Ebook Klasyczna literatura tybetańska mobi,epub

tybetańskich, z okresu przed pojawieniem się buddyzmu, jeśli nie z czasu samych początków cywilizacji tybetańskiej, (b) pewne inne aspekty bonu (być może te najważniejsze) pochodzą spoza Tybetu, co sprawia, że bardzo małe jest prawdopodobieństwo tradycji czysto rodzimej oraz (c) chociaż ,,dzisiejszy" bon wykazuje niepodważalne wpływy buddyjskie - do tego stopnia, że niektórzy uważają go za ,,piątą" buddyjską tradycję (obok ńingmy [rnying ma], kagju [bka brgyud], sakji [sa skya] i gelug [dge lugs]) - to sami bonpowie czynią wyraźne rozróżnienie między swoją tradycją a wszystkimi innymi szkołami buddyjskimi, polegając na innym założycielu niż buddyści (niezależnie od tego, jak bardzo historia Szenraba [gShen rab] przypomina historię Buddy) i na innym kanonie pism (niezależnie od tego jak bardzo może on przypominać kanon buddyjski). 5 Zob. np. Hernadi: 34-35. 6 Odnośnie do klasyfikacji literatury sanskryckiej, która w bardzo dużym stopniu przypomina właśnie wymienioną tybetańską, zob. np. Keith. 7 James Hightower uważa podobnie, gdy stwierdza: ,,Kiedy przystąpi się do abstrahowania form, w jakich zapisana jest literatura, stworzony spis będzie bezpośrednim odzwierciedleniem naszej koncepcji literatury. I odwrotnie, przyjęte gatunki literackie wpłyną na ogólne pojęcie tego, czym szersza abstrakcja, a więc literatura, jest" (142-143). 8 Zob. przede wszystkim dyskusję w tekście van der Kuijpa. Van der Kuijp wtrąca do swoich analiz i przekładów termin ,,gatunek literacki", ale nigdy nie podaje odpowiednika tybetańskiego. 9 Lista ta została zaczerpnięta z: Tulku Thondup (51). Odnośnie alternatywnych układów zob. np. Skorupski (szczególnie xiv ff. - Pałac Tog [sTog]) oraz Robinson i Johnson (272 - Narthang [sNar thang]). Narthang zawiera te same działy, ale zamienia miejscami Winaję i Tantrę; edycja z pałacu Tog również Winaję umieszcza przed Tantrą oraz dzieli działy Pradżniaparamity i Sutry w taki sposób, że ogólna liczba części w kanonie wzrasta dwukrotnie i wynosi dwanaście. Odnośnie układu kanonu poprzedzającego zarówno Kandżur, jak i Tendżur - kanonu Denkarma (lDan kar ma) - zob. Harrison, w niniejszym tomie. 10 Klasyczny podział indyjskiego kanonu buddyjskiego to podział na ,,trzy kosze", tripitakę (sanskr. Tripi?aka, tyb. sde snod gsum): winaję, sutrę i abhidharmę. 11 Ten układ zaczerpnięty został z: Tulku Thondup (52); odnośnie do innej wersji, pekińskiej, por. Robinson i Johnson: 272. 12 Niniejsze zestawienie oparliśmy na liście dzieł Butona w: Kanakura et al.: 1-78. 13 Zaczerpnięte z: ibidem: 87-129. 14 Zaczerpnięte z: Lokesh Chandra (1: 26ff.). Odnośnie do pełnej listy dzieł Pema-Karpo zob. ibidem: 112-128. 15 Zaczerpnięte z: Thondup: 49-72. 16 Por. podział dokonany przez Sakja-Panditę, przedstawiony wcześniej. 17 Zaczerpnięte z: Taube: v-vii. Rozdział 1 Tybetańska historiografia Leonard W. J. van der Kuijp Jeśli mamy wierzyć późniejszym tradycjom - a moim zdaniem nie ma powodu, by im nie wierzyć - to pierwsze, tybetańskie dzieła historiograficzne pochodzą z okresu imperium (VII-IX w.), który zbiegł się w czasie z nawiązaniem stosunków z Nepalczykami, Hindusami, Arabami, Turkami, Ujgurami, ludem Asza (A zha) i przede wszystkim z Chinami dynastii Tang. Do naszych czasów dotrwała jedynie część korpusu tej literatury, która dzieli się na dwie obszerne kategorie. Pierwsza - to dokumenty historyczne, które odkryto dopiero na początku XX wieku w jednej z jaskiń słynnego kompleksu skalnych świątyń, nieopodal miasta Dunhuang w prowincji Gansu, w Chińskiej Republice Ludowej. Najnowsze ustalenia naukowców dowodzą, że grota, w której umieszczono owe manuskrypty, została zamknięta po roku 1002 - jest to najpóźniejsza data znaleziona na rękopisach. Być może stało się to około roku 1035 (Fujieda: 65), tak więc terminus ad quem tych niedatowanych dokumentów przypadałby na tenże rok. Bardzo ważne są przede wszystkim trzy niemające tytułów rękopisy, znane w świecie anglojęzycznej nauki jako: (1-2) Royal Annals of Tibet (,,Tybetańskie annały królewskie"), Biblioth?que Nationale, Paryż, Pelliot tibétain nr 1288, oraz India Office Library, Londyn, Stein nr 8212, 187). (3) Old Tibetan Chronicle (,,Kronika starotybetańska"), Biblioth?que Nationale, Paryż, Pelliot tibétain nr 1287. Studiowało je, mniej lub bardziej szczegółowo, kilku zachodnich, tybetańskich, chińskich i japońskich badaczy1. Pierwszym Tybetańczykiem, który je badał, był wielki uczony i obrazoburca Gendun-Czophel (dGe dun Chos phel, 1903-51)2, który dotarł do tych i kilku innych fragmentów, kiedy przebywał w Kalimpongu w roku 1939. Jak relacjonuje H. Stoddard, autorka najnowszej biografii Gendun-Czophela, francuski tybetolog Jacques Bacot odwiedził w Kalimpongu Tharchina, chrześcijańskiego misjonarza pochodzącego z Khunu, i odczytał razem z