Ebook Grunwald mobi,epub

a przystawa pana królewskiego, bo wiadomo, że taki przystaw przez13 nagrody od króla jegomości nie ostanie. Chytry z was naród i tyło! - Przy Pietrze jest rząd i on ze swego starszeństwa wyznacza przystawa. Takie jest prawo i gadać po próżnicy nie ma co! - odrzekł na to Mateusz. - Sławek jest chłopak śwarny i nauczny, a nie taki chłop i gamajda jak Wojciech Zaciek, jak Jadam Kania albo Szymon Piskorz, tkóry trzech zliczyć nie umie, a gdy się do niego gada, to jeno gębę rozdziawia i huka: niby i tyło. Można to takich niezdarów przy królu jegomości przystawami robić? Pytam się was, kmiecie i gospodarze, coście się tu na naradę zebrali. - Pewnikiem, że nie można! - rozległy się głosy kmieci i gospodarzy. - Więc zgoda na Sławka? - Zgoda! Zgoda! - No, to nie mawa14 już tu co robić, wszyćko po należytości ułożone i czas wracać do chałupy, bo noc za pasem, a wilczyska po puszczy się włóczą. Ostańta z Bogiem, kumie Pietrze, a niech was kowalka wysmaruje niedźwiedzim sadłem, a pewnikiem choróbsko pójdzie na bory, na lasy. Ostańta z Bogiem. Niech będzie Jezus Chrystus pochwalony! - Na wieki wieków, kumie Mateuszu. A pamiętajcie, chłopy, o przykazaniu pana starosty Dobrogosta i chytajcie onych miemieckich ostrzegaczy! - mówił Piotr Warchoł. - Będziewa pamiętali, bądźcie spokojni, Pietrze. Ostańta z Bogiem! Powoli wszyscy wyszli z izby, a niebawem słychać było jeno skrzypienie sanek, którymi ten i ów z dalszej wsi przyjechał, i głośne rozmowy tych, którzy piechotą przyszli. Świetlica opustoszała i cisza w niej była teraz wielka, jeno smolne karpy15 na ogniu pryskały głośno, a Mateusz, otulając się kożuchem, rozmyślał nad czymś, gdy z ciemnego kąta wysunęła się Jewka i lękliwie zawołała: - Tatulu! - A ty co tu robisz? Skądeś się tu wzięła? - Stałam sobie w kącie i wszyćko słyszałam. To Sławek będzie przy królu przystawem? Piotr popatrzał na kraśną dziewuchę i rzekł: - Ano, tak! - O laboga, tatulu i z samym królem będzie gadał? - A juści, jakżeby było; jak go się król jegomość o coś spyta, to gadać musi. Dziewczyna się zamyśliła, brodę na ręce wsparła i po chwili spytała znowu: - Tatulu? - Co? - Widzieliście wy kiedy króla? - Albo to raz! - I gadaliście z nim? - A jakże. - O laboga! Laboga! To musi być straśny człek ten król? - Co ma być straśny? Dobry pan i tyło. - I w złocie chadza? - Kajby ta po puszczy w złocie chadzał? Ma jeno na sobie piękny kożuch kuni i kołpak takiż na głowie. - A korony nie ma? - Gdzie by zaś w koronie chadzał?! Korona jest w Krakowie schowana na zamku. - O laboga! Laboga! Tatulu, a jak król tu do nas do puszczy przyjedzie, obaczę ja go? - Laczego nie? Obaczysz. - A nie będzie on srogi na mnie? - Za cóż by miał być srogi. Ale idź do izby czeladnej, niech wieczerzę dają: ja se też legnę, bo mię słabość nęka. - Ju lecę! Jewka wyskoczyła, a Piotr Warchoł otulił się kożuchem i patrzył, jak iskry pryskają ze smolnych drew i słuchał, jak puszcza szumiała. II W którym parobek, Gamajdą zwany, nic nie mówi, jeno bobem się karmi Sławek Warchoł jest chłopcem liczącym około osiemnastu lat, żwawym, czynnym, energicznym, a nade wszystko na swój wiek niezwykle uczonym, bo umiał czytać i pisać, a nawet liznął trochę łaciny. Pochodziło to stąd, że ojciec przeznaczał go pierwotnie na księdza, ale potem zmienił co do tego zdanie, zwłaszcza że Sławek chętniej parał się rzemiosłem rycerskim i myśliwskim niż księgami. Z łukiem i oszczepem nieraz całe dni, a nawet tygodnie przepędzał w puszczy. Był wtedy najweselszy i najszczęśliwszy. Stąd też znał puszczę, począwszy od Jedlni i Kozienic, aż po Gniewoszów i Zwoleń z jednej strony, a po Głowaczów, Ryczywół i Jedlińsk - z drugiej strony. Nie było ostępu, nie było najbardziej zarosłej lub ukrytej miejscowości w puszczy, gdzie by nie chadzał i własnymi nogami nie zbrodził. Ciekaw był przy tym bardzo, wszędzie zajrzał, wszystko musiał widzieć, wszystko znał w okolicy, w rzadko śród puszczy rozrzuconych siedzibach ludzkich lub w takich dworach pańskich jak pana Żelisława herbu Gryf z Brzózy bywał. Słusznie go też stary Piotr Warchoł wybrał na przystawa do króla jegomości, bo nikt lepiej i żwawiej nie mógłby tego obowiązku wykonać. Toteż kiedy Sławek dowiedział się o swym przeznaczeniu i o tym, że należy pilno strzec, aby niemieccy ostrzegacze nie włóczyli się po puszczy i kątów nie przeglądali, a czego Boże broń, jakiej niecnej zasadzki zasię na króla jegomościa nie uczynili, już ani chwili nie usiedział w domu, jeno dobrawszy sobie jeszcze trzech parobków, takich zuchów jak sam, przezwiskiem Stańko, Jacek i Dobek, ciągle przesiadywał w puszczy. Żywności niewiele wziął, jeno parę bochenków chleba i króbkę lubianą soli, bo czy to w puszcz