Ebook Afrykańskie państwo Kilindich w XVIII i XIX wieku. Umowa społeczna i jej interpretacje mobi,epub

przednikowi. W archiwum Church Missionary Society w Birmingham znajdują się dzienniki Krapfa i Erhardta, pisane po angielsku podczas podróży lub niedługo po nich. W przypadku dzienników Krapfa, w przypisach odsyłam jednak głównie do ich niemieckojęzycznej edycji[40]. Dzienniki podróży do Usambara, które zostały tam umieszczone, są nieco skrócone w stosunku do oryginału. Dotyczy to zwłaszcza dziennika z 1852 r. Manuskrypt ten cytuję w kilku miejscach. W latach 1867-1868 do Usambara wyprawiał się C. A. Allington, z brytyjskiej misji protestanckiej Universities Mission to Central Africa. Najobszerniejsze fragmenty dzienników angielskiego misjonarza zostały opublikowane w jednej z pierwszych historii Misji Uniwersyteckiej[41]. Misja ta utworzyła stałą placówkę w Magila w kraju Bondei w 1874 r.[42] Misjonarze z Magila nie podróżowali często do Usambara z powodu toczącej się tam prawie bez ustanku wojny domowej. Publikacje ich autorstwa pełne są błędów i oczywistych przeinaczeń. W wielu wypadkach są jednak jedynym źródłem do dziejów Usambara w okresie 1875-1891, to znaczy do czasu ustanowienia pierwszej niemieckiej placówki misyjnej w Usambara. Po utworzeniu Niemieckiej Afryki Wschodniej w 1886 r., w Zachodniej Usambara rozpoczęła działalność pierwsza misja chrześcijańska, luterańska Bethel Mission z Westfalii. Pierwsze stacje misyjne zakładano na północy Usambara, na terenach mniej podatnych na wpływy islamu, co miało istotny wpływ na charakter informacji z zakresu kultury i języka Shambala, jakie otrzymywali misjonarze. Pierwsze stacje misyjne założyli F. Johansen i P. Wohhlrab w Hohenfriedenberg koło Mlalo (1891) oraz Neu-Bethel koło Mtawi (1893), nieco później F. LangHeinrich i F. Gleiss założyli stacje w Vugha (1895) i Bumbuli (1897)[43]. Nachrichten aus Ostafrikanischen Mission, czasopismo poświęcone pracy niemieckich misji ewangelickich, ukazujące się raz w miesiącu, od 1891 r. regularnie publikowało sprawozdania, dzienniki, artykuły problemowe, przysyłane przez misjonarzy z Bethel Mission[44]. Misjonarze ewangeliccy przywiązywali wielką wagę do gruntownego poznania języka i kultury każdej grupy etnicznej, którą chcieli ewangelizować. Pierwsza gramatyka Shambala ze słownikiem ukazała się w 1895 r.[45] Jako materiały do nauki języka służyły także publikowane zbiory przysłów i opowiadań ludowych Shambala, które są dla historyka niezwykle cennym materiałem źródłowym do poznania mentalności tego ludu.[46] Oprócz tego misjonarze publikowali wiele książek poświęconych życiu i działalności misji, poszczególnych stacji, wspomnienia misjonarzy, monografie dotyczące religii Shambala, życiorysy nawróconych Afrykanów[47]. Misjonarze z Bethel zazwyczaj niechętnie odnosili się do Kilindich i wszystkiego, co miało związek z ich panowaniem. Uważali ich za główną ostoję islamu, a zatem przeciwników w dziele ewangelizacji Usambara. Relacje podróżnicze z okresu przedkolonialnego Pierwszą publikacją europejską, w której wspomniano o państwie w Usambara i o Kimwerim II, jest relacja angielskiego kapitana Williama Owena, który w 1822 r. płynął wzdłuż wybrzeża Wschodniej Afryki[48]. Pierwszymi europejskimi ,,zawodowymi podróżnikami", którzy odwiedzili Usambara w 1857 r., byli: Richard Burton i John Hanning Speke. Dotarli oni do podnóża góry, na której położona jest Vugha. Relacja Burtona z podróży i kurtuazyjnej wizyty u schorowanego Kimweri II zajmuje kilkadziesiąt stron w jego książce[49]. Burton przytacza nieco oryginalnych informacji, choć niekiedy czerpie z tekstów Krapfa, które zapewne dokładnie studiował. O Usambara otarł się także niemiecki podróżnik, baron von Decken. W pośmiertnie wydanej relacji z jego naukowo-myśliwsko-turystycznej wyprawy do Kilimandżaro w 1859 r. znajduje się passus na temat jego spotkania z trudnym do zidentyfikowania synem Kimweri II, wodzem rezydującym w pobliżu doliny Pangani. Większość informacji o państwie Kilindich Otto Kersten, wydawca tej książki, cytuje z pism Krapfa[50]. Źródła etnograficzne i podróżnicze z niemieckiego okresu kolonialnego Anton Karasek w latach 1905-1908 był farmerem w Usambara. W wolnych chwilach prowadził gruntowne studia etnograficzne wśród Shambala. Pracował głównie w wioskach położonych w górnym biegu rzeki Luengera. Był zaprzyjaźniony z wodzami, a także z synami kilku wodzów w Usambara i Bondei. W czasie swoich badań mieszkał w zwykłej chacie Shambala i ubierał się na sposób afrykański. Niektóre materiały, jak np. pieśni Shambala, zbierali dla niego Afrykanie. W skład materiałów Karaska wchodzi Geschichte der Wakilindi, niezależna od Habari za Wakilindi wersja historii państwa. Karasek zebrał też mity o Seuta, materiały z zakresu medycyny, magii, religii, obrzędów, rzemiosła, rolnictwa, pasterstwa, a także pieśni, bajki i zagadki w języku