Ebook Dwór Polski. Kresy i polityka wewnętrzna. Teksty niewydane mobi,epub

wszakże ową ponadczasowość i prawdziwość, dla których szczególnie warto czytać stare, choć niestarzejące się felietony mego herbowego (,,Dołęga") komilitona1, widać w tych jego tekstach, które dotyczą problematyki życia politycznego. Pod piórem Dołęgi ożywa niesłychanie bujne, pełne sprzeczności, rozpolitykowane, wspaniałe, mądre i porażająco niekiedy głupie pierwsze dziesięciolecie II Rzeczypospolitej. Dostrzeżemy to w felietonach wspominających tajemnicę ,,zaginięcia" gen. Zagórskiego, ukazujących salę sejmową i spory posłów używających już wówczas (tak, tak!) nieparlamentarnych słów, zarzucających sobie wzajemnie kłamstwo i demagogię. (Mostowicz używa na określenie tych zjawisk znakomitego określenia: ,,chamowanie".) Czytamy w jego tekstach o polskich blaskach i cieniach, o ,,cudach nad urną" wyborczą w 1928 roku, i stwierdzamy, że już blisko sto lat temu w życiu politycznym powszechne były pomówienia, rzucanie oszczerstw, ,,subtelnych" aluzji do niezbyt czystej biografii i politycznej przeszłości adwersarzy. Nasi dzisiejsi politycy mają się do czego z przeszłości, z pierwszych lat tak dziś hołubionej II Rzeczypospolitej, odwoływać... A czy całkiem nieznajomo zabrzmi dzisiaj taki na przykład cytat: Kogo wzrusza dziś Konstytucja, którą jedni chcą oktrojować, inni okroić, inni zmienić, inni zawiesić czy nawet powiesić, skasować, skazić, zgasić, uprzednio podpaliwszy? Przyzwyczailiśmy się już do obchodzenia Konstytucji! nie tylko trzeciego maja, ale co dzień. Wciąż ją obchodzimy z prawej i z lewej strony. (Słuchaj, Basiu)? Po lekturze tomu felietonów Mostowicza i po nieobowiązkowym obejrzeniu relacji z obrad współczesnego Sejmu możemy sobie cichutko westchnąć: Nihil novi sub sole2! Odkładam felietony Mostowicza i przymykam oczy. Migają obrazy: brzęcząca puszka PKO, olbrzymi plakat Wodzu! Na Kowno!, cisza kresowego dworku i tupot butów młodych narodowców II RP. Kłębami dymu niechaj się otoczę... (J. Słowacki) prof. zw. dr hab. Józef Rurawski Przypisy: 1 Komiliton - czyjś towarzysz lub kolega z wojska, partii lub innej organizacji. 2 Nihil novi sub sole (łac.) - nic nowego pod słońcem. 1925 LITWA NIEBAZEOLOGICZNA Najpotężniejszym państwem w Europie jest Litwa, położona między Polską a Łotwą. Rozciąga się ona na olbrzymiej przestrzeni 2 i pół gmin, i liczy około 15 tys. mieszkańców, z czego 30 tys. ­Litwinów, jeden Żyd i jeden Polak, który stale z amatorstwa siedzi w więzieniu. Oprócz tego jest na Litwie bogactwo naturalne w postaci krowy. O tej to krowie puścił oszczerczą plotkę militaryzm imperialistycznej intrygi aneksjonistycznej agresywności polskiej. Oszczerstwo owo twierdzi, iż krowa posiadana przez państwo litewskie nie może zmieścić się na terenie Litwy i skubiąc trawkę z państwa użyźnia jednocześnie ziemię łotewską. Otóż insynuacja powyższa została odparta przez Komisję Mierniczą Ligi Narodów, która ustaliła, że krowa, jeżeli nie będzie specjalnie się przeciągała i machała ogonem, może bez naruszenia granic zmieścić się w Litwie. Pomimo to Polacy nie dają za wygraną, czego żywym dowodem jest utrzymywanie przy życiu gen. Żeligowskiego3. Zmusza to władze litewskie do stałego pogotowia wojennego. Wspaniała armia, złożona z 6 żołnierzy i jednej lufy od armaty, stale czuwa nad bezpieczeństwem Kowna. Litwa jest republiką, rządzoną przez litwaków4. Gabinet ministrów składa się z 4 księży, 2 dentystów i 4 uczniów aptekarskich. Jedenasty inteligent litewski robi opozycję, za pewną niewielką pensyjkę miesięczną. Na terenie litewskim roi się od wielkich miast: Psikiszki, Mysikiszki, Pupiany, Goliszki, Ponieważ, Szawle i wielkie Kowno, posiadające nawet jeden dom murowany. W tym właśnie domu mieści się Sejm, Senat, Rząd, Wojsko i inne instytucje pierwszej potrzeby. Językiem urzędowym jest język litewski, np. minister przemysłu i handlu mówi do swej sekretarki: - Podajtas herbatas. - Kiedaj tas samowara zimnas. - Nu, tak nastawiajtas. - Dobras. Litwini są narodem kulturalnym i umieją czytać z książki do nabożeństwa przechowywanej w Skarbcu Narodowym. Państwo litewskie zostało założone przez p. Gedymina, na cześć którego zrobiono nawet górę5. Obecnie najznakomitszymi mężami państwa są: Puryckis, Krupowiaius, Romalus i Remus, z poetów Mickiewiczius, Słowackius, Bironius i Kłajpeda. Herbem państwa jest ,,Pogoń", którą waleczni Litwini postanowili przechrzcić na ,,Ucikaj". Arystokracja litewska zwana szaulisami uzyskała już prawo niechodzenia na czworakach i noszenia narodowego obuwia zwanego ,,łapciami". Lud po dawnemu żywi się grzybami i mieszka w domkach uplecionych z chrustu na gałęziach drzew. Więcej źródłowych informacji udzielić o Kowieńszczyźnie nie możemy, gdyż granica litewska jest zamknięta i tylko procesje pielgrzymów