W sercu wroga

?Każdy ma jakąś granicę i kiedy zostaje ona przekroczona, człowiek po prostu przestaje się bać.?

Amelia Heyn urodziła się w mazurskiej wiosce. Od zawsze marzyła by zostać nauczycielką, jednak rodzice ? bogaci mazurscy gospodarze zdecydowali inaczej, została żoną Niemca. Wybuch wojny zmienił wszystko. Jej mąż wyruszył na front, a on została na gospodarstwie z córką i ciągle niezadowolonymi teściami, którzy ślepo wierzą w Adolfa Hitlera i jego przekonania. Ona sama wyraźnie dostrzega okrucieństwo, które wokół niej się szerzy. Milczy. Ze strachu, z niemocy, z obawy o los córki. Każdy sprzeciw, czy złe słowo na Hitlera jest karany w jeden sposób. Wiosną 1944 r. do gospodarstwa teściów trafia przymusowy robotnik Piotr Liszkiewicz. Ten hardy, tajemniczy mężczyzna nienawidzi Niemców, dla niego każdy z nich jest oprawcą i mordercą. Marzy tylko o zemście. Już wkrótce przekonuje się, że nie każdy Niemiec jest pozbawiony serca.

Moje kolejne bardzo udane spotkanie z Autorką. Trudna, niepokojąca, przejmująca opowieść. Jej akcja toczy się niespiesznie i ukazuje czasy, w których ludzie zatracili swoje człowieczeństwo. Ludzie, którzy mieli się za panów świata, całą resztę traktowali w najgorszy możliwy sposób. Fabuła niesie morze skrajnych emocji, dopracowana w każdym szczególe, trudno się od niej oderwać. Pani Magdalena pięknie pisze, pomimo poruszanych bolesnych tematów ? przez książkę się płynie. Czuć ogromną wiedzę historyczną i zaangażowanie. Z realizmem Autorka oddaje ducha tamtych potwornych czasów. Wyraźnie nakreślone osobowości bohaterów, to zwykli ludzie, charakterni, silni, dumni i słabi tchórze. Jedni z przyjemnością się podporządkowali, inni zostali zmuszeni, inaczej straciliby wszystko co najcenniejsze. Amalia i Piotr oboje skradli moje serce. Ona jest inteligentną, dobrą, pracowitą młodą kobietą. On jest dumny, hardy, odważny, jego przeszłość owiana jest tajemnicą. Mazurka i Polak - są wrogami i tego nie można zmienić. Mimo początkowej niechęci, nawiązuje się między nimi nic sympatii, zrozumienie i przyjaźń, która z czasem przeradza się w zakazane uczucie. Jednak rozum swoje, a serce swoje. Czy przyjdzie im zapłacić najwyższą cenę?

Ludzkie, niepokojące losy, całą sobą odczuwałam zło jakie człowiek zgotował drugiemu człowiekowi. Codzienność, która naznaczona jest nieustannym strachem, troska o bliskich, niepewność jutra. Walka o przetrwanie, mierzenie się z okrucieństwem i bezlitosnymi ludźmi. Ciężka, wycieńczająca praca, spadające razy, pogarda, zniewolenie. Cierpienie, bezradność, niemoc, każdy coś lub kogoś stracił.

Mazurzy jako mniejszość narodowa od zawsze czuli się gorsi. Żyją w potrzasku, musieli poddać się woli niemieckiej albo opuścić ojcowiznę. Zniewolenie następowało powoli i nieubłaganie, a uprzedzenia były głęboko zakorzenione. Jedni cieszyli się przywilejami inni byli obarczeni ponad ludzkie siły, każdy chciał tylko normalnie żyć. Ślepa wiara i posłuszeństwo w chore idee, mania wielkości i nienawiści. Oskarżenie, donosicielstwo, konflikty na tle narodowościowym, a obok ludzie, którzy bez względu na wszystko konsekwencje czynią dobro.

Ta powieść jest genialna! Od pierwszych stron chwyta za serce, zostanie tam na dłużej. Nie da się przejść obok niej obojętnie, pełna kontrastów i skrajnych emocji. O uczuciu, które nie powinno się narodzić i nienawiści, która niszczy. Osadzona w strasznych czasach, gdzie człowiek był zmuszony dokonywać najtrudniejszych wyborów, a brak człowieczeństwa zabierał coraz większe żniwo. Za zakazaną miłość płaciło się najwyższa cenę. Z niecierpliwością czekam na kontynuację. Bardzo, bardzo polecam, Tatiasza i jej książki :)

Powieść historyczno ? obyczajowa, tak najprościej można by napisać o tej książce, ale ?W sercu wroga? to nie jest zwykła historia osadzona w czasach drugiej wojny światowej, to mistrzowsko napisana powieść o tym, że niczego w życiu nie można być pewnym, bo nic nie trwa wiecznie. Opowieść o silnych kobietach, które próbują nie tylko przetrwać, ale chcą żyć i chronić swoją rodzinę w czasie gdy nad światem szaleje wojenna zawierucha. Magdalena Wala pokazuje wojnę z zupełnie innej strony, której nie znałam. Przedstawia codzienność w gospodarstwach Niemców na Mazurach i pracowników tam zesłanych do przymusowej pracy różnych narodowości, z naszywkami na ubraniach , oznakowanych niczym zwierzęta.

Amalia Heyn jest rodowitą Mazurką, lecz ślub z Niemcem, powoduje, że wchodzi do rodziny nazistów i z tą chwilą czas beztroski kończy się dla niej definitywnie. Jej mąż został wysłany na front, a w domu rządy sprawuje despotyczny teść, ślepo wierzący w potęgę Hitlera i Rzeszy. Dziewczyna bez szemrania i jakichkolwiek sprzeciwów słucha poleceń nestora rodu, bo kobiety w tym domu nie mają prawa głosu. Milczy i żyje na uboczu, próbując przetrwać każdy kolejny dzień, ale coraz trudniej jest jej odnaleźć się w rodzinie, która akceptuje okrucieństwa wojny i dyskryminowanie mniejszości. Czuje się okradziona z tożsamości i serce jej pęka z żalu, kiedy widzi, jak otaczająca ją rzeczywistość staje się coraz bardziej bezlitosna. Martwi się o męża walczącego na froncie, a jej jedyną pociechą jest Else, mała córeczka, w której widzi cały świat.
Do Heynów trafia przymusowy robotnik, Piotr Liszkiewicz, który pała nienawiścią do Niemców, a na wszelkie przejawy dobroci ze strony Amalii, reaguje pogardą i złośliwością, trudno mu bowiem przyjąć pomoc z rąk przedstawicielki znienawidzonego narodu. Nawiązanie jakichkolwiek relacji z Niemką nie mieści mu się w głowie, ale nie zdaje sobie sprawy, że kobieta jest jedyną osobą, która mu dobrze życzy.

Wydaje się, że nie ma możliwości, żeby tych dwoje, którzy stoją po przeciwnych stronach barykady, darzących się wzajemną niechęcią, mogli nawiązać jakieś porozumienie. Chociaż Amalia bardzo się stara, żeby Piotrowi mimo przykrego położenia było w miarę dobrze, to on traktuje ją wrogo i z nieufnością. Kobiecie nie zależy na jego sympatii, lecz jedynie na poprawnej relacji i szacunku. Czuje się z źle z tym, że młody mężczyzna został zmuszony do pracy w ich gospodarstwie, które jest klatką dla nich obojga, żadne z nich nie może go dobrowolnie opuścić. Mimo początkowej niechęci między Amalią a Piotrem nawiązuje się w końcu nić porozumienia, chociaż wiedzą, że ich przyjaźń jest z góry skazana na niepowodzenie i zagrożona karą śmierci.

Jestem pod ogromnym wrażeniem tej historii, w której autorka świetnie oddała atmosferę tamtych trudnych dni, przepełnionych strachem, bezsilnością i rozpaczą, ale nie brakuje w niej też nadziei, że wojna kiedyś się skończy i będzie można żyć normalnie. Magdalena Wala doskonale przedstawiła tragizm wojny, rzeczywistość życia ludzi na wsi w tamtym okresie, nakreśliła barwne postacie, pokazując przy tym, że nic do końca nie jest jednoznaczne, a rzeczywistość wojenna często zmuszała ludzi do decyzji wbrew sobie, i że trudno w takich czasach było zachować człowieczeństwo, bo wojna wyzwoliła w niektórych najgorsze instynkty.

Powieść czyta się z ogromnym zainteresowaniem, ze łzami w oczach. ?W sercu wroga?, to przepiękna, wzruszająca i chwytająca za serce historia. Piękna opowieść o rodzącym się uczuciu, które nie ma prawa zaistnieć, o potrzebie kochania i bycia kochanym. O szacunku do drugiego człowieka, zachowaniu człowieczeństwa mimo wszystko. Cenna lekcja historii, mało znanej, lecz wartej poznania. Magdalena Wala przybliżyła mi kulturę Mazur, lokalny język i zwyczaje.
I co jeszcze zasługuje na podkreślenie, to fakt, że książka została napisana przepięknym językiem, z ogromną starannością i dbałością o szczegóły. Do tego wspaniałe odmalowane tło historyczne, które tworzy niesamowity klimat tej powieści. Zakończenie pozostawiło mnie w niepewności. ?W sercu wroga?, to dopiero początek drogi głównej bohaterki, zaledwie preludium do dalszego ciągu historii.

"Przyzwyczaiła się do życia w lęku. Strach był dobry, wzmagał ostrożność i dawał szansę na przeżycie kolejnego dnia. Człowiek, który niczego się nie bał, kończył szybko i w przykrych okolicznościach".

Lubię zaskoczenia literackie i delektowanie się historiami pozornie znanymi, ale pokazanymi z nowej perspektywy. Czy zastanawialiście się kiedyś, jakie piętno odcisnęła II wojna światowa na mieszkańcach Mazur? Z jakimi problemami i dylematami się borykali? W takim razie koniecznie musicie sięgnąć po najnowszą książkę Magdaleny Wali ?W sercu wroga?, przybliżającą koniec II wojny światowej na Mazurach.

W małej wsi Schönwalde Amalia Heyn pomaga teściom prowadzić gospodarstwo. Po wyjeździe jej męża Johanna na wojnę, każda para rąk do pracy jest na wagę złota, dlatego przyjmują do pracy Polaka, Piotra Liszkiewicza. Niełatwy okres niepewności, bezpodstawne oskarżenia, ludzie przesiąknięci do szpiku kości nazistowską ideologią i konflikty na tle narodowościowym - to codzienność mieszkańców Mazur. Amalia z dziada pradziada jest Mazurką, chociaż przez ślub z Niemcem jest jednoznacznie oceniana jako Niemka. Piotr Liszkiewicz jako robotnik przymusowy, wywieziony do pracy w Niemczech, pała nienawiścią do wszystkiego, co niemieckie. Wachmistrz Möhl, który sprawuje pieczę nad robotnikami, nadużywa swojej władzy i pod byle pretekstem stosuje rozwiązania siłowe. Punktów zapalnych w tej historii nie brakuje i tylko kwestią czasu jest to, kiedy iskierka zamieni się w prawdziwy pożar.
Zawsze tam, gdzie istnieje podział na tych, którzy mają pewne przywileje i tych, którzy mają wyłącznie obowiązki, nie może dziać się dobrze. Amalia nigdy nie oceniała ludzi poprzez pryzmat ich pochodzenia i stara się, lawirując pomiędzy dobrocią serca a bezlitosnymi zasadami, jak najmniej zaszkodzić komukolwiek.

"Nie liczyła, że wszyscy cudzoziemcy ją polubią. Wystarczy brak nienawiści. I może odrobina życzliwości. Pozytywne doświadczenia, które pomogą im wszystkim rozpocząć nowy rozdział".

Długie rozmowy z początku wrogo nastawionym Piotrem uświadamiają jej, że godziła się na zbyt wiele ustępstw w imię bezpieczeństwa swojego i rodziny. Nigdy nie miała odwagi, by głośno zaprotestować przeciw absurdalnym zasadom i ograniczaniu swobody. Dysputy o niesprawiedliwości, zniewoleniu, zatracaniu własnych zasad i tym, co w życiu powinno być ważne, kruszą z czasem mur między Mazurką a Polakiem, co może przynieść im zgubę?

"My, Polacy wiemy, jaką zapłaciliśmy cenę za próbę obrony własnej wolności. A co wy zyskaliście za wyrzeczenie się jej? Co utraciliście poza nią?"

Choć wątek Amalii i Piotra wysuwa się na pierwszy plan, to warto przyjrzeć się też drugoplanowym historiom ? rodzinie Schimanskich, polskiemu rodzeństwu Czajka, Marcinowi, Dorze, małej Else? Każdemu z nich wojna zabrała coś cennego, nie dając nawet nadziei na rekompensatę. Nadchodząca kapitulacja Niemiec i wizja wkroczenia Sowietów jeszcze pogłębia niepewność lokalnej społeczności. Które wybory będą słuszne? Czy jeszcze gdziekolwiek będzie bezpiecznie?

Czytelnikowi podczas lektury ?W sercu wroga? towarzyszy niepokój, pewien rodzaj podskórnego lęku, że wydarzy się coś złego, coś, co zburzy równowagę społeczną i przyniesie niepotrzebne ofiary. W historii Amalii i Piotra nie sposób przewidzieć wszystkich przeszkód, a już tym bardziej zakończenia. Czasy, w których przyszło im żyć, zmagać się z własnymi marzeniami i uczuciami, stawiają ich pomiędzy młotem a kowadłem. Nie wiadomo, co gorsze ? Niemcy czy Sowieci. Ale przede wszystkim to historia o definiowaniu siebie w czasach, w których tak łatwo się pomylić w ocenie drugiego człowieka. Czy każdy Niemiec musi być zły a Polak hardy i mściwy? A Mazur okazuje się być tchórzliwy, bo przyjął obywatelstwo Trzeciej Rzeszy, by zapewnić bezpieczeństwo rodzinie? Autorka stopniowo rozprawia się ze stereotypami, pokazując, że to słowa i czyny a nie pochodzenie świadczą o człowieku, tym bardziej, że świat nie sprzyja odważnym deklaracjom i okazywaniu serca.
Magdalena Wala snuje historię o mieszkańcach małej mazurskiej wsi, którzy starają się prowadzić w miarę normalne życie w cieniu wojny i irracjonalnej ideologii Trzeciej Rzeszy, która dzieli ludzi na lepszych i gorszych; na tych, którym serce skamieniało i tych, którzy wciąż go słuchają.
Aż żałuję, że na kolejny tom z serii ?Między jeziorami? trzeba będzie jeszcze poczekać kilka chwil.