XIX wiek, Ameryka Północna. W mieście Midland mieszka rodzina Ambersonów uważana za najznakomitszą i najbogatszą. Major Amberson w 1873 roku zbija fortunę, kiedy inni ją tracą. Rodzina wydaje wspaniałe przyjęcia, mieszka w największej rezydencji w centrum miasta, utrzymuje służbę i żyje jakby czas się zatrzymał. Córka majora Isabel wychodzi za mąż za Wilbura Minafera, który jest pracoholikiem i całe swoje życie poświęca interesom. Isabel zajmuje się synem Georgem, którego kocha ponad życie. Po wielu latach do miasta przyjeżdża Morgan, dawny przyjaciel Isabel, który próbuje rozwinąć produkcję automobili. Towarzyszy mu dorosła córka Lucy, która jest trochę młodsza od syna Isabel.
Historia rodziny Ambersonów rozciąga się na lata i pokazuje upadek arystokratycznego stylu życia. Wspaniałość rodziny trwa wiele lat, a świadkiem tego jest miasto Midland przekształcające się i rozrastające. Autor doskonale ukazał zmiany zachodzące na przełomie stuleci. Najpierw przedstawia wspaniałe życie arystokracji, która zajmuje się polityką, organizowaniem bali i spotkań towarzyskich, oddaje się tańcom w rytm kastanietów wystukujących La Palomę i bezproduktywnie spędza każdy dzień. Stopniowo jednak znany świat i porządek społeczny przestają mieć już takie znaczenie jak dawniej. Do lamusa odchodzą pomieszczenia dla służby przy domach bogaczy, a zastępują je mieszkania czynszowe w kamienicach, stajnie pełne gwaru mężczyzn szczotkujących konie przestają istnieć, bo utrzymanie ich jest coraz droższe, małe powozy komunikacji ulicznej zostają zastąpione przez tramwaje. Zanika zwyczaj utrzymywania otwartego domu, całodzienne pikniki w lesie, śpiewanie serenad pod oknem ukochanej...Wszystko się zmienia. W okresie poprzedzającym morderczy postęp ludzie zaczynają prowadzić coraz szybsze życie, jednak w sumie na wszystko znajdują jeszcze czas: na myślenie, na rozmowę, na czytanie i na czekanie na umówioną damę. Zmienia się styl życia, wygląd ludzi i ich ubiór, wystrój wnętrz i wygląd ulic. Stare zegary są sprzedawane i zastępowane nowoczesnymi, woskowe sztuczne kwiaty zastępowane są woskowymi sztucznymi owocami, wazy przybierane są piórami, na zielonych terenach wznoszone są bungalowy i sześciopokojowe domki, po ulicach jeżdżą automobile zamiast powozów. Zmiany zachodzą nie tylko w wyglądzie rozrastającego się miasta, ale także w samych mieszkańcach. Ostatni przedstawiciele dawnego patriotycznego pokolenia, które walczyło w wojnie secesyjnej, a potem kontrolowało politykę już się za bardzo nie liczy. Potomkowie pionierów i wczesnych osadników wtapiają się w nowy tłum, stare pokolenie coraz mniej się wyróżnia. Pojawiają się nowe dzielnice: żydowska, niemiecka, czarnych, a także osiedla irlandzkie, włoskie, węgierskie, rumuńskie i inne. W mieście zaczynają dominować zamożni potomkowie emigrantów z lat siedemdziesiątych, osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, którzy szukają większych pieniędzy za tę samą pracę. Powoli wyłaniają się nowi Midlandczycy-nowi Amerykanie.
Tytułowa wspaniałość Ambersonów rzuca się w oczy mieszkańcom Midland, którzy podziwiają szyk rodziny i próbują ją naśladować. Główny bohater powieści George Amberson Minafer jest zuchwały, impertynencki, nieznośny, arogancki, ale mimo to ludzie są nim zafascynowani, niektórzy podziwiają go, a inni nienawidzą i czekają na jego upadek. Wielkość rodziny Ambersonów jawi się jako coś trwałego i niezachwianego, nikt nie wątpi w ich dostojeństwo i bogactwo bezpieczne za lśniącymi, wypolerowanymi barierami, tak solidnymi, jak oni są olśniewający. George jest przedstawicielem złotej młodzieży końca wieku. Ubrany jak młody lord w ubrania od nowojorskich krawców, szybko jeżdżący końmi po ulicach miasta, przed którymi uciekać muszą przechodnie, obsypywany pieniędzmi przez pobłażliwą matkę i troskliwego dziadka. Młodzieniec robi co chce, nie zważając na to co ludzie powiedzą. Reaguje gwałtownie na najmniejszą rzecz dotyczącą jego samego albo kogoś lub czegoś z nim związanego. Postępuje lekkomyślnie, ale nawet jeśli jest arogancki, przykry i zarozumiały, to przy tym jest też bardzo hojny. Zakochuje się w Lucy, córce Eugena Morgana, którym gardzi, bo ten zajmuje się budową fabryki automobili i żyje według innych standardów i ideałów niż Ambersonowie. Eugene jest postacią z nowej epoki, która powoli zwycięża ze sztywnymi wysokimi kapeluszami i rozkloszowanymi płaszczami. Lucy jest małą ślicznotką, a do tego jest niezależna, władcza i stanowcza. Jest panią siebie, nowoczesną Amerykanką i podlega jedynie własnemu życiu. Jej jedyną słabością jest George Minafer.
,,Wspaniałość Ambersonów" to powieść nagrodzona Pulitzerem, w której Newton Booth Tarkington wspaniale przedstawił kończącą się epokę koni, powozów i szaleńczych wyścigów oraz zaczynającą się erę lśniących stalą, tętniących, brzęczących i warczących maszyn-automobili. Wspaniała opowieść o minionych czasach, którą warto przeczytać:)
Opinia bierze udział w konkursie
