matematyczki. Po skończeniu lektury od razu wzięłam się za ekranizację, i chociaż film ogromnie mi się podobał, dopiero dzięki książce mam pełny obraz tej historii.

Tym razem, co robię bardzo rzadko, postanowiłam najpierw obejrzeć film, a następnie przeczytać książkę, na podstawie której został stworzony. Taką wskazówkę przeczytałam na jakiejś zagranicznej stronie i się do niej zastosowałam. I właściwie cieszę się z takiego wyboru, gdyż film opowiada, natomiast książka przedstawia historię.

"Ukryte działania" to historia Dorothy Vaughan, Mary Jackson, Katherine Johnson i Christine Darden, czterech afroamerykańskich kobiet, które były zatrudnione jako jedne z pierwszych "kolorowych" kobiet-matematyczek w NASA.NASA, pierwotnie znany jako NACA, rozpoczął zatrudnianie kobiet w czasie wojny, jako "liczarki". Te kobiety zasadniczo wykonywały pracę matematyków, jednak były opłacane o wiele gorzej od mężczyzn. W 1943 roku, gdy Stany Zjednoczone przyłączyły się do wojny i brakowało wykwalifikowanych mężczyzn, a w drugiej kolejności białych kobiet, Rząd zmuszony był zatrudniać wykształcone czarnoskóre kobiety. To dało im wielką szansę na pracę w swoim zawodzie, a nie tylko jako nauczycielki, co wcześniej było najlepszą pracą, o jaką mogły się ubiegać. Bohaterki łatwo nie miały - wciąż musiały walczyć z uprzedzeniami w stosunku do ich koloru skóry oraz płci. Kobiety przecież nie mają takiego umysłu, jak mężczyźni, na pewno nie potrafią zrozumieć wielu zagadnień. A do tego czarny kolor skóry? To już całkowicie pewne, że matematyka i fizyka to dla nich czarna magia! Niestety większa część społeczeństwa w NASA miała właśnie takie przemyślenia na temat tych postaci. Postaci, które znaczenie wpłynęły na możliwość wysłania człowieka w kosmos. Kto wie, czy bez ich pomocy to by się w ogóle powiodło? Możliwe, że znacznie przedłużyłoby się w czasie. A tego czasu stany Zjednoczone na pewno nie miały. I tak przegrali wojnę kosmiczną z Rosją, której to pierwszej udało się tak wielkie osiągnięcie - wysłanie człowieka w kosmos. Stany Zjednoczone za wszelką cenę chciały dogonić Rosję i te wspaniałe kobiece umysły im w tym bardzo pomogły. A co za to dostały? Upokarzanie na każdym kroku, oddzielne toalety, oddzielne miejsca na stołówce, niechętne spojrzenia, brak wiary w ich możliwości. Niestety czasy im nie sprzyjały.

Książka przedstawia bardziej tzw. suche fakty, natomiast film to opowieść o pierwszych czarnoskórych kobietach na wysokich stanowiskach w NASA, które znacznie przyczyniły się do poznania kosmosu przez człowieka. Książka ta nie jest łatwa w odbiorze. Zawiera mnóstwo historycznych, czy też naukowych informacji, które zostają podane w sposób bardzo informacyjny. Ale nie jest tak ciągle. Autorka skupia się również na bardziej powieściowych opisach, przede wszystkim gdy wspomina o życiu naszych bohaterek. Te opisy są moim zdaniem najciekawsze - możemy przekonać się, że te kobiety były po prostu zwykłymi ludźmi. Miały rodziny, marzenia, ambicje, jak każdy z nas. Ale miały również wielkie umysły, czym nie każdy człowiek może się pochwalić. Jednak trochę się zawiodłam na tej książce, bo niestety miałam mylne wyobrażenie, że dostanę powieść historyczną, a nie bardziej literaturę faktu. Ale to nie znaczy, że książka jest zła - jest naprawdę dobrze napisana. Bibliografia jest bardzo rozległa, autorka korzystała z całej masy różnych publikacji na tematy poruszone we własnej twórczości. Dzięki temu możemy być pewni, że opowieść trzyma się faktów, że wszystko to miało miejsce naprawdę. Bohaterki powieści są bohaterkami samymi w sobie - nigdy się nie poddały w dążeniu do własnych celów, nawet gdy było to niewyobrażalnie trudne i praktycznie niemożliwe do spełnienia. O takich kobietach warto czytać, trzeba znać ich historię.

Książkę traktuję bardziej jako dodatek do wspaniałego filmu, a nie jako powieść, na podstawie której on powstał. Jednak z filmu nie jesteśmy w stanie uzyskać aż tylu informacji i aż tak szczegółowych, jak z pracy pani Margot Lee Shetterly, dlatego dla chcących poszerzyć swoją wiedzę poza ramy ekranizacji - polecam zapoznać się z tą publikacją. Zresztą wydaje mi się, że wiele osób nie słyszało nawet o tych kobietach, więc mam nadzieję, że dzięki "Ukrytym działaniom", czy w formie powieści, czy filmu - to się zmieni.