Ebook Chłopska (nie)pamięć epub

Prosty, choć okrutny wniosek, jaki płynął z filmu, sugerował, że chłopi są klasą niepanującą nad swoją cielesnością: pozostawieni bez ,,pana", który mówiłby, co i w jakiej kolejności mają robić, sami siebie zredukowali do stanu wegetatywnego. Muszą więc albo zniknąć, albo oddać swoje życie w ręce nowego ,,pana" - osoby zarządzającej pracą i nakazującej nowe praktyki cielesne. ,,Chłop w rękach nowego zarządcy" - to właśnie opowieść o Andrzeju Lepperze. Jego wizerunek od samego początku wpisywano w narrację o przemianie. Opowieściom towarzyszyła nadzieja, że tkwiący w chłopie prymitywizm może zostać ucywilizowany. Na rewersie nadziei czyhało jednak przekonanie, że chłopska wegetatywna siła, pożyteczna wyłącznie w pracy na roli, prędzej czy później da o sobie znać i objawi się pod postacią niereformowalnego, przyrodzonego chamstwa. W taki wzorzec narracyjny ujęto biografię Andrzeja Leppera. Prostak, warchoł, cham, który rozpoznał kreacyjną siłę mediów i został pospiesznie - choć powierzchownie - stworzony przez specjalistę od wizerunku publicznego. Narracja ta mówi zatem, że Lepper nie reprezentował ,,sam z siebie" żadnej wartości i nie występował w imię prawdziwej sprawy; był przeciętnym nikim, który nigdy nie dostałby się do Sejmu, gdyby nie ekspert od PR-u Piotr Tymochowicz. To on u schyłku lat 90. przechwycił ,,surowego" chłopa - krępego, przysadzistego, źle uczesanego i żenująco ubranego, który nie potrafił przemawiać skutecznie, nie panował nad rękami i ciałem. Jak profesor Higgins dzięki półrocznej pracy zamienił Elizę Doolittle z kwiaciarki w damę, tak Tymochowicz przeobraził nieokrzesanego prostaka w polityka: Ekspert podchodzi do niewysokiego, krępego, ubranego w długą kurtkę i sweter, z grzywką wystającą spod czapki, przewodniczącego Samoobrony. Dwa tygodnie później Lepper, odmieniony, przyjdzie do studia [...]12. Ekspert ordynuje zmianę fryzury (,,Mówię mu, że wygląda jak część inwentarza. Nie obraża się, prosi o konkrety. Mówię, że ma fryzurę jak spod garnka, a on: <>", 9), nakłada strój zależny od publiczności (,,na spotkanie z rolnikami wystarczy średniej jakości marynarka, a nie markowy garnitur", 9), doradza występowanie bez żony (,,po zmianie wizerunku za mocno od niej odbił", 9) i kieruje do solarium (,,Uznaliśmy, że lepszy Mulat niż burak", 13). W 2000 roku z taśmy produkcyjnej Piotra Tymochowicza schodzi gotowy produkt - nowy, lepszy Andrzej Lepper. Uznano go za ,,normalnego polityka" dopiero wtedy, gdy jako wicepremier rządu (koalicja: PiS, Samoobrona, Liga Polskich Rodzin, 2005-2007) zagroził rolnikom sankcjami karnymi za ewentualne blokowanie dróg i niespłacanie kredytów. Ale nie wytrzymał próby czasu: odkryta przez Marcina Kąckiego afera ,,praca za seks", a także ujawnienie rozległego procederu korupcji i nepotyzmu połączonego ze skrajną niekompetencją uruchomiły lawinę, która zgniotła Samoobronę, a kilka lat później popchnęła Leppera do samobójstwa. Książka zasłoniła jednak ekonomiczne problemy wsi obyczajowym skandalem. Dlatego brawurowa Lepperiada legitymizowała klasową odrazę skrytą w protekcjonalnym fatalizmie, który mówił, że chłopa nie da się ucywilizować. Spod markowej marynarki i opalonej twarzy prędzej czy później musiała wyłonić się prawdziwa twarz prostaka, który nie potrafił trzymać swoich popędów na wodzy13. Pod powierzchnią rozlicznych różnic między Arizoną a opowieściami o Lepperze dominują podobieństwa. Jeśli Arizona ukazywała chłopa jako niezdolnego do liberalnego i kapitalistycznego urealnienia ciała jednostkowego, czyli poddania ciała samodzielnemu zarządzaniu, to opowieść Kąckiego przedstawiała chłopów jako niezdolnych do demokratycznej materializacji ciała zbiorowego14. Ciało Samoobrony nigdy nie stało się partią, pozostając raczej ,,gromadą", a więc bytem nieforemnym, niezdyscyplinowanym, nieucywilizowanym, który nie potrafił trzymać swoich otworów i penisów w ryzach, wylewającym się ustawicznie poza własne granice i naruszającym granice cielesności cudzej. W narracjach modelujących chłop jest więc ukazywany jako człowiek niezdolny do przetworzenia swojej ,,prawdziwej" cielesności. Jego strój to maska, która po opadnięciu obnaża prawdę o niewolniku wymagającym ,,pana", niezdolnym do samodzielnego kontrolowania swoich odruchów, nieznającym umiaru w nabywaniu dóbr, nie tyle więc oszczędnym na zapas, ile pierwotnie chciwym15. Charakterystyka chłopa w polskich narracjach polega więc na urasowieniu klasy, czyli uznaniu, że pochodzenie klasowe funkcjonuje jak rasa, determinując mentalność i odruchy ciała. Narracje zachęcające klasę chłopską do autodemontażu, zacierające skalę skutków likwidacji własności państwowej i spółdzielczej16,