Ebook Balzak mobi,epub

a zarazem rodzi się w nim nieusprawiedliwiona napozór niczem wiara w siebie. ,,Zobaczycie, że bedę wielkim człowiekiem", zwierza się siostrom. I siostry wierzą w niego; matki tylko nie zdoła przekonać bardzo długo, nawet wówczas, kiedy nim już będzie naprawdę. Kiedy zrobi jakąś nad wiek inteligentną uwagę, matka przywołuje go do porządku swojem oschłem: ,,nie rozumiesz widocznie tego co mówisz". Miał lat piętnaście, kiedy rodzina przeniosła się do Paryża, gdzie pan Balzac otrzymał posadę w urzędzie aprowizacji. Honorjusz chodzi na pensję pana Lepître, zagorzałego rojalisty, gdzie w dalszym ciągu jest miernym uczniem, ale wreszcie kończy gimnazjum. Ojciec decyduje, że ma chodzić na prawo; aby zaś połączyć teorję z praktyką, będzie jednocześnie praktykował u rejenta i u adwokata. W istocie, spędził młody Balzac półtora roku u adwokata Merville (jeden z dwu najtypowszych adwokatów Komedji ludzkiej będzie się nazywał Derville); poczem odbywa praktykę u rejenta. To -- poza późniejszemi osobistemi doświadczeniami -- tłumaczy doskonałą znajomość wnętrza kancelaryj prawniczych, która przejawia się w tylu utworach Balzaka. Tu musiał młodemi oczami oglądać niejeden z owych paryskich dramatów, które później umiał tak genjalnie ożywić. Widział bardziej ludzi, niż akta które kopiował; ale ileż miejsca w jego dziele zajmą później testamenty, procesy, kruczki prawne! Przez te trzy lata prowadzi Balzac życie bardzo pracowite -- na swój sposób. W kancelarji ospały, zyskał sobie u kolegów-gryzipiórków przydomek ,,słonia". Pilniej uczęszcza na kursa prawne; ale równocześnie, wciąż dręczony obsesją literacką, wykrada się do Sorbony na wykłady pp. Villemain, Guizot, Cousin, którzy rewolucjonizowali martwe wówczas we Francji dziedziny krytyki, historji i filozofji. I pisze, i marzy o laurach wielkiego człowieka. Mieszka w domu; matka pilnuje go, aby nie miał zadużo swobody; o piątej musi wstawać, o dziewiątej ten posłuszny dwudziestoletni chłopiec musi iść spać; a jest pod kontrolą, bo pokój ma obok gabinetu ojca. Musi zdać sprawę ze sposobu, w jaki spędził każdą godzinę. Jedyna rozrywka, to wist lub boston w partyjce babuni, pani Salambier. Partyjka ta ma tę zaletę, że czasem dobra babunia da mu umyślnie wygrać parę groszy; manna z nieba dla chłopca, systematycznie -- zasada rodzicielskiej pedagogji! -- pozbawionego pieniędzy. Może te lata wytworzyły w Balzaku ,,kompleks pieniądza": ileż miejsca miał zająć pieniądz w jego dziele! ,,Ojciec -- opowiada sobowtór Balzaka, Rafael de Valentin, w Jaszczurze -- nie opuszczał mnie nigdy; do dwudziestego roku nie zostawił mi nigdy do dyspozycji nawet głupich dziesięciu franków, -- olbrzymi skarb, którego niedścigłość kazała mi śnić niewymowne rozkosze; ale starał się bodaj dostarczyć mi czasem jakiej rozrywki. Kazawszy mi czekać na tę przyjemność przez całe miesiące, prowadził mnie do teatrzyku, na koncert, na bal, gdzie marzyłem spotkanie kochanki. Kochanka! To była dla mnie niezależność. Ale, płochliwy i nieśmiały, nie znając języka salonów, wracałem z sercem równie dziewiczem jak szalonem od pragnień. Potem, nazajutrz, osiodłany przez ojca niby koń żołnierski, znów szedłem do adwokata, na wykłady, do sądu"... To były ciężkie lata: opisał je, przetworzone wedle wymagań powieści i udramatyzowane, w Jaszczurze, w Lekarzu wiejskim. Mimo to, nie traci humoru, a zwłaszcza wiary w siebie. Ten wiecznie roześmiany, hałaśliwy i niezręczny chłopak, wciąż drażnił poważnych członków rodziny zapewnieniem, że -- będzie wielkim człowiekiem. Na tę drogę wielkości pchał go i brak sukcesów w życiu światowem. Mimo lekcyj, jakich udzielał mu sam baletmistrz Opery, młodzieńcowi zdarzyło się przewrócić w tańcu; od tego dnia wyrzekł się tej sztuki i przyrzekł sobie tem mocniej zapanować nad społeczeństwem władzą ducha. Wskutek tych braków, stał się od młodu tem bystrzejszym obserwatorem: ,,Jedynie -- powiada -- zapoznane i obolałe dusze umieją obserwować, bo wszystko je rani, a obserwacja rodzi się z cierpienia". Wspomnieliśmy, że w owej epoce pisał. Co pisał? -- Wszystko. W papierach jego z owej doby znaleziono liczne wiersze, niedokończony poemat o św. Ludwiku, przekłady, satyry, fragment dzieła O bałwochwalstwie, deizmie i religji naturalnej, plany dramatów, Czuć, że jest jeszcze pod silnem ciśnieniem wieku XVIII i klasyków. Nic z tych pierwocin nie nosi znamion jego talentu ani indywidualności, i wogóle dużo, dużo wody upłynie, zanim Balzac, nawet zacząwszy naprawdę pisać, odnajdzie swą drogę. Mało który z wielkich pisarzy wykłuwał się tak wolno i tak mozolnie. Kiedy, w roku 1819, dwudziestoletni Honorjusz złożył egzaminy prawnicze, ojciec oznajmił mu radosną nowinę. Zostanie rejentem, rejentem w Paryżu! Są widoki, że