Ebook Karawana renegatów. Od Hieronima Radziejowskiego do Jerzego Urbana mobi,epub

W wy­ni­ku klę­ski Rzecz­po­spo­li­ta utra­ci­ła na parę lat kon­tro­lę nad znacz­ny­mi ob­sza­ra­mi Po­do­la i Wo­ły­nia. Jako je­den z pierw­szych pole wal­ki pod Pi­law­ca­mi opu­ścił Hie­ro­nim Ra­dzie­jow­ski. W maju 1650 roku owdo­wia­ły wcze­śniej dwu­krot­nie Ra­dzie­jow­ski oże­nił się po raz trze­ci. Tym ra­zem z młod­szą o sie­dem lat cie­płą wdów­ką, pa­nią Elż­bie­tą ze Słusz­ków Ka­za­now­ską, dzie­dzicz­ką wiel­kiej for­tu­ny po Ada­mie Ka­za­now­skim - w jej po­sia­da­niu znaj­do­wa­ło się mię­dzy in­ny­mi wa­rec­kie sta­ro­stwo nie­gro­do­we, na któ­re skła­da­ły się wsie Pia­secz­no i Sta­ra War­ka z fol­war­kiem oraz mia­sto kró­lew­skie Ko­ro­ny Kró­le­stwa Pol­skie­go, War­ka. Jak gło­si­ły wszech­obec­ne plot­ki, szczę­śli­wy pan mło­dy obie po­przed­nie mał­żon­ki uczył po­słu­szeń­stwa za po­mo­cą... bata. ,,Pan sta­ro­sta łom­żyń­ski w kwie­cie i sile wie­ku, sław­ny czy­na­mi roz­pust­ne­go ży­cia - pi­sał o nim w roku 1650 ano­ni­mo­wy au­tor sa­ty­ry - czło­wiek ostre­go dow­ci­pu na wszel­kie bez­pra­wia, prze­myśl­nej i pod­stęp­nej wy­mo­wy, za­dzi­wia­ją­cej ła­two­ści i szczę­ścia w prze­krę­ca­niu spraw nie­zmor­do­wa­nej am­bi­cyi, a nade wszyst­ko ob­da­rzo­ny szcze­gól­nym ta­len­tem ze­sta­wie­nia wzglę­dów ludz­kich: że i kró­lo­wi waż­ny i szlach­tę prze­wrot­ny­mi sztu­ka­mi po­pu­lar­ny­mi ująć so­bie po­tra­fi [...]"1. Ra­dzie­jow­ski spra­wo­wał funk­cję sta­ro­sty so­cha­czew­skie­go i łom­żyń­skie­go, ale naj­wy­raź­niej mało mu jesz­cze było urzę­dów, bo­wiem od roku 1650 roz­po­czął sta­ra­nia o sta­no­wi­sko pod­kanc­le­rze­go. Sta­no­wi­sko kanc­le­rza, zwią­za­ne z dys­po­no­wa­niem ,,dużą pie­czę­cią", było wów­czas naj­wyż­szą po wład­cy funk­cją w pań­stwie, da­ją­cą spe­cjal­ne pre­ro­ga­ty­wy. Dys­po­nu­ją­cy ,,małą pie­czę­cią" pod­kanc­le­rzy, w wy­pad­ku śmier­ci kanc­le­rza zaj­mo­wał au­to­ma­tycz­nie jego sta­no­wi­sko. Obie po­sa­dy były zresz­tą wy­jąt­ko­we, cho­ciaż­by tyl­ko z tego wzglę­du, że ani jed­ne­go, ani dru­gie­go nie moż­na było w pro­sty spo­sób od­wo­łać. Jed­nym sło­wem, za­rów­no z kanc­le­rzem, jak i pod­kanc­le­rzym ko­ron­nym król mu­siał się li­czyć. Hie­ro­nim otrzy­mał wy­ma­rzo­ne sta­no­wi­sko jesz­cze w tym sa­mym roku, skła­da­jąc uro­czy­stą przy­się­gę: ,,Tak się spra­wo­wać będę, jako po mnie Bóg, do­bro oj­czy­zny i wola JKM po­trze­bo­wać bę­dzie". Ob­ję­ciu urzę­du to­wa­rzy­szył jed­nak ko­lej­ny skan­dal. W swo­jej mo­wie, wy­gło­szo­nej przy oka­zji prze­ka­zy­wa­nia pie­czę­ci, mar­sza­łek wiel­ki ko­ron­ny Je­rzy Se­ba­stian Lu­bo­mir­ski oskar­żył go wprost o kup­no tego urzę­du. Na uspra­wie­dli­wie­nie Ra­dzie­jow­skie­go na­le­ży jed­nak do­dać, że ta­kie to były cza­sy - zwy­czaj ku­po­wa­nia urzę­dów wpro­wa­dzi­ła do Rze­czy­po­spo­li­tej fran­cu­ska kró­lo­wa, Lu­dwi­ka Ma­ria Gon­za­ga. Ra­dzie­jow­ski or­ga­ni­zo­wał kosz­tow­ne uczty, a tak­że ob­da­ro­wy­wał kró­la dro­gi­mi pre­zen­ta­mi. Mógł tu­taj li­czyć na chci­wą Lu­dwi­kę Ma­rię, któ­ra wpły­wa­ła na męża od­no­śnie do waż­nych sta­no­wisk pań­stwo­wych. W wy­bo­rach tych kie­ro­wa­ła się je­dy­nie wiel­ko­ścią po­da­run­ków, stąd oso­by, któ­re zo­sta­ły do­pusz­czo­ne do waż­nych god­no­ści w pań­stwie, oka­zy­wa­ły się na­stęp­nie czę­sto zwy­czaj­ny­mi mier­no­ta­mi. Sam Hie­ro­nim w swo­im te­sta­men­cie in­for­mo­wał o prze­ka­za­niu kró­lo­wi sześć­dzie­się­ciu ty­się­cy zło­tych. Rok póź­niej, pod­czas wy­pra­wy prze­ciw­ko Ko­za­kom, król na­ka­zał za­ję­cie ko­re­spon­den­cji Ra­dzie­jow­skie­go. Zna­lazł się wśród niej list pana Hie­ro­ni­ma do kró­lo­wej, w któ­rej ten po­zwo­lił so­bie na bez­par­do­no­wą kry­ty­kę Jana Ka­zi­mie­rza za spo­sób pro­wa­dze­nia kam­pa­nii, a co jesz­cze waż­niej­sze, su­ge­ro­wał nie­dwu­znacz­nie, że król ma ro­mans z jego żoną. Od­su­nię­ty przez Jana Ka­zi­mie­rza od udzia­łu w ra­dzie pan pod­kanc­le­rzy ko­ron­ny za­czął roz­sie­wać plot­ki o wro­go­ści kró­la wzglę­dem szlach­ty. Czu­jąc się pew­nie na swo­jej po­sa­dzie, knuł prze­ciw­ko mo­nar­sze co­raz bar­dziej. Nikt chy­ba wów­czas nie spo­dzie­wał się, że ujaw­nio­ny pu­blicz­nie ro­mans sta­nie się za­cząt­kiem zbro