Życie w rodzinie

­skim ro­dzi­com, w rów­nej mie­rze od­no­szą się do męż­czyzn i ko­biet, do­ro­słych i dzie­ci. Mają one uni­wer­sal­ny, ludz­ki cha­rak­ter. W pierw­szych czte­rech roz­dzia­łach książ­ki oma­wiam wspo­mnia­ne war­to­ści, de­mon­stru­jąc ich zna­cze­nie na licz­nych przy­kła­dach z ży­cia ro­dzin­ne­go. Jed­no­cze­śnie wy­ja­śniam za­sa­dy, któ­re z nich wy­ni­ka­ją. Ich ko­lej­ność bie­rze się tyl­ko z tego, że jed­ne wy­pły­wa­ją z dru­gich, cho­ciaż wszyst­kie są tak samo waż­ne. W ostat­nich dwóch roz­dzia­łach opi­su­ję prze­strzeń, w któ­rej re­ali­zu­ją się war­to­ści: wspól­no­tę ega­li­tar­ną i wspól­no­tę zbu­do­wa­ną na hie­rar­chii. Za­wsze war­to po­rów­ny­wać swo­je war­to­ści z war­to­ścia­mi in­nych lu­dzi. Duża na­uka pły­nie tak­że z re­flek­sji nad tym, jak prze­kła­da­ją się one na na­sze czy­ny. Czę­sto wy­glą­da to in­a­czej, niż nam się wy­da­je albo niż­by­śmy chcie­li, żeby wy­glą­da­ło. Ja­kie war­to­ści i nor­my prze­ję­li­śmy od ro­dzi­ców? Któ­re z nich były sfor­mu­ło­wa­ne expli­ci­te, a któ­re obo­wią­zy­wa­ły do­myśl­nie? Czy rze­czy­wi­ście prak­ty­ko­wa­no je w domu, czy też po­zo­sta­wa­ły ra­czej w sfe­rze de­kla­ra­cji? Lu­dzie, któ­rzy prze­pro­wa­dzi­li taką re­flek­sję, czę­sto do­cho­dzą do wnio­sku, że ła­twiej jest mó­wić o war­to­ściach niż na­praw­dę wcie­lać je w ży­cie. Ro­dzi­ny po­trze­bu­ją nie­kie­dy lat, żeby zhar­mo­ni­zo­wać teo­rię z prak­ty­ką w tej dzie­dzi­nie. Od wie­lu po­ko­leń po­ja­wia się ten sam pro­blem: lu­dzie nie mają ja­sno­ści co do wła­snych prze­ko­nań i war­to­ści. Moim zda­niem, nie wy­ni­ka to z le­ni­stwa ani nie­doj­rza­ło­ści po­szcze­gól­nych jed­no­stek, ale z pew­ne­go ro­dza­ju ko­lek­tyw­nej nie­doj­rza­ło­ści. Nasz roz­wój spo­łecz­ny zda­je się nie na­dą­żać za roz­wo­jem świa­ta. Być może czę­ścio­wym tego wy­ja­śnie­niem jest fakt, że ludz­ki mózg nie zmie­nił się w cią­gu ostat­nich pięć­dzie­się­ciu ty­się­cy lat. Każ­dy z nas może prze­ko­nać się, jak strasz­li­wie cien­ka jest war­stwa kul­tu­ry na na­szym ży­ciu spo­łecz­nym i jak prze­ra­ża­ją­co mały dy­stans dzie­li em­pa­tię od pry­mi­tyw­nej wal­ki o byt. Nie do­ty­czy to tyl­ko lu­dzi, któ­rzy mają za sobą tak zwa­ne nie­szczę­śli­we dzie­ciń­stwo i zo­sta­li za­ra­że­ni przez nie­ludz­kie, de­struk­cyj­ne war­to­ści. Do­ty­czy to tak­że mnie i cie­bie, i wszyst­kich tych, któ­rzy żyją w na­szym oto­cze­niu. Po­trak­tuj­cie za­tem sfor­mu­ło­wa­nie i ugrun­to­wa­nie swych oso­bi­stych war­to­ści jako krok w roz­wo­ju oso­bi­stym, a nie śro­dek do wal­ki lub do­mi­na­cji nad in­ny­mi ludź­mi. Ro­dzi­na każ­de­go z nas jest w grun­cie rze­czy wy­ra­zem wy­obra­że­nia, jak po­win­na wy­glą­dać wspól­no­ta ro­dzin­na na po­cząt­ku trze­cie­go ty­siąc­le­cia. Za­le­ży mi, aby moje pro­po­zy­cje nie były trak­to­wa­ne jako praw­dy ab­so­lut­ne i aby nie ro­bio­no z nich za­mknię­te­go sys­te­mu. Je­śli każ­dy czło­nek wa­szej ro­dzi­ny jest za­do­wo­lo­ny ze swo­je­go ży­cia, nie ma po­wo­du, żeby co­kol­wiek w niej zmie­niać. Je­śli jed­nak tak nie jest albo gdy nie­pew­ność od­bie­ra wam siłę dzia­ła­nia, mo­że­cie po­trak­to­wać moje do­świad­cze­nia jako in­spi­ra­cję i po­moc. Wy­cho­wa­nie dzie­ci i ży­cie z part­ne­rem są po pro­stu wiel­kim eks­pe­ry­men­tem, któ­ry trwa całe ży­cie i w któ­rym nie da się unik­nąć róż­nych głupstw i błę­dów. Jed­nak w ży­ciu nie cho­dzi o to, aby po­stę­po­wać ,,wła­ści­wie" czy też ,,do­sko­na­le", ale aby ca­łe­mu temu cha­oso­wi nadać sens. Jed­nym ze spo­so­bów na to może być wcie­la­nie w czyn war­to­ści wo­bec lu­dzi, dla któ­rych chce­my coś zna­czyć. Nie­zwy­kle do­ce­niam fakt, że tak wie­le ro­dzin udzie­li­ło mi do­stę­pu do swo­je­go ży­cia w cią­gu wie­lu lat mo­jej prak­ty­ki te­ra­peu­tycz­nej. To wła­śnie im - oraz wła­snym trzem ro­dzi­nom - za­wdzię­czam to, że stop­nio­wo sta­łem się świa­do­my swo­jej roli we wspól­no­cie. Ni­niej­sza książ­ka jest tak­że po­cząt­kiem no­we­go roz­dzia­łu w moim ży­ciu: mię­dzy­na­ro­do­we­go pro­jek­tu Fa­mi­ly-Lab In­ter­na­tio­nal, któ­ry jest nie­ja­ko otwar­tym la­bo­ra­to­rium ro­dzin­nym. Mogą z nie­go ko­rzy­stać ro­dzi­ce, żeby czer­pać dla sie­bie wspar­cie i in­spi­ra­cję1.