Zguba (twarda)

Przypadkiem trafiłam na pozytywne recenzje książek tego autora. Zaintrygowana sięgnęłam po jedną z nich. Był to ?Przybysz?. Okazało się, że to ten przypadek, gdy podajesz jeden palec, a ktoś chwyta za całą rękę. I to tak przy łokciu. Już się nie wyrwiesz. W ten oto sposób czytam kolejną powieść graficzną pana Tana i z zachwytu wyjść nie mogę. Kreska przykuwa moje oko, bawi, a co więcej zachwyca fantastycznymi pomysłami. Używanie rysunku na różne sposoby, dodawanie tekstu w zaskakujących miejscach ? to wszystko sprawia, że opowieść maa więcej niż jedną warstwę. Moim zdaniem te marginalia są dużo bardziej interesujące niż właściwa historia. No dobrze, ale o czym jest zguba? O tych przedmiotach a może istnieniach, które pojawiają się znienacka i nikt się do nich nie przyznaje. Które mogą stać się zawalidrogą lub uprzyjemnić nam czas. Wybór należy do znalazcy. Na co zdecydował się narrator? Poczytajcie. Na pewno będziecie zadowoleni.

Zguba to tytuł, którego nie można jednoznacznie zaszufladkować w jednej konkretnej kategorii. Nie jest to typowy komiks, trudno również uznać pozycję za książkę z obrazkami (ze względu na dość ograniczony ilość tekstu). Można więc uznać, że pozycja stanowi sama dla siebie oddzielną kategorię popkultury, w której nie ma miejsca dla innych tytułów.

Mocna nietuzinkowość pozycji przejawia się również w grupie docelowej, do której jest ona kierowana. Teoretycznie mamy tutaj do czynienia z tytułem sklasyfikowanym jako twór dla dzieci. Prawda jest jednak o wiele bardziej złożona, a o niesamowitości tego albumu doskonale świadczy sam podtytuł: ?Opowieść dla tych, którzy mają ważniejsze sprawy na głowie?. Jestem więc przekonany, że lektura tego krótkiego dzieła, naprawdę pozytywnie zaskoczy wielu dorosłych.

Treść historii została tutaj przedstawiona jako rzeczona anegdota, opowiadana przez narratora jadącego tramwajem, który snuje krótką i prostą opowieść dla zabicia czasu. Opisuje on swoją wycieczkę na plażę w celu poszukiwania kapsli do swojej kolekcji. To właśnie tam dostrzegł on tytułową ?Zgubę?, której najwyraźniej nie dostrzegał nikt inny. Fascynacja znaleziskiem i chęć niesienia pomocy sprawiła, że postanowił on zabrać ją do domu i znaleźć dla niej miejsce, do którego będzie ona pasowała.
Cała historia wydaje się lekka, łatwa i przyjemna w sam raz dla młodszego odbiorcy. W dużej części tak jest, trudno jednak nie dostrzec pewnej głębi opowieści, która będzie wymuszać na czytelniku (głównie tym starszym) analizę tego, z czym właśnie miał okazję się zapoznać. Każda kolejna strona skrywa w sobie bowiem pokłady niesamowitości i pewną symbolikę, której znaczenie nie zawsze będzie tak łatwe do odkrycia.

Zdecydowanie na pierwszy plan wysuwają się tutaj genialne rysunki, które Tan stworzył, aby podkreślić niesamowitość napisanej historii. Przedstawiony tutaj uprzemysłowiony świat, pełen jest rurociągów, dziwnych maszyn, trybików, mechanizmów, niezwracających na nic uwagi ludzi, nudnych betonowych ulic, poszarzałego nieba i bilbordów/napisów nasuwających skojarzenia z państwem totalitarnym. Każda kolejna strona sprawia, że czytelnik wręcz przytłoczony zostaje szczegółami prac autora, które powinny zachwycić nawet największych estetów.

Pomimo dość oszczędnego operowania słowem pisanym, twórcy i tak udaje się tutaj rewelacyjnie utrzymać pewną równowagę pomiędzy słowami a rysunkami. Ogromne znaczenie dla tego elementu ?dzieła? ma tło jego prac, które stylizowane jest na podręcznik fizyki i inżynierii, co dodatkowo pogłębia przedstawiony tutaj świat, skrywając pewne ważne dla opowieści fragmenty.

Zguba to oszałamiające dzieło, w którym Tan świetnie połączył grafikę i tekst tworząc pracę, która zachwyca. Nie jest to jednak pozycja dla wszystkich, co najlepiej chyba oddaje cytat umieszczony pod koniec albumu: ?To już wszystko. Cała historia. Niespecjalnie wyjątkowa, wiem. Ale nie mówiłem, że taka będzie?.

ZNALEŹĆ SWOJE MIEJSCE

Od mojego pierwszego spotkania z twórczością Shauna Tana, którym był oszałamiający graficznie album ?Przybysz?, cenię dzieła autora. Szczególnie za ilustracje właśnie. I dla ilustracji wciąż sięgam po kolejne albumy, jakie wyszły spod jego ręki. Tak samo było ze ?Zgubą?, sympatyczną opowieścią dla dzieci spod szyldu picture book, która jak zwykle przykuwa na czas dłuższy, niż wymagany do przeczytania jej, dzięki znakomitemu opracowaniu graficznemu.

?Zdarzyło się to kilka lat temu, pewnego zwyczajnego dnia przy plaży. Niewiele się działo. Jak zwykle niestrudzenie uzupełniałem swoją kolekcję kapsli i bez szczególnego powodu przystanąłem, by spojrzeć w górę. Wtedy pierwszy raz zobaczyłem tę rzecz?.
Chłopiec i rzecz. Człowiek i coś, co nie przypomina niczego. Odnajdują się przypadkiem. Rzecz, stworzenie, jakkolwiek by tego nie nazwać, zgubiło się. Gdy chłopie to odkrywa, chce pomóc mu znaleźć miejsce, do którego będzie pasowała. Ale czy im się uda? I czy rzeczywiście takiego miejsca muszą szukać?

Tan to twórca, który lubi balansować na granicy prostych opowieści dla dzieci i przypowieści, które sporo mają do powiedzenia także dorosłym. ?Zguba? to dzieło z tej pierwszej kategorii, ale wszystkie prace autora łączy zawsze jedno i nie inaczej jest tym razem. O czym mowa? O fantastyce zaprezentowanej nam tak, jakby była czymś najnormalniejszym na świecie.. Zupełnie jak dziecięce postrzeganie świata, gdy w oczach najmłodszych magia potrafi kryć się w czymś dla nas, dorosłych, zwyczajnie nudnym. To z pewnością kupi dzieci, bo one najlepiej to rozumieją, ale i dorośli docenią klimat, jaki wprowadza to na strony.

Sama fabuła jest, jak na książeczkę dla dzieci przystało, prosta. Album czyta się właściwie w kilka minut, dzięki dużej czcionce także młodzi czytelnicy bez problemu poradzą sobie z lekturą, ale nie o ilość tekstu chodzi, a popisy Tana. Popisy wyobraźni, talentu rysowniczego i malarskiego, specyficznych, ale urzekających wizji i nastroju. Patrzy się na to z przyjemnością i ochotą na więcej. I tak właśnie powinno być.

Konkluzja? Oczywista. Tan zaoferował czytelnikom kolejne udane dzieło w swoim dorobku. Bez złożonych treści, bez nadmiaru słów, ale za to pełną uroku. Warto ją poznać i wejść po raz kolejny do jego niezwykłego świata. A gdyby było Wam mało, Tan stworzył też film na podstawie tej książeczki. I zdobył za niego Oscara. A to także coś mówi, prawda?