Ebook DNA. Historia rewolucji genetycznej mobi,epub

szkami owocowymi. Morgan z zasady nie lubił być fotografowany. To zdjęcie wykonane z zaskoczenia w ,,muszym pokoju". W przeciwieństwie do Mendla, który miał do dyspozycji różne odmiany grochu od lat hodowane przez rolników i ogrodników -- groch o żółtych kwiatach lub zielonych, ziarna pomarszczone lub gładkie -- Morgan nie dysponował szczegółowym ,,menu" różnic genetycznych muszki, na którym mógłby się oprzeć. A nie ma sensu zabierać się do genetyki, jeśli ktoś nie wskazał wcześniej jakichś określonych cech, których dziedziczenie lub zmienność można śledzić poprzez kolejne pokolenia. Pierwszym celem Morgana było więc znalezienie ,,mutantów". Szukał genetycznych nowości, przypadkowych odchyleń od normy, jakie z takiego czy innego powodu muszą się pojawić w każdej populacji. Jedne z najwcześniej zaobserwowanych przez Morgana mutantów okazały się również najbardziej przydatne do badań. Zwykle drozofile mają czerwone oczy, niektóre osobniki zaś miały oczy białe (nazwano tę mutację W. Morgan zauważył też, że białookie są zwykle samce. Wiadomo już było w tym czasie, że płeć muszki owocowej -- podobnie jak płeć człowieka -- jest zdeterminowana przez chromosomy; samice mają dwie kopie chromosomu X, podczas gdy samce mają jedną kopię X i jedną znacznie mniejszego Y. W świetle tej informacji można było wyjaśnić pochodzenie białych oczu -- gen kodujący kolor oczu umieszczony jest na chromosomie X, a W, mutacja decydująca o kolorze białym, jest recesywna. Ponieważ samce mają tylko jeden chromosom X, obecność jednego genu recesywnego uwidocznia się ze względu na nieobecność formy dominującej, która mogłaby ją stłumić. Białookie samice są stosunkowo rzadkie, ponieważ zazwyczaj mają tylko jedną kopię W, więc uwidacznia się u nich dominujący kolor czerwony. Łącząc gen odpowiadający za kolor oczu z chromosomem X, Morgan na przekór własnym początkowym wątpliwościom, skutecznie dowiódł prawdziwości teorii Suttona-Boveriego. Znalazł również przykład na ,,sprzężenie cechy z płcią" -- tak mówimy, kiedy dana cecha jest nadreprezentowana u jednej z płci. Nie mniej słynnym niż muszki owocowe przykładem sprzężenia określonej cechy z płcią była brytyjska królowa Wiktoria, która na jednym z chromosomów X posiadała zmutowany gen wywołujący hemofilię -- chorobę objawiającą się brakiem krzepliwości krwi. Ponieważ druga kopia była normalna, a gen powodujący hemofilię jest recesywny, ona sama nie zapadła na tę chorobę, była jednak jej nosicielką. Również jej córki uniknęły choroby; najwyraźniej każda z nich miała przynajmniej jedną kopię normalnej wersji. Niestety, synowie Wiktorii nie mieli tyle szczęścia. Jak wszystkie osobniki płci męskiej (łącznie z samcami muszki owocowej), mieli tylko jeden chromosom X, który naturalnie pochodził od matki (chromosom Y oczywiście pochodził od księcia Alberta, męża Wiktorii). Królowa miała jedną kopię zmutowaną, a jedną normalną, czyli szansa każdego z jej synów na uniknięcie choroby wynosiła 50 procent. Książę Leopold miał pecha -- dosięgła go hemofilia i zmarł w wieku trzydziestu jeden lat, wykrwawiając się na śmierć po niegroźnym upadku. Córki Wiktorii, księżniczki Alicja i Beatrycze, odziedziczywszy zmutowany gen po matce, również były nosicielkami. Obie urodziły córki nosicielki i synów z hemofilią. Hemofilię miał też wnuk Alicji, carewicz Aleksander, następca tronu rosyjskiego, który z pewnością umarłby młodo z jej powodu, gdyby wcześniej nie zamordowali go bolszewicy. Muszki owocowe pomogły też odkryć inne tajemnice. Badając kolejne geny rozmieszczone na tym samym chromosomie, Morgan i jego studenci stwierdzili, że podczas produkcji plemników i komórek jajowych chromosomy pękają i łączą się na nowo. I znów okazało się, iż jego początkowe zastrzeżenia do teorii Suttona-Boveriego były bezpodstawne, bowiem w czasie pękania i łączenia się -- w języku współczesnej genetyki mówimy: w procesie rekombinacji -- dochodzi do wymiany kopii genów pomiędzy parami odpowiadających sobie chromosomów (tzw. chromosomów homologicznych). Oznacza to, że na przykład kopia chromosomu 12., którą otrzymałem po matce (druga, rzecz jasna, pochodzi od ojca) jest w istocie mieszanką dwóch kopii chromosomu 12. mojej mamy, z których jedną dostała od swojej matki, a drugą od ojca. Jej dwie kopie 12. przeorganizowały się -- wymieniły materiał -- podczas produkcji komórki jajowej, która w ostateczności stała się mną. Tak więc na mój odziedziczony po matce chromosom 12. można patrzeć jak na mozaikę chromosomów 12. moich dziadków. Oczywiście chromosomom 12. mojej matki odziedziczony po jej matce jest z kolei mozaiką chromosomu 12. jej dziadków, i tak dalej. Dzięki rekombinacji zespół Morgana zdołał określić pozycje konkretnych g