Ebook Jest taki piękny słoneczny dzień... mobi,epub

akło jej determinacji w walce o życie swoje i syna, była zaradna i samodzielna. Niczego jednak nie dowiadujemy się o jej cierpieniu, smutku, samotności i strachu - tego możemy się tylko domyślać. Co czuła, gdy pewnego letniego dnia jej nadzieje na ratunek zostały zniweczone przez sołtysa Napłoszka, który zatrzymał ją z synkiem we wsi i zaprowadził do siebie, a tam zamknął w chlewie - według jednych świadków, a w szopie na skobel - według innych. Świadkowie zauważyli, że płakała: ,,żydówka idąc, płakała"31, ,,płakała, krzycząc, aby ją ratował"32. Ile w tym płaczu było rozpaczy, bezsilności, błagania o pomoc? Zawieziona na posterunek w Jadowie, została zamknięta w celi razem z innymi Żydami wyłapanymi w okolicy. Jeden ze świadków, u którego wcześniej bywała i pomieszkiwała w jego stodole, rozmawiał z nią przez okienko aresztu. ,,Żydówka wyglądała oknem i płakała". Powiedziała mu wówczas, kto ją złapał, a pół godziny później ,,niemcy rozstrzelali żydów, którzy zostali pochowani w ogródku przy tym areszcie"33. Te dwa przykłady ilustrują rodzaj dokumentów, z jakich próbuję wydobyć i opisać ludzkie historie, a jednocześnie pokazują specyfikę źródła, które siłą rzeczy lekceważy i pomija uczucia oraz przeżycia ofiar, pozwalając jedynie czasem dodać kilka fragmentów do niemożliwego już do odtworzenia w całości obrazu. Trzeba jednak, obcując z takimi źródłami, próbować nie stracić z pola widzenia ludzkiego wymiaru egzystencji i cierpienia, nie redukować ofiar do liczb, szacunków, danych, a w każdym pojawiającym się w tym opracowaniu Żydzie starać się dostrzec i zapamiętać żywego, cierpiącego człowieka. Historia, którą tu rekonstruuję i opowiadam, należy zdecydowanie do historii ,,nocnych" - by posłużyć się podziałem Ernesta Sabato na literaturę ,,dzienną" i ,,nocną". Według niego literatura/historia dzienna opowiada o wartościach, walczy ze złem, ,,usiłuje zrozumieć świat, pojąć jego zjawiska, [...] nadać sens rzeczom". Natomiast historia nocna zanurza nas w mroczny świat, konfrontuje z grozą życia, ,,mierzy się z najbardziej wstrząsającymi prawdami, których nie ośmielamy się otwarcie wyznać [...], które odrzucamy i uważamy za niegodne i odrażające"34. Przedstawię więc tu historię nocną, mroczną, trudną, historię, którą niełatwo przyjąć do wiadomości i której nie sposób zaakceptować, a już na pewno nie można jej zrozumieć. Ta historia opowiada o egzystencjalnym doświadczeniu pustyni ludzkiej - bezskutecznego, zakończonego niepowodzeniem poszukiwania ratunku przed Zagładą. Pustynia ludzka w sensie dosłownym i metaforycznym wytworzyła się wokół ludzi błąkających się i nadaremno kołaczących po pomoc, wokół tych zarażonych śmiercią, którzy przemierzali drogi, gościńce, ścieżki i leśne dukty w bezowocnej nadziei na ocalenie. Chcę się skupić właśnie na tych, którym nie udało się przeżyć na wsi, ponieważ zostali wydani i zamordowani. Zanim jednak opiszę ich losy, trzeba wyjaśnić, skąd się wzięli i co robili Żydzi na wsi polskiej od lata 1942 r., a więc po likwidacji gett i masowej eksterminacji dokonanej przez Niemców. Część I W ukryciu Eksterminację Żydów, dokonywaną przez Niemców na terenach Generalnego Gubernatorstwa, które wyznaczają ramy terytorialne mojej analizy, można podzielić na kilka etapów. Pierwszy to eksterminacja pośrednia: wyniszczanie Żydów w gettach głodem, chorobami i pracą ponad siły. Drugi etap to eksterminacja bezpośrednia: mordowanie w obozach zagłady prowadzone pod kryptonimem akcja ,,Reinhardt"35. Etap trzeci to poszukiwanie i mordowanie niedobitków. Ten etap - nazywany przez Niemców Judenjagd, czyli ,,polowaniem na Żydów"36, miał dwie fazy: pierwszą, trwającą kilka-kilkanaście dni po wysiedleniu (tj. wywiezieniu do obozu zagłady), kiedy Niemcy (często przy pomocy policji pomocniczych) systematycznie wyłapywali ukrywających się na terenie opuszczonych gett i w ich pobliżu, oraz drugą - trwającą praktycznie do końca wojny, polegającą na tropieniu, łapaniu i mordowaniu wszystkich ukrywających się jeszcze Żydów. W tej ostatniej fazie polowania Niemcy nie wyłapywali już Żydów sami - przyjeżdżali jedynie na wezwanie lub zabijali tych, których im mieszkańcy wsi i miasteczek dostarczyli na posterunek żandarmerii (w dużych miastach Żydów wydawali szmalcownicy i autorzy donosów zdradzający ich kryjówki), by Niemcy mogli dokończyć dzieła wyniszczenia. Moja opowieść zaczyna się w momencie, kiedy kończy się drugi etap Zagłady i rozpoczyna trzeci, lecz najbardziej interesuje mnie druga faza tego etapu polowania na Żydów i niemal wyłącznie na niej się tu koncentruję. Nie będę więc przedstawiać genezy i przebiegu wcześniejszych faz eksterminacji - której powody dla Żydów (jak chyba zresztą i dla wszyst