Ebook Bohater Gombrowicza i Lema wobec chaosu rzeczywistości mobi,epub

ferę uczuciową, determinującą podstawowe kontakty z ludźmi i z otoczeniem. Wzrastające uczucie wstrętu do drugiego człowieka, ale też wrażenie ustawicznego zagrożenia zaowocowały rozmaitymi natręctwami (choćby lękiem przed zarazkami, który paraliżował zarówno Witolda, jak i jego matkę). Poczucie odrzucenia rodziło niepokój, co sprawiało, że młody Gombrowicz patrzył na siebie oczami innych osób; po każdej tego typu ,,lustracji" dostrzegał w sobie liczne niedoskonałości. Starał się więc grać, a udawanie stało się jego sposobem na życie. Z wewnętrznych urazów zbudował solidny pancerz, którym posługiwał się coraz efektywniej[4]. W fazie społecznej izolacji pisarz zaobserwował niezgodność między tym, co ,,zewnętrzne", a tym, co ,,wewnętrzne"; ta nieadekwatność najlepiej odzwierciedlała się w ludzkich zachowaniach. To właśnie wtedy zaczął interesować się zagadnieniami ,,formy" i ,,treści" (Ślub, Zdarzenia na brygu Banbury), co przerodziło się w swego rodzaju obsesję, której wyrazem był snobizm. Gombrowicz nie tylko dbał o skrupulatny dobór ubioru, ale miał też manię obserwowania się w lustrze. W zdumienie wprawiał go fakt, że byt nierozerwalnie wiąże się z zewnętrznym wyglądem. Megalomańskie zachowania objawiały się w niektórych cechach jego prezencji oraz w sposobie wysławiania. Niebywała sztywność postawy, usta ułożone w charakterystycznym grymasie wyższości czy specyficzny sposób wymawiania głoski ,,r" sprawiały, iż uważano go za dziwaka. Podwójne wyalienowanie: w stosunku do siebie samego oraz do innych ludzi, było przyczyną przejmującej samotności. Bolesne przekonanie o społecznym wyobcowaniu rodziło poczucie mentalnego chaosu. Taka dysharmonia powodowała, iż pisarz z jednej strony narzucał się ludziom, natomiast z drugiej izolował się do tego stopnia, że sam ich odtrącał. Gombrowicz pragnął manipulować ludźmi, ale też imponować im (stąd pomysł wyuczenia się archaicznych kodeksów honorowych, które recytował swoim rówieśnikom z warszawskiego gimnazjum). Co istotne, jego kontakty z kobietami kończyły się równie pechowo jak te z kolegami (mimo to chętnie opowiadał o swoich podbojach miłosnych, w tym nawet o romansach z nieatrakcyjnymi i niepełnosprawnymi służącymi). Szczególnie intrygujący jest fakt, że w twórczości Gombrowicza niejednokrotnie występuje urzeczenie brzydotą (Iwona, księżniczka Burgunda). Pisarz poruszał wstydliwe wątki, w których spełniało się pragnienie dotyku (Operetka), podobnie było z tematyką erotyczną (Pornografia). Kiedy pracował jako asystent sędziego śledczego, pasjonował się wyłącznie tymi sprawami, w których występowały elementy erotyczne, zadziwiające swą niezwykłością (Zbrodnia z premedytacją, Opętani). Aczkolwiek w tej twórczości zaskakujące są nie tylko pomysły na akcję, ale też sposób przekazu. Gombrowicz został nazwany przez Juliana Przybosia ,,poetą prozy", bowiem słowo stanowiło dla niego wartość autonomiczną - miało być zawsze widoczne i oddziaływać samym sobą[5]. Pisarz zanadto nie koncentrował się na treściach własnych utworów, lecz na możliwościach operowania językiem; był świadomy swoich literackich zdolności, toteż zajmował się ich nieustannym szlifowaniem. I to poczucie wyższości, wynikające ze skutecznego samodoskonalenia w dziedzinie pisarstwa, ostatecznie doprowadziło do przybrania cynicznej postawy wobec otoczenia. Pisanie stało się dla Gombrowicza sposobem, który umożliwiał mu ,,samokreację w rzeczywistości", co pozwoliło mu z kolei osiągnąć iluzoryczny stan panowania nad życiem[6]. Pobudki w postaci: gry, odosobnienia, zażenowania, wstrętu i zadufania, wyzwoliły jego aktywność literacką. Bowiem w rozmowach z Dominikiem de Roux oznajmił: [...] nie jestem teoretykiem, tylko artystą. Artysta nie jest rozumowaniem, jest wyładowaniem. W artyście wszystko dzieje się jednocześnie, wszystko współpracuje, teoria z praktyką, myśl z namiętnością, życie z wartościowaniem i rozumieniem życia [...] wszystko jest funkcjonalne - jak w każdym żywym organizmie[7]. Tak więc Gombrowicz nie tylko łamał literackie normy, rozszarpywał kulturowe i artystycznie aprobowane języki, ale też z ogromną wprawą się nimi posługiwał, ukazując przy tym szereg egzystencjalnych uwikłań jednostki. Artysta korzystał z wszechstronnych tradycji literackich: swojskich, cudzoziemskich, reprezentujących sztukę popularną, marginesową i plebejską. Ale to właśnie dzieła przesiąknięte przeszłością stanowiły budulec do utworzenia nowych struktur; pisarz łączył utarte dotąd pojęcia w niekonwencjonalny sposób, nadając im tym samym nowe znaczenia. Jego sekret polegał na tym, iż nawet z kiepskiego materiału wznosił konstrukcje znamienite i wysublimowane. Kategorią ogólną w twórczości Gombrowicza była ,,nadliteratura", na