Ebook Enuma Elisz i inne teksty mezopotamskie mobi,epub

e. - Wynikiem badania gwiazd jest panowanie Babilonu nad ziemią. Epopeja babilońska jest zarówno teogonią i astrologią, jak biblią, jak wreszcie Iliadą. W pewnym znaczeniu i Biblia mogła by być zaliczoną do poematów epickich, gdyż jest w niej nie mało tego pierwiastku. Opiewa ona gesta Dei per hebraeos: głównym bohaterem jest tu Jehowa; narzędziem jego walk - naród wybrany. Epos babiloński ma charakter analogiczny: tylko tutaj występuje całe zgromadzenie bogów, a istota ludzka bardzo słabą gra rolę. Ludzie ci zresztą są to właściwie gwiazdy; ich czyny i walki - to metafora zjawisk odbywających się na niebie - tak, iż można powiedzieć, że głównej cechy epopei - typu człowieka - Babilon nie stworzył. Mimo to jednak poematy babilońskie mogą być bezwarunkowo zaliczone do typu epickiego, jako obraz danego świata w granicach jego pojęć i w postaci istot nadludzkich. W takim samym charakterze moglibyśmy do naszej serii wprowadzić fragmenty Biblii, jako epopeję hebrajską. Ponieważ jednak księga ta przybrała dla nas wyjątkowe znaczenie - przeto ją w naszym zbiorze pominiemy. * * * Epos babiloński nie doszedł do nas w całości. Posiadamy fragmenty: niektóre zachowane szczęśliwie, niektóre w ułamkach nader pokruszonych. Z katalogów Sardanapala widać, że dział literacki był w jego księgozbiorze bardzo obfity. Były tam nie tylko teksty religijno-epickie, ale też hymny, psalmy, a nadto legendy pół-historyczne lub bajki w rodzaju ezopowym, które już to zaginęły, już to w szczątkach jedynie nas doszły (Historia o lisie, Historia o koniu, O potężnym byku, O wylewie Eufratu, O królu Sargonie, Jako Adapa przybył do Nipuru, Jako Marduk był w Sumer i Akad itd.). Rzeczy, które mniej więcej się zachowały są następujące: 1) Dzieje stworzenia świata - zwane od pierwszych wyrazów oryginału Enuma elisz. - Jest to tzw. Siedem tablic (Seven tablets of creation - wydał King). - Poza tym fragmenty: kosmogonia chaldejska, zwana też kosmogonią z Eridu; fragment o stworzeniu księżyca i słońca, o stworzeniu zwierząt, o robaku bólu zębów. - Ułamkowa wreszcie wersja asyryjska Genezy. 2) Legendy z cyklu Stworzenia Świata: O złych demonach i księżycu wiosennym; dalej walka Bela z potworem Labbu (Lewiatanem) - zachowanym w bardzo szczątkowej formie; ogłoszone w t. XVI. Cuneiform Texts. 3) Legendy o ptaku Zu - i powiązane z jego historią - przygody króla Etany: była to, zdaje się, powieść obszerna i w kompozycji urozmaicona, ale dochowała się w nadkruszonej postaci - tak iż trudno powiązać ją w całość zamkniętą; luki należy zapełniać domysłami. 4) Legendy o Adapie - pierwszym lub drugim patriarsze na ziemi. 5) Największy poemat babiloński: Gilgamesz. 12 tablic opiewających - jako mówią - 12 znaków zodiaku. 6) Historia Potopu - wtrącona, jako szczegół do dziejów Gilgamesza - mieści się na XI. tablicy eposu, a nadto istnieje w oddzielnych starobabilońskich fragmentach (szczątek dziejów Utanapisztim, rozmowa Ea z Atrahazisem, tzw. fragment Scheil). 7) O bogach podziemnych. a) Zejście Isztar do piekieł, b) Nergal i Ereszkigal, c) Ninib, d) Ira. Z tych najlepiej dochowany fragment (a); inne posiadamy w okruchach. Uwaga. Z powodu zniszczenia wielu cegiełek - zmuszeni byliśmy w przekładzie naszym to i owo uzupełniać. Pozwoliliśmy sobie na to, zważywszy, że praca nasza ma charakter raczej literacki niż naukowy. Z prawa tego jednakże korzystaliśmy bardzo umiarkowanie - i za każdym razem ostrzegamy czytelnika pisząc R. (rekonstrukcja). Uzupełnienia te nie roszczą sobie najmniejszej pretensji do ścisłości; są czysto prowizoryczne. * * * Aby dać czytelnikom pojęcie o języku i tonie tych starobabilońskich poematów, dajemy tu fragment w transkrypcji łacińskiej podług Dhormea. 1) e-nu-ma e-lisz la na-bu-u sza-ma-mu 2) szap-lisz am-ma-tum szu-ma la zak-rat 3) Ap-su-ma risz-tu-u za-ru-szu-un 4) mu-um-mu Ti-ham-at mu-al-li-da-at gim-ri-szu-un 5) me-szu-nu isz-te-nisz i-hi-qu-u-ma 6) ... gi-pa-ra la ki-is-sura su-sa-ra la - 7) e-nu-ma ilani la szup-pu-u-ma-na-ma 8) szu-ma la zuk-ku-ru szi-ma-tu la (szi-mat) 9) ib-ba-nu-u-ma ilani ki-rib sza 10) (ilu) Lah-mu u (ilu) La-ha-mu 11) adi 12) An-szar u Ki-szar ib-ba-nu e-li-szu-nu 13) ur-ri-ku 14) (ilu) Anu a-pil-szu-nu 15) Anszar (ilu) (Stworzenie świata) 1) (ilu) Gilgamesz a-na sza-szu-ma izaka-ra ana Uta-napisz 2) a-na-at-ta-la-Uum-ma Uta-napisztim [tim ru-u-qi 3) mi-na-tu-ka ul sza-na-a ki-a ia-a-ti-ma at-ta 4) u at-ta ul sza-na-ta kia ia-ti-ma at-ta 5) gu-mum-mur-ka lib-bi ana a-pisz tu-qu-nu-ti 6) u-i-na a-hi na-da-at-ta e-li si-ri-ka 7) ... ki-i ta-az-ziz-ma ina puhur itlani ba-la-tasz-u 8) Uta-napisztim ana sza-szu-ma i-za-ka-ra a-na (ilu) Gilgamesz. 9) lu-up-te-ka (ilu) Gilgamesz a-mat ni-sir-ti 10) u-pi-risz-ta sza i-la-ni ka-asza lu-ug-bi-ka. 11) (alu) szu-ri-ip-pak alu sza ti-du-szu at