Ebook Epistemologia informacji mobi,epub

acie odwołać, jakiej ogólnej syntezy na tej podstawie dokonać, a także, już na koniec, jakie prawdy o informacji da się sformułować, aby móc w pełni jej istotę zrozumieć i skutecznie w świecie informacji żyć oraz działać? * * * Do oceny zarysowanej powyżej sytuacji posłużę się pytaniami sformułowanymi przez Immanuela Kanta w jego Krytyce czystego rozumu. W ramach swojej krytyki (teorii) rozumu pisał następująco: Wszelki interes mojego rozumu (spekulatywnego zarazem, jak praktycznego) skupia się w następujących trzech pytaniach: 1. Co mogę wiedzieć? 2. Co powinienem czynić? 3. Czego mogę się spodziewać? Pierwsze pytanie jest czysto spekulatywne. [...] Pytanie drugie jest wyłącznie praktyczne. Jako takie może należeć do czystego rozumu, ale wtedy nie jest przecież transcendentalne, lecz moralne, nie może więc samo w sobie zaprzątać naszej krytyki. [...] Pytanie trzecie, mianowicie: jeżeli oto czynię, co powinienem, to czego mogę się wtedy spodziewać? - jest praktyczne i teoretyczne zarazem [...][1]. Pytania zdają się wyrażać specyficzną właściwość każdej sytuacji poznawczej - obecną w potocznym myśleniu, jak i nauce - w ramach której pytamy o najgłębszy sens nie tylko samego świata, lecz również jego poznania (domeny rozumu teoretycznego i praktycznego, jak twierdził Kant), w tym zwłaszcza uzyskiwanej o nim wiedzy. Pytania te wskazują również na konieczność właściwego postępowania wobec świata, w tym również nadzieję osiągnięcia szczęścia (rozumianego jako życiowa pomyślność), które wiedza o nim mogłaby - pytającemu człowiekowi - zapewnić. W końcu traktują pytania te także o etycznych powinnościach, jakie w związku z poznawaniem świata człowiek na siebie przyjmuje. Kantowskie pytania są uniwersalne i wciąż pobudzają do odpowiedzi, nawet jeśli stanowisko transcendentalnego idealizmu, które zajął Kant, nie wydaje się nam dzisiaj ani filozoficznie akceptowalne, ani adekwatne do sytuacji poznawczej, z którą mamy do czynienia w wypadku świata informacyjnego. Mimo to sens ogólny tych pytań jest wciąż uniwersalny i obliguje nas do rozważenia problemów w nich ujętych. Świat informacji - informacji jako tworzywa, formy i czynnika sprawczego działania, a nade wszystko treści poznania - nie poddaje się transcendentalnemu oglądowi ani osądowi ze strony pozaświatowego rozumu. Zawiera jednak w sobie teoretyczne i praktyczne składowe (,,prawo przyrody i wiedzę", jak mówił Kant), które nakazują nam dzisiaj rozważenie różnych ,,powinności". Zarówno świat informacji (fizykalny, przyrodniczy, technologiczny czy wyłącznie ludzki), jak i ogólna teoria informacji (matematyczna, statystyczna, algorytmiczna, cybernetyczna, socjologiczna, kognitywistyczna) otwierają możliwość i zarazem powinność praktyczno-moralnej oceny istoty informacji. Z kwestii stricte poznawczej - jak nazywać informacyjne procesy, jak je definiować czy mierzyć, oraz praktycznej - jak radzić sobie, przykładowo, ze złożonością i nieobliczalnością zjawisk kodowanych i przetwarzanych cyfrowo, wypływa zasadnicza kwestia teoretyczno-praktyczna (w istocie rzeczy etyczna, jak przekonywał Kant), czego mianowicie oczekiwać od wiedzy o informacyjnym świecie? Gdy zatem tak wiele już wiemy o informacji jako takiej (chociaż nie zbudowano jeszcze jej ogólnej teorii), gdy radzimy sobie coraz lepiej z jej przetwarzaniem, słowem, gdy umiemy, kierując się owym ,,pragmatycznym prawidłem roztropności", odpowiedzieć na dwa pierwsze pytania z listy, to czy potrafimy także udzielić odpowiedzi na pytanie ostatnie? Czy budując ,,moralne prawo etyczne", odnoszące się do świata informacji, będziemy mieli podstawy do bycia w nim w pełni racjonalnymi - mądrymi i szczęśliwymi zarazem? Sądzę, że trzecie pytanie Kanta jest dzisiaj bardzo ważne, tym bardziej paląca jest na nie odpowiedź. Sformułowanie ,,czego mogę się spodziewać?" oznacza nie tylko prostoduszną nadzieję na moralną satysfakcję z posiadanej wiedzy, ze zgromadzonych informacji, niezależną od środków i kosztów jej zdobycia oraz barier, jakie ona stwarza. W wypadku złożonego i dynamicznego informacyjnego świata mamy do czynienia z o wiele bardziej skomplikowaną sytuacją epistemologiczno-etyczną niż ta, którą rozpoznał Kant. Technologiczne i społeczne skutki oraz poznawczo-moralne uwarunkowania, jakie zrodziła (i wciąż generuje) rewolucja informatyczno-komunikacyjna, daleko wykraczają poza horyzont intelektualny nie tylko epoki oświeceniowej, ale także rewolucji mikrokomputerowej. Nowy świat informacji sui generis wyłania się za sprawą najnowszych technologii, jak również teorii na ich temat. Ukazują one nowy i głębszy wymiar świata już znanego, w którym informacja i wiedza zawsze wszak istniały, lecz nie miały tak bogatych i pełnych teoretycznych czy też artystycznych reprezentacji, w jak