Ebook Leksykon wiedzy o Turcji mobi,epub

owadził też wojnę z Persją. Rosja doprowadziła w tym czasie do aneksji Chanatu Krymskiego. Nowa wojna z Rosją i Austrią 1787 r. nie spowodowała powrotu Krymu do Porty. Turcja utraciła w wyniku wojny port czarnomorski Oczaków. Za panowania A. założono Cesarską Szkołę Inżynierii Morskiej (Mühendishane-i Bahri-yi Hümayun), która wykształciła pierwsze kadry oficerów wg programu europ. TM Abdülhamit II (1842-1918) - sułtan, panował w l. 1876-1908. Sprawował władzę w sposób absolutny, w swej polityce wykorzystywał ideologię -> panislamizmu. Za jego rządów uchwalono pierwszą konstytucję w 1876 r., zawieszoną w 1877 r. A. prowadził wojny z Serbią i Czarnogórą 1876, Rosją 1877-1978, Grecją 1897. W l. 1908--1900 zbudował kolej hidżaską do Medyny. W 1908 r. w wyniku rewolucji młodotureckiej został zdetronizowany, zesłany do Salonik, a w 1912 r. do Pałacu Beylerbeyi nad Bosforem. TM Brama wejściowa do pałacu Beylerbeyi nad Bosforem Abdullah Buhari (1725-1750?) - malarz miniaturzysta, najwybitniejszy artysta, obok Levniego, w ,,okresie tulipanów", malował najczęściej kobiety i kwiaty, a także sceny erotyczne. TM Abdülmecit I (1823-1861) - sułtan, panował od 1839 r. Za jego rządów toczyła się wojna krymska w 1853 r., zaczął się okres wielkich reform -> tanzimatu, rozpoczęty ogłoszeniem reskryptu cesarskiego (Hatt-i Hümayun) w Parku Gülhane w 1839 r. Był to okres niepokojów niepodległościowych, zwłaszcza na Bałkanach. Najważniejsze reformy przyprowadzono w systemie administracji, szkolnictwie, systemie monetarnym. Rozwój budownictwa w stolicy -> Pałac Dolmabahçe (1853). Pierwszy z sułtanów znający języki europejskie. TM Abdülmecit II - pełnił tylko funkcję kalifa od 18 XI 1922 r. do 3 III 1924 r., tj. do czasu zniesienia kalifatu przez Wielkie Zgromadzenie Narodowe. Zmarł w Paryżu w 1944 r. TM Abrahamowicz, Zygmunt (1923-1990) - turkolog, historyk, studiował w Uniwersytecie Jagiellońskim, znawca historii Turcji, Chanatu Krymskiego, stosunków polsko-tureckich, pracował w Instytucie Historii PAN. Ważniejsze publikacje: Katalog dokumentów tureckich, cz. I. Dokumenty do dziejów Polski i krajów ościennych w latach 1455-1672 (Warszawa 1959), Hadży Mehmed Senai z Krymu, Historia Chana Islam Gereja III (Warszawa 1971), Kara Mustafa pod Wiedniem (Kraków 1973). TM Acudo?u, Ratip Aşir (Acudo?lu, 1898-1957) - rzeźbiarz. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Stambule, później w Akademie der Bildenden Künste w Monachium, pobierał też lekcje u Aristidea Maillola w Paryżu. W swej twórczości inspirował się pracami Maillola i Bourdellea. W 1925 r. ponownie podjął studia w Académie Julian w Paryżu w pracowniach Henriego Boucharda i Paula Landowskiego. Po powrocie do Turcji dawał lekcje rzeźby w szkołach średnich. Do znanych dzieł A. należą pomniki - Mustafy Fehmiego Kubilaya w Menemen, ?smeta ?nönü w Erzincanie, Atatürka na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Ankarskiego, a także popiersia, np. popiersie Fahriye Yen w Uniwersytecie Mimar Sinana w Stambule. TM adak - ofiara wotywna składana Bogu w podzięce za spełnienie prośby. Prośbę zanosi się bezpośrednio do Boga lub za wstawiennictwem lokalnego świętego pir. Jako a. składa się zarówno krwawe ofiary ze zwierząt (adak kurban?), jak i dary dla meczetów i -> türbe. Kobiety często ofiarowują przy grobach świętych -> yazmy. MG Adalar -> K?z?l Adalar Adalet Bakanl??? -> Ministerstwo Sprawiedliwości Adalet Partisi, AP - Partia Sprawiedliwości, powstała w wyniku wojskowego zamachu stanu 1960 r. i od początku swojego istnienia, tj. od 1961 r., uważała się za spadkobierczynię i kontynuatorkę zdelegalizowanej -> Demokrat Parti. Pierwszym przewodniczącym partii został emerytowany generał Ragip Gümüşpala. AP głosząc liberalno-konserwatywny program, tolerancyjny dla wierzącej części społeczeństwa, w szybkim tempie zdobywała popularność. Wśród stałych zwolenników partii znaleźli się zarówno bogaci posiadacze ziemscy, jak i biedni chłopi, gdyż program był dla wszystkich atrakcyjny. Po śmierci gen. Gümüşpali w 1964 r. przewodniczącym partii został Süleyman -> Demirel, na którego spadł obowiązek poprowadzenia partii do wyborów 65, w których AP zdobyła 52,9% głosów, zapewniając sobie tym samym większość w parlamencie. Süleyman Demirel stanął na czele rządu, którego skład nie zmienił się aż do 1969 r., kiedy to AP ponownie zdobyła większość w wyborach. Demirel ponownie sformował gabinet, zmieniając nieco jego skład. W wyborach 73 zajęła drugie miejsce (29%), a Demirel został premierem od III 1975 do I 1978 r. i ponownie od XI 1979 do IX 1980 r. Partię rozwiązano w wyniku zamachu wojskowego w 1980 r. AZ Adalet ve Kalk?nma Partisi, AK Parti - Partia Sprawiedliwości i Rozwoju, założona wkrótce po zamknięciu -> Fazilet Partisi, 14 VIII 2001 r. przez Tayyipa -> Erdo?ana, który j