Wyspa dnia poprzedniego

Umberto Eco WYSPA DNIA POPRZEDNIEGO Przełożył Adam Szymanowski NOIR SUR BLANC Spis treści Karta redakcyjna Dedykacja 1. ,,Dafne" 2. O tym, co wydarzyło się w Monferrato 3. Menażeria Zadziwień 4. Fortyfikacja Pokazana 5. Labirynt Świata 6. Wielka Sztuka Światła i Mroku 7. Pavane Lachryme 8. Osobliwa Doktryna Pięknych Duchów Owego Czasu 9. Luneta Arystotelesowska 10. Geografia i Hydrografia Reformowane 11. Sztuka Ostrożności 12. Namiętności Duszy 13. Mapa Czułości 14. Traktat o Sztuce Orężnej 15. Zegary (niektóre z Wahadłem) 16. Dyskurs o Prochu Sympatii 17. Upragniona Wiedza o Długościach Geograficznych 18. Nadzwyczajne Kurioza 19. Nautyka w Blasku Świetności 20. Przenikliwość i Sztuka Subtelności 21. Telluris Theoria Sacra 22. Gołębica Koloru Pomarańczy 23. Rozmaite i Wymyślne Machiny 24. Dialogi o Najważniejszych Układach Świata 25. Technica Curiosa 26. Theatrum z Dewizami 27. Sekrety Przypływów Morza 28. O Pochodzeniu Romansów 29. Dusza Ferrante 30. O Chorobie Miłosnej, czyli Melancholii Erotycznej 31. Brewiarz Polityków 32. Ogród Rozkoszy 33. Światy Podziemne 34. Monolog o Wielości Światów 35. Pocieszenie Żeglarzy 36. Człowiek u Progu 37. Paradoksalne Rozważania o tym, jak myślą Kamienie 38. O Naturze i Położeniu Piekła 39. Upojne Itinerarium Niebieskie 40. Kolofon Przypisy Tytuł oryginału: LISOLA DEL GIORNO PRIMA Opracowanie redakcyjne: MIROSŁAW GRABOWSKI Korekta: BARBARA KACZAROWSKA, MACIEJ KORBASIŃSKI, JOLANTA ROSOSIŃSKA Na okładce wykorzystano fragment obrazu Bernardina Fungai Męczeństwo św. Klemensa, ok. 1500, City Art Gallery, York Copyright (C) Libri - Milan Bompiani 1994 All rights reserved For the Polish edition Copyright (C) 2014, Noir sur Blanc, Warszawa ISBN 978-83-7392-461-1 Oficyna Literacka Noir sur Blanc Sp. z ul. Frascati 18, 00-483 Warszawa e-mail: księgarnia internetowa: Konwersja: eLitera 31 Brewiarz Polityków Mazarin przyjął Ferrante, własnoręcznie poprawiwszy nakrycia tuż przed ucztą, którą polecił przygotować dla swoich gości. Stół był tryumfem rzeczy wyglądających na to, czym nie były. Między koszykami z sałatą, przystrojoną girlandami fałszywych kwiatów i owoców, które nasycono sztucznymi aromatami, paliły się knoty sterczące z pucharów z lodem i stały butelki z winami o barwach odmiennych od oczekiwanych. Mazarin, przekonany, że Robert, to znaczy Ferrante, jest w posiadaniu sekretu, z którego chce wyciągnąć jak największą korzyść, postanowił okazać, iż wie wszystko (czyli wszystko, czego nie wiedział), aby tym sposobem wydobyć zeń jakieś wskazówki. Z drugiej strony Ferrante - kiedy stawał przed Richelieum - domyślił się już, że Robert jest w posiadaniu jakiegoś sekretu, z którego należy wyciągnąć jak największą korzyść, postanowił więc okazać, iż wie wszystko (czyli wszystko, czego nie wiedział), aby tym sposobem wydobyć z Mazarina jakieś wskazówki. Mamy zatem na scenie dwóch mężczyzn, z których żaden nie wie nic z tego, co w jego przekonaniu wie ten drugi, i chcąc się nawzajem wywieść w pole, posługują się aluzjami, obaj mają bowiem nieuzasadnioną nadzieję, że rozmówca zna klucz do tego szyfru. Cóż za wspaniała historia! - mówił sobie Robert, szukając końca nici w motku, który sam zwinął. - Panie San Patrizio - rzekł Mazarin, przysuwając półmisek z żywymi homarami, które wyglądały na ugotowane, i drugi z ugotowanymi, które wyglądały jak żywe - tydzień temu wsadziliśmy cię w Amsterdamie na pokład ,,Amaryllis". Nie mogłeś wycofać się z przedsięwzięcia, gdyż zapłaciłbyś za to życiem. Wniosek stąd taki, że odkryłeś już to, co miałeś odkryć. Stojąc wobec takiego dylematu, Ferrante spostrzegł, że lepiej nie przyznawać się do rezygnacji z przedsięwzięcia. Pozostała mu więc tylko ta druga droga. - Jeśli tak się jego eminencji spodobało - powiedział - w pewnym sensie wiem to, co jego eminencja chciał, bym wiedział. - W duchu zaś dorzucił: Na razie wiem, że sekret znajduje się na pokładzie okrętu noszącego nazwę ,,Amaryllis", który tydzień temu wypłynął z Amsterdamu. - Nuże, po cóż ta skromność? Wiem doskonale, żeś dowiedział się więcej, niż oczekiwałem. Po twoim wyjeździe stąd zebrałem inne informacje, nie wyobrażaj sobie bowiem, że jesteś jedynym moim agentem. Wiem więc, że to, coś znalazł, jest warte dużo, i nie mam zamiaru się z tobą targować. Zastanawiam się jedynie, dlaczego wróciłeś do mnie drogą tak pokrętną. Jednocześnie wskazywał sługom, gdzie postawić mięsiwa w drewnianych formach o rybim kształcie, polane z jego polecenia nie sosem, lecz kompotem. Ferrante utwierdzał się coraz bardziej w przekonaniu, że chodzi o sekret bezcenny, ale powtarzał sobie, iż łatwiej ustrzelić w locie ptaka lecącego prosto niż takiego, który leci zygzakiem. Próbował więc zyskać na czasie, żeby wysondować przeciwnika. - Jego eminencja wie, że stawka tej gry wymagała środków pokrętnych. Mam cię, hultaju - powiedział sobie Mazarin. Nie jesteś pewien, ile jest warte twoje odkrycie, i czekasz, żebym ja ustalił cenę. Ale to ty będziesz musiał przemówić pierwszy. Przestawił na środek stołu lody, przyrządzone tak, że wyglądały jak brzoskwinie na gałęzi, i ciągnął na głos: - Wiem, co masz. Uważasz, że warto białe nazywać czarnym, a czarne białym? Przeklęty lisie - powiedział sam do siebie Ferrante - nie wiesz w istocie, co ja powinienem wiedzieć, ale bieda w tym, że nie wiem tego i ja. Na głos zaś oznajmił: - Jego eminencja dobrze wie, że czasem prawda może być ekstraktem goryczy. - Wiedza nigdy nie szkodzi. - Ale czasem sprawia ból. - Zadajże mi więc ten ból. Nie będzie większy, niż kiedy doszła mnie wiadomość, że splamiłeś się zdradą stanu i będę musiał zostawić cię w rękach kata. Ferrante zrozumiał teraz, że udając Roberta, może w końcu trafić na szafot. Lepiej już ujawnić, kim jest, bo grozi to w najgorszym razie wychłostaniem przez lokajów. - Eminencjo - wyznał - zbłądziłem, nie mówiąc od razu prawdy. Pan Colbert wziął mnie za Roberta de la Grive i jego pomyłka wpłynęła, być może, także na twoje tak bystre przecież spojrzenie, eminencjo. Lecz ja nie jestem Robertem, tylko jego bratem z nieprawego łoża, Ferrante. Stawiłem się, by przekazać informacje, które, moim zdaniem, zainteresują jego eminencję, zważywszy na to, że właśnie jego eminencja pierwszy wspomniał zmarłemu i niezapomnianemu Kardynałowi o angielskim spisku, jego eminencja Proch Sympatii i problem długości geograficznych. Na te słowa Mazarin machnął ze złością ręką, omal nie strącając wazy z fałszywego złota, ozdobionej klejnotami misternie naśladującymi szkiełka. Obwinił o to kogoś ze służby, a potem szepnął Colbertowi: - Wrzuć tego człowieka tam, gdzie był. Jest prawdą, że bogowie zaślepiają tych, których chcą zgubić. Ferrante myślał, że wzbudzi zaciekawienie, pokazując, iż zna najgłębsze sekrety nieboszczyka Kardynała, i przesadził przez pychę sykofanta, który chce zawsze popisać się tym, że jest lepiej poinformowany od swego pana. Nikt jednak nie powiedział dotychczas Mazarinowi (i byłoby to przecież trudne do udowodnienia), że Ferrante i Richelieu mieli ze sobą coś wspólnego. Stał przed nim ktoś, Robert czy nie, kto nie tylko wiedział to, co on, Mazarin, wyjawił Robertowi, ale również to, o czym pisał do Richelieugo. Od kogo się dowiedział? Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki