Ebook Katechezy chrzcielne. Homilie katechetyczne do tych, którzy mają być oświeceni oraz do nowo oświeconych mobi,epub

mierzone wprost w cesarzową. Działania wrogów Jana okazały się w tym wymiarze skuteczne. Okazją do usunięcia biskupa Konstantynopola stał się konflikt z patriarchą Teofilem, który poczuł się urażony, że jego decyzje dotyczące mnichów, Wielkich Braci, przekazano do rozstrzygnięcia Janowi. Była to decyzja cesarska przyjęta niechętnie przez samego Chryzostoma. Teofil próbował wykorzystać cieszącego się sławą świętości biskupa Epifaniusza z Salaminy, ale jego przybycie do Konstantynopola niewiele dało. Nie udało się przedstawić Jana jako zwolennika orygenizmu, co zarzucano Wielkim Braciom. Po ich stronie była też cesarzowa Eudoksja, której głos był już wtedy decydujący we wszystkich sprawach, państwowych i kościelnych. Chryzostom zdawał sobie sprawę z niechęci biskupa Aleksandrii do biskupów Konstantynopola z uwagi na pozbawienie ich prymatu na Wschodzie i przekazanie go biskupom cesarskiego miasta. Polecenie stawienia się Teofila przed biskupem Konstantynopola jako oskarżonego nie ułatwiało sprawy. Wrogowie Jana Chryzostoma wykorzystali jednak całą awanturę do usunięcia go ze stolicy. W wyniku tzw. synodu Pod Dębem Jan został złożony z urzędu. Po wybuchu zamieszek i poronieniu przez cesarzową, co odczytano jako znak kary Boga, Jan został przywrócony na stanowisko, ale bez decyzji synodalnej. Wybuch kolejnego napięcia, związanego z ustawieniem posągów cesarzowej, doprowadził do jego ostatecznego usunięcia jako tego, który bez zgody synodu powrócił na stolicę biskupią. Nie pomogły protesty w cesarskim mieście, które w Wielkanoc 404 roku doprowadziły do przerwania liturgii i rozlewu krwi w baptysterium. Także śmierć Eudoksji nie zmieniła nastawienia cesarza. Choć Arkadiusz początkowo się wahał, po podjęciu decyzji o wygnaniu pozostał nieugięty. Warunki wygnania, ciągłe zmiany miejsca uwięzienia podczas kolejnej translokacji w Kukusos (według niektórych Arabissos) przyczyniły się do śmierci Jana Chryzostoma (14 września 407). Jego zwolennicy są obecni w Konstantynopolu aż do chwili, gdy cesarz Teodozjusz II zarządzi sprowadzenie relikwii Jana Chryzostoma do Konstantynopola i pochowanie ich 27 stycznia 438 roku w kościele cesarskim Świętych Apostołów w pobliżu Arkadiusza i Eudoksji. Przeniesienie relikwii poprzedziła w 412 roku pełna rehabilitacja Jana przez wszystkich patriarchów Kościoła, choć ówczesny rządca Aleksandrii, Cyryl Aleksandryjski, uczynił to dopiero około 418-419 roku, wpisując imię Jana do dyptychów zmuszony okolicznościami politycznymi, a nie przekonaniem co do słuszności takiej decyzji. Katechumenat i chrzest w Antiochii w IV wieku17 Dwie kategorie ludzi przystępowały do katechumenatu. Samo przyjęcie statusu katechumena nie było jednoznaczne z przygotowaniem do przyjęcia chrztu, inaczej mówiąc: z nawróceniem człowieka. Jedną z tych grup stanowiły dzieci chrześcijan, które niemal automatycznie zaliczano do kategorii katechumenów; drugą zaś byli ci, którzy przychodzili z zewnątrz Kościoła, a więc poganie, heretycy pochodzący z tych grup, w których chrzest był uważany za nieważny, itd. Przyjęcie do tej grupy dokonywało się przez znak krzyża nakreślony na czole lub włożenie na głowę ręki biskupa. W rytach orientalnych towarzyszyło mu namaszczenie olejem katechumenów, które oznaczało oczyszczenie kandydata i przygotowanie wewnętrzne na przyjęcie nauki. Nie wydaje się, by było z tym związane przystąpienie do jakiegoś egzaminu (scrutinium). Był to bowiem tylko znak zgody na przyjęcie chrztu w bliższej lub dalszej przyszłości, być może dopiero przed śmiercią. Było to też związane z koniecznością uporządkowania spraw osobistych, tak by stało się możliwe dotrzymanie przyrzeczeń chrzcielnych. Ci, którzy przed chrztem popełnili poważne przewinienia, musieli odbyć pokutę. We wspólnotach poza granicami imperium czasem traktowano chrzest jako dopełnienie drogi, chwilę, od której żyje się już tylko dla Boga18. Katechumeni mieli prawo do uczestniczenia tylko w pierwszej części mszy świętej, to jest do liturgii słowa Bożego, wyjaśnienia nauki Kościoła i dziejów zbawienia, natomiast byli wykluczeni z udziału w Eucharystii. Nie chodziło tu o samo zachowanie tajemnicy (ius arcani), szczególnie w wieku IV, gdy już ustały prześladowania. Uważano jednak, że między katechumenem a wiernym jest zasadnicza różnica. Jan określił to wyraźnie: nieochrzczeni nie są w stanie zrozumieć ani chrztu, ani Eucharystii, nie mogą odmawiać Modlitwy Pańskiej, mówić do Boga ,,Ojcze", bo nie jest On jeszcze - w ścisłym sensie - ich Ojcem. Ponieważ oni nie mogli się modlić, stąd też na wiernych spoczywał obowiązek modlitwy za nich; dlatego też istniała specjalna modlitwa za katechumenów. Można ją zrekonstruować na podstawie Komentarza do 1 Listu św. Pawła do Koryntian Jana Chryzostoma - w cza